Ts 82/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
167/4/B/2007
POSTANOWIENIE
z dnia 10 lipca 2007 r.
Sygn. akt Ts 82/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Jerzy Stępień – sprawozdawca
Marek Mazurkiewicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia z dnia 29 listopada 2006 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Euro American Konsorcjum Sp. z o.o.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej Spółki skardze konstytucyjnej zakwestionowana została zgodność z Konstytucją art. 21 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, ze zm.; dalej – ustawa). Zaskarżonemu przepisowi ustawy skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, art. 20, art. 22 oraz art. 32 Konstytucji.
Postanowieniem z 21 listopada 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia stwierdził, że sformułowane w skardze zarzuty niekonstytucyjności art. 21 ustawy uznać należy za oczywiście bezzasadne. Źródła naruszenia konstytucyjnych praw i wolności upatrywała skarżąca w retroaktywnym zastosowaniu wobec zawartej przez nią umowy przepisu znowelizowanego art. 3851 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (tzw. niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zastosowanie tego unormowania do stosunku zobowiązaniowego, którego stroną była skarżąca wynikało bezpośrednio z treści art. 18 ust. 4 ustawy. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarżąca błędnie założyła, iż regulacja wyrażona w art. 3851 § 1 k.c. znalazła wobec niej zastosowanie z mocą wsteczną. Przeciwko takiemu założeniu przemawia tymczasem okoliczność, iż norma prawna regulująca możliwość uchylenia się przez konsumenta od skutków tych postanowień umowy, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami bądź wprowadzają dla drugiej strony rażąco nieuzasadnione korzyści, wynikała bezpośrednio z treści art. 3852 § 1 k.c., wprowadzonego do systemu prawa na mocy ustawy o z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321).
Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego złożył pełnomocnik skarżącej. Podniósł w nim, że wbrew dyspozycji art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w zaskarżonym postanowieniu nie wskazano normy, na podstawie której Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu. Ponadto, zdaniem skarżącego, wprowadzone przepisami zaskarżonej ustawy zmiany normatywne nie polegały jedynie na modyfikacji metody dekodowania z obowiązujących przepisów kwestionowanej normy prawnej, ale stanowiły głęboką, rewolucyjną modyfikację dotychczasowych regulacji, idącą w kierunku niekorzystnym dla skarżącej. W zażaleniu podkreślono, że zmiana stanu prawnego związana z wejściem w życie postanowień zaskarżonej ustawy doprowadziła do znacznego pogorszenia sytuacji prawnej skarżącej, czego wyrazem było uwzględnienie przez sąd orzekający w sprawie skierowanego przeciwko niej powództwa, w sytuacji oddalania analogicznych roszczeń w stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją kodeksu cywilnego, dokonaną zaskarżoną ustawą.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zasadniczą przesłanką podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięcia o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że sformułowane przez skarżącą zarzuty, skierowane przeciwko art. 21 ustawy są oczywiście bezzasadne. Kwestionując takie rozstrzygnięcie Trybunału, skarżąca podnosi, iż pozbawione jest ono podstawy prawnej. Zarzut ten nie jest zasadny, zaś jego sformułowanie abstrahuje od treści przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym normujących przebieg wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej. Zgodnie z treścią art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, gdy skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna, sędzia Trybunału Konstytucyjnego wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu. Tym samym, z powołanych wyżej przepisów wynikała jednoznacznie podstawa prawna do podjęcia zakwestionowanego postanowienia.
Odnosząc się do argumentów zażalenia kwestionujących taką ocenę treści zarzutów przedstawionych w skardze konstytucyjnej, stwierdzić należy, iż nie podważają one prawidłowości stanowiska zajętego przez Trybunał Konstytucyjny. Trybunał podtrzymuje w tym zakresie stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, wskazujące na oczywiście bezzasadny charakter zarzutów upatrujących w zaskarżonym przepisie źródła naruszenia wskazanych w skardze praw i wolności konstytucyjnych. W szerokim zakresie odniósł się do nich w zaskarżonym postanowieniu, należy więc odwołać się do nich bez konieczności ich ponownego powoływania.
Podkreślić należy ponownie, że w niniejszej sprawie sytuację stron stosunku zobowiązaniowego i ochronę przed niedozwolonymi klauzulami przewidywał wskazywany już przepis art. 3852 § 1 k.c., zgodnie z którym „jeżeli ogólne warunki umów, wzór umowy lub regulamin zastrzegają dla strony, która je zastosowała, rażąco nieuzasadnione korzyści, druga strona może wystąpić do sądu o uznanie ich zastosowania za bezskuteczne”. Przepis ten w sposób niewątpliwy określał podstawowy zakres ochrony przed niedozwolonymi klauzulami umownymi dla tej ze stron umowy, która nie prowadziła działalności gospodarczej. Odnosząc się do argumentu zażalenia wskazującego na odmienne (przed i po wejściu w życiu zaskarżonej ustawy) kwalifikowanie przez sądy roszczeń kierowanych wobec niej przez kontrahentów, stwierdzić należy, iż poza granicami kontroli w niniejszej sprawie pozostaje kwestia sposobu i zakresu stosowania wskazanych wyżej przepisów kodeksu cywilnego przez sądy powszechne. Punktem odniesienia dla stanowiska Trybunału są jedynie zarzuty formułowane przez skarżącą w skardze konstytucyjnej, oraz dopuszczalny zakres kontroli realizowanej w tym trybie. Również w tym kontekście uznać należy zasadność stanowiska zajętego przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 10 lipca 2007 r.
Sygn. akt Ts 82/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Jerzy Stępień – sprawozdawca
Marek Mazurkiewicz,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia z dnia 29 listopada 2006 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Euro American Konsorcjum Sp. z o.o.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W sporządzonej przez pełnomocnika skarżącej Spółki skardze konstytucyjnej zakwestionowana została zgodność z Konstytucją art. 21 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, ze zm.; dalej – ustawa). Zaskarżonemu przepisowi ustawy skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, art. 20, art. 22 oraz art. 32 Konstytucji.
Postanowieniem z 21 listopada 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia stwierdził, że sformułowane w skardze zarzuty niekonstytucyjności art. 21 ustawy uznać należy za oczywiście bezzasadne. Źródła naruszenia konstytucyjnych praw i wolności upatrywała skarżąca w retroaktywnym zastosowaniu wobec zawartej przez nią umowy przepisu znowelizowanego art. 3851 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.), zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (tzw. niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zastosowanie tego unormowania do stosunku zobowiązaniowego, którego stroną była skarżąca wynikało bezpośrednio z treści art. 18 ust. 4 ustawy. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarżąca błędnie założyła, iż regulacja wyrażona w art. 3851 § 1 k.c. znalazła wobec niej zastosowanie z mocą wsteczną. Przeciwko takiemu założeniu przemawia tymczasem okoliczność, iż norma prawna regulująca możliwość uchylenia się przez konsumenta od skutków tych postanowień umowy, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami bądź wprowadzają dla drugiej strony rażąco nieuzasadnione korzyści, wynikała bezpośrednio z treści art. 3852 § 1 k.c., wprowadzonego do systemu prawa na mocy ustawy o z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321).
Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego złożył pełnomocnik skarżącej. Podniósł w nim, że wbrew dyspozycji art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w zaskarżonym postanowieniu nie wskazano normy, na podstawie której Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu. Ponadto, zdaniem skarżącego, wprowadzone przepisami zaskarżonej ustawy zmiany normatywne nie polegały jedynie na modyfikacji metody dekodowania z obowiązujących przepisów kwestionowanej normy prawnej, ale stanowiły głęboką, rewolucyjną modyfikację dotychczasowych regulacji, idącą w kierunku niekorzystnym dla skarżącej. W zażaleniu podkreślono, że zmiana stanu prawnego związana z wejściem w życie postanowień zaskarżonej ustawy doprowadziła do znacznego pogorszenia sytuacji prawnej skarżącej, czego wyrazem było uwzględnienie przez sąd orzekający w sprawie skierowanego przeciwko niej powództwa, w sytuacji oddalania analogicznych roszczeń w stanie prawnym obowiązującym przed nowelizacją kodeksu cywilnego, dokonaną zaskarżoną ustawą.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zasadniczą przesłanką podjęcia przez Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnięcia o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że sformułowane przez skarżącą zarzuty, skierowane przeciwko art. 21 ustawy są oczywiście bezzasadne. Kwestionując takie rozstrzygnięcie Trybunału, skarżąca podnosi, iż pozbawione jest ono podstawy prawnej. Zarzut ten nie jest zasadny, zaś jego sformułowanie abstrahuje od treści przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym normujących przebieg wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej. Zgodnie z treścią art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, gdy skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna, sędzia Trybunału Konstytucyjnego wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu. Tym samym, z powołanych wyżej przepisów wynikała jednoznacznie podstawa prawna do podjęcia zakwestionowanego postanowienia.
Odnosząc się do argumentów zażalenia kwestionujących taką ocenę treści zarzutów przedstawionych w skardze konstytucyjnej, stwierdzić należy, iż nie podważają one prawidłowości stanowiska zajętego przez Trybunał Konstytucyjny. Trybunał podtrzymuje w tym zakresie stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, wskazujące na oczywiście bezzasadny charakter zarzutów upatrujących w zaskarżonym przepisie źródła naruszenia wskazanych w skardze praw i wolności konstytucyjnych. W szerokim zakresie odniósł się do nich w zaskarżonym postanowieniu, należy więc odwołać się do nich bez konieczności ich ponownego powoływania.
Podkreślić należy ponownie, że w niniejszej sprawie sytuację stron stosunku zobowiązaniowego i ochronę przed niedozwolonymi klauzulami przewidywał wskazywany już przepis art. 3852 § 1 k.c., zgodnie z którym „jeżeli ogólne warunki umów, wzór umowy lub regulamin zastrzegają dla strony, która je zastosowała, rażąco nieuzasadnione korzyści, druga strona może wystąpić do sądu o uznanie ich zastosowania za bezskuteczne”. Przepis ten w sposób niewątpliwy określał podstawowy zakres ochrony przed niedozwolonymi klauzulami umownymi dla tej ze stron umowy, która nie prowadziła działalności gospodarczej. Odnosząc się do argumentu zażalenia wskazującego na odmienne (przed i po wejściu w życiu zaskarżonej ustawy) kwalifikowanie przez sądy roszczeń kierowanych wobec niej przez kontrahentów, stwierdzić należy, iż poza granicami kontroli w niniejszej sprawie pozostaje kwestia sposobu i zakresu stosowania wskazanych wyżej przepisów kodeksu cywilnego przez sądy powszechne. Punktem odniesienia dla stanowiska Trybunału są jedynie zarzuty formułowane przez skarżącą w skardze konstytucyjnej, oraz dopuszczalny zakres kontroli realizowanej w tym trybie. Również w tym kontekście uznać należy zasadność stanowiska zajętego przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.