Pełny tekst orzeczenia

206/5/B/2007


POSTANOWIENIE

z dnia 17 października 2007 r.
Sygn. akt Ts 139/06


Trybunał Konstytucyjny w składzie:


Jerzy Stępień – przewodniczący
Zbigniew Cieślak – sprawozdawca
Wojciech Hermeliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 stycznia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Reginy Kozłowskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 czerwca 2006 r. skarżąca zarzuciła szeregowi przepisów normujących stosunek najmu mieszkania służbowego policjanta oraz uchwale nr 119/XVI/95 Rady Gminy Warszawa Centrum z 20 kwietnia 1995 r. w sprawie zasad sprzedaży lokali mieszkalnych w budynkach stanowiących własność Gminy Centrum oraz Zarządzeniu nr 221/95 prezydenta m.st. Warszawy z 18 lipca 1995 r. z załącznikiem do tejże uchwały nr 119/XVI95 (Monitor Gminy Warszawa Centrum – lipiec 1995 r.) niezgodność z art. 1, art. 2, art. 30, art. 32, art. 38, art. 64 i art. 75 ust. 1 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Skarżąca wniosła o unieważnienie aktu notarialnego sporządzonego 14 września 1996 r. o ustanowieniu odrębnej własności lokalu nr 65, jego sprzedaży i oddaniu części gruntu we współużytkowanie wieczyste. Sąd Okręgowy, wyrokiem z 11 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I C 1064/97) oddalił powództwo skarżącej. Wniesioną od powyższego orzeczenia apelację Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił wyrokiem z 17 października 2002 r. (sygn. akt I ACa 1760/01). Sąd Najwyższy wyrokiem z 11 lutego 2004 r. (sygn. akt I CK 200/03) uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny wyrokiem z 17 listopada 2004 r. oddalił apelację skarżącej (sygn. akt I ACa 364/04). Złożoną od powyższego wyroku kasację Sąd Apelacyjny postanowieniem z 11 sierpnia 2005 r. odrzucił, jako wniesioną po upływie przewidzianego prawem terminu. Zażalenie złożone na powyższe orzeczenie Sąd Najwyższy oddalił postanowieniem z 3 lutego 2006 r. (sygn. akt I CZ 144/05).
Skarżąca wskazuje na naruszenie zasady sprawiedliwości społecznej (art. 1 i 2 Konstytucji), godności i poszanowania praw obywatelskich mających być chronionymi przez władzę publiczną (art. 30 Konstytucji); na nierówne traktowanie wszystkich obywateli poprzez dyskryminację członków rodziny policjanta w konfrontacji z tym policjantem (art. 32 i 38 Konstytucji); nierówną ochronę w zakresie praw majątkowych (art. 64 Konstytucji) oraz na naruszenie prawa do pozyskania własnego mieszkania (art. 75 Konstytucji). Naruszenia powyższych praw upatruje skarżąca w nierównej pozycji policjanta i jego żony w zakresie uprawnień do lokalu służbowego. Zgodnie ze szczególnymi przepisami najemcą lokalu będącego w dyspozycji MSW może być tylko policjant, zaś jego rodzina może korzystać z pochodnego prawa współzamieszkiwania. Przy czym tylko małżonkowi przysługuje zgoda na wykup całego lokalu przeznaczonego dotychczas na potrzeby rodziny.
Postanowieniem z 16 stycznia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, wskazując w uzasadnieniu na niewyczerpanie drogi prawnej, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK oraz na nieuzupełnienie braków skargi konstytucyjnej we wskazanym w zarządzeniu sędziego TK terminie.
W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca wskazuje, iż w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, została wyczerpana droga prawna, ponieważ Sąd Apelacyjny odrzucił wniesioną kasację, pomimo tego, iż uchybienie terminowi było wynikiem choroby jej pełnomocnika. Skarżąca wskazuje także, iż to wyrokiem z 11 lutego 2004 r. (sygn. akt I CK 200/03) Sąd Najwyższy rozpoznający tę sprawę w ramach wcześniejszych kasacji przesądził zasadę nierównego traktowania policjanta i jego rodziny, przyznając mu uprzywilejowaną pozycję. Odnosząc się do zarzutu nieuzpełnienia braków skargi konstytucyjnej, skarżąca stwierdza, iż sprecyzowała zarówno zaskarżone przepisy, jak i określiła, w jaki sposób naruszają wskazane w skardze konstytucyjne prawa i wolności. Raz jeszcze skarżąca wskazała na naruszenie szeregu przysługujących jej praw, w tym na naruszenie zasady równości wobec prawa, prawa własności, oraz prawa do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, które wynika z odmowy przyznania żonie policjanta prawa współnajmu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności raz jeszcze wskazać należy, iż wynikający expressis verbis z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) wymóg wyczerpania drogi prawnej jest konsekwencją przyjętego charakteru skargi konstytucyjnej. Skorzystanie z tego środka prawnego uwarunkowane zostało wcześniejszym skorzystaniem z przysługujących skarżącemu zwyczajnych środków ochrony konstytucyjnych praw i wolności. Nie budzi przy tym wątpliwości, iż o skorzystaniu ze środka prawnego można mówić dopiero wówczas, gdy doszło do jego skutecznego złożenia, a więc w formie umożliwiającej jego rozpoznanie.
Skarżąca we wniesionym zażaleniu nie kwestionuje ani konieczności wniesienia kasacji dla przyjęcia, iż została wyczerpana droga prawna w postępowaniu cywilnym, ani faktu, że w jej sprawie wniesiona kasacja została odrzucona przez Sąd Apelacyjny ze względu na przekroczenie terminu do wniesienia tego środka odwoławczego. Zdaniem skarżącej jednak, wydane w sprawie rozstrzygnięcia, których przedmiotem było odrzucenie wniesionej kasacji, przesądzają o wyczerpaniu drogi prawnej, kończąc tok instancyjny. O ile z ostatnim stwierdzeniem nie można polemizować, o tyle można – a nawet trzeba – zakwestionować tezę, zgodnie z którą uzyskanie rozstrzygnięcia odrzucającego wniesiony środek odwoławczy stanowi wyczerpanie drogi prawnej, o którym mowa w art. 46 ustawy o TK. Przychylić się należy do stanowiska wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu, iż dopiero wniesienie środka odwoławczego zgodnie z przepisami prawa spełnia warunek wyczerpania drogi prawnej. Przyjęcie przeciwnego stanowiska nadałoby tej przesłance charakter pozorny.
Na marginesie należy się odnieść do wyrażonej w zaskarżonym postanowieniu tezy, iż sprawę naruszenia przysługujących skarżącej praw przesądził już Sąd Najwyższy w wyroku z 11 lutego 2004 r. (sygn. akt I CK 200/03), który przekazał równocześnie sprawę do ponownego rozpoznania sądowi II instancji. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż art. 46 ust. 1 ustawy o TK ma charakter obligatoryjny i nie daje podstawy do rezygnacji z przesłanki wyczerpania drogi prawnej w sytuacji, w której w sprawie zostało wydane merytoryczne rozstrzygnięcie na wszystkich etapach postępowania instancyjnego. Ponadto zaznaczyć należy, iż konsekwencją akceptacji prezentowanej przez skarżącą tezy byłaby konieczność odmiennego liczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Uznając, iż w przypadku, który miał miejsce w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną zbędne jest uzyskanie ponownego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, termin do wniesienia tej skargi należałoby liczyć nie, jak to czyni skarżąca, od momentu doręczenia rozstrzygnięcia przesądzającego o odrzuceniu wniesionego środka odwoławczego (kasacji), tylko od daty doręczenia rozstrzygnięcia sądu II instancji. W konsekwencji, nawet akceptując wysuniętą przez skarżącą tezę, należałoby przyjąć, iż skarga jest wniesiona po upływie ustawowego terminu, co uniemożliwiałoby przekazanie jej do merytorycznego rozpoznania.
Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż podstawą odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze było nieuzupełnienie w ustawowym terminie braków wniesionego środka prawnego. Trybunał Konstytucyjny orzekając w niniejszym składzie, podtrzymuje stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu. Skarżąca przedmiotem skargi uczyniła szereg przepisów regulujących stosunek najmu mieszkania służbowego, którego jedną stroną był policjant oraz określających „miejsce” współmałżonka policjanta w ramach tego stosunku. Naruszenia praw upatrywała skarżąca w niemożności wstąpienia w stosunek najmu razem ze swoim mężem i w dalszych tego konsekwencjach. Ani w skardze konstytucyjnej, ani w piśmie nadesłanym w celu uzupełnienia braków wniesionego środka prawnego skarżąca nie określa, w jaki sposób treść zakwestionowanych przepisów prowadzi do takiego naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnej praw i wolności. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż przesłanką merytorycznego rozpoznania wniesionej skargi jest nie tylko uprawdopodobnienie, iż w sprawie skarżącej doszło do naruszenia przysługujących jej praw, ale także wykazanie, w jaki sposób treść zakwestionowanych przepisów do naruszenia tych praw doprowadziła. Staje się to konieczne szczególnie w sytuacji, w której skarżąca przedmiotem skargi czyni cały szereg przepisów regulujących jej sytuację jako małżonki wynajmującego mieszkanie policjanta. Tymczasem w żadnym z nadesłanych do sprawy pism procesowych skarżąca nie odnosi się do treści kwestionowanych przepisów i nie wykazuje, w jaki sposób zastosowanie tych regulacji zdeterminowało wydane na ich podstawie rozstrzygnięcie w tym kierunku, iż doprowadziło ono do naruszenia przysługujących jej praw konstytucyjnych. Oznacza to tym samym, iż nie została spełniona przesłanka skargi konstytucyjnej, co uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 16 stycznia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.