Pełny tekst orzeczenia

180/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 22 października 2007 r.
Sygn. akt Tw 12/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Ewa Łętowska – sprawozdawca
Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z dnia 20 grudnia 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej,


p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W dniu 23 marca 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o stwierdzenie zgodności art. 3 ust. 1 pkt 1, 3, 4, 5 i 8 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95) z art. 17 ust. 1, art. 68 ust. 4 i art. 76 Konstytucji.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2005 r. wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych wniosku przez: doręczenie oryginału oraz 1 kopii uchwały Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej z 17 grudnia 2004 r. (Nr 94/2004/III); doręczenie 5 egzemplarzy wyciągu z protokołu z posiedzenia Rady Lekarsko-Weterynaryjnej, na którym podjęto uchwałę Nr 94/2004/III oraz doręczenie 2 kopii wniosku.
W piśmie z 20 maja 2005 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.
Postanowieniem z 20 grudnia 2005 r. Trybunał odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na fakt, iż kwestionowane przepisy nie dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy oraz z uwagi na nieadekwatność powołanego wzorca kontroli w postaci art. 17 ust. 1 Konstytucji i oczywistą bezzasadność niektórych zarzutów zawartych we wniosku.
Zażaleniem z 3 stycznia 2006 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uwzględnienie zażalenia i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna stwierdza w zażaleniu, iż kwestionowane przepisy ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt pozostają w oczywistym związku z zadaniami przyznanymi tej organizacji, jako samorządowi lekarzy weterynarii. Wnioskodawca ponownie podkreśla, iż jest powołany do reprezentowania i ochrony zawodu lekarza weterynarii, sprawowania pieczy i nadzoru nad należytym i sumiennym wykonywaniem tego zawodu oraz weterynaryjnej ochrony zdrowia publicznego i środowiska. Kwestionowane przepisy ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt mają uniemożliwiać wnioskodawcy sprawowanie jego statutowych zadań jako samorządu lekarzy weterynarii, wyrażonych w art. 17 ust. 1 Konstytucji oraz ustawie z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 187, poz. 1567, ze zm.).

2. Na wstępie również, odpowiadając na wątpliwości wnioskodawcy dotyczące zakresu zastosowania art. 17 ust. 1 Konstytucji, należy podkreślić, iż przepis ten nie może być traktowany, jako przyznający poszczególnym samorządom zawodowym prawo do sprawowania nadzoru nad wszystkimi osobami, które na podstawie odpowiednich regulacji ustawowych wykonują czynności mogące wchodzić w zakres danego zawodu zaufania publicznego. Ustawodawca może bowiem zdecydować o przekazaniu kompetencji do wykonywania niektórych czynności zawodowych także tym osobom, które nie są instytucjonalnie związane ze strukturami danego samorządu zawodowego. Wskazany art. 17 ust. 1 Konstytucji nie ustanawia wówczas automatycznego nadzoru nad takimi podmiotami ze strony organów tego samorządu. Należy podkreślić, iż na gruncie konstytucyjnym brak jest ograniczeń odnoszących się do liczby samorządów, które mogą być tworzone w celu sprawowania pieczy nad należytym wykonywaniem konkretnego zawodu zaufania publicznego.

3. Trybunał, w świetle argumentów przedstawionych w zażaleniu, zmuszony jest raz jeszcze zwrócić uwagę, iż wniosek i zawarte w nim zarzuty opierają się na nieporozumieniu. Art. 3 ust. 1 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt wymienia, w sposób enumeratywny, czynności z zakresu usług weterynaryjnych świadczonych w zakładach leczniczych dla zwierząt, które mogą być wykonywane przez osoby posiadające tytuł technika weterynarii. Część takich czynności może być także wykonywana przez techników wyłącznie „pod nadzorem” lekarza weterynarii. Natomiast pozostałe mogą być wykonywane przez techników weterynarii bez takiego osobistego „nadzoru” lekarskiego.
Pewne wątpliwości rzeczywiście budzić może fakt użycia w art. 3 ust. 2 ustawy słowa „nadzór”. Trybunał pragnie jednak zwrócić uwagę, iż sam kontekst użycia tam słowa „nadzór” wskazuje, że rozumieć je należy bardziej jako osobiste kontrolowanie, faktyczne sprawowanie opieki nad prawidłowym przebiegiem wykonywanych przez technika weterynarii czynności, połączone z większym stopniem odpowiedzialności lekarza weterynarii. Nadzór w tym znaczeniu przyjmuje charakter bardziej techniczny i polega na czuwaniu w rzeczywistym miejscu i czasie oraz baczniejszym obserwowaniu tych czynności. Nie może być natomiast utożsamiany z pojęciem „nadzór” w rozumieniu prawa administracyjnego. Czynności kwestionowane we wniosku, które nie wiążą się z takim szczególnym wymogiem, wynikającym z art. 3 ust. 2 ustawy, poddane jednak są nadzorowi, w administracyjnym rozumieniu tego pojęcia, kierownika zakładu leczniczego dla zwierząt. W myśl art. 5 ust. 2 ustawy, kierownikiem zakładu leczniczego dla zwierząt może być wyłącznie lekarz weterynarii posiadający prawo wykonywania zawodu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie zatem czynności wykonywane w zakładzie leczniczym, w tym i określone w art. 3 ust. 1 ustawy, a przewidziane do wykonywania także przez techników weterynarii, są nadzorowane przez kierownika takiego zakładu. Każdy pracownik zakładu, a więc także i technik weterynarii, z samej istoty stosunku pracy, jest podporządkowany kierownictwu, a tym samym ma obowiązek wykonywania wszelkich poleceń służbowych adekwatnych do rodzaju wykonywanej przez niego pracy. Trybunał zatem stwierdza, że nie ma żadnych czynności wchodzących w zakres usług weterynaryjnych, które nie byłyby poddane nadzorowi ze strony lekarzy weterynarii. Nadzór ten może przybierać co prawda różne formy: postać osobistej kontroli (art. 3 ust. 1 pkt 1, 3-5, 8) albo formę władztwa zwierzchniczego, wynikającego z kierowania zakładem leczniczym przez lekarza weterynarii (art. 3 ust. 1 pkt 2, 6, 7).
Ustawa o zakładach leczniczych dla zwierząt określa szerokie uprawnienia okręgowych rad lekarsko-weterynaryjnych, właściwych ze względu na miejsce siedziby zakładu, w zakresie ewidencjonowania, kontroli i nadzoru nad zakładami leczniczymi dla zwierząt. W myśl art. 15 okręgowa rada jest informowana o każdorazowej zmianie regulaminu określającego organizację i funkcjonowanie zakładu, na podstawie art. 24 ust. 2 może, w razie potrzeby, ustalać rozkład godzin pracy zakładów na danym terenie; zgodnie z art. 16-22 jest organem ewidencyjnym podejmującym uchwały w sprawie wpisu zakładu leczniczego dla zwierząt do ewidencji. Wreszcie art. 23 ust. 1 wyraźnie stanowi, iż właściwa okręgowa rada lekarsko-weterynaryjna sprawuje nadzór nad działalnością zakładów leczniczych dla zwierząt i jest w ramach nadzoru uprawniona do przeprowadzania kontroli takich zakładów oraz żądania wglądu do dokumentacji usług weterynaryjnych świadczonych przez te placówki (co dodatkowo powtarza art. 28 ust. 2 pkt 1).
Niezaprzeczalnie więc, co Trybunał stwierdził już w zaskarżonym postanowieniu, na gruncie kwestionowanej ustawy istnieją mechanizmy zapewniające samorządowi zawodowemu sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii oraz wykonywaniem wszelkich czynności w ramach zakładów leczniczych dla zwierząt. Kwestionowanie braku nadzoru korporacyjnego nad działalnością techników weterynarii, prowadzoną w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt uznać należy za nieznajdujące podstaw w obowiązującym stanie prawnym. W konsekwencji oparte na takim twierdzeniu zarzuty niezgodności z art. 3 ust. 1 skarżonej ustawy z art. 17 Konstytucji należy uznać za oczywiście bezzasadne.

4. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje także stanowisko wyrażone w uzasadnieniu kwestionowanego postanowienia z 20 grudnia 2005 r., zgodnie z którym niedopuszczalne jest powoływanie się przez organizację zawodową we wniosku do Trybunału na cele ogólnospołeczne oraz aktywność społeczno-gospodarczą. Należy raz jeszcze podkreślić, iż przedmiotowy zakres uprawnienia organizacji zawodowych do inicjowania kontroli konstytucyjności jest na gruncie konstytucyjnym ściśle ograniczony. Wymóg bezpośredniego związania wniosku z interesem prawnym danej organizacji lub jej członków, o którym wspomina wnioskodawca w zażaleniu, oznacza możliwość kwestionowania przez organizację zawodową wyłącznie tych aktów normatywnych, które dotyczą wykonywania określonego zawodu. To na wnioskodawcy ciąży natomiast obowiązek wykazania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, że przedstawiony we wniosku zakres zaskarżenia mieści się w tak rozumianych ramach jego legitymacji procesowej.
Powołane przez Krajową Radę Lekarsko-Weterynaryjną wzorce w postaci art. 68 ust. 4 oraz art. 76 Konstytucji w oczywisty sposób nie dotyczą tej sfery spraw, z punktu widzenia której możliwe jest występowanie przez organizację zawodową z wnioskiem na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji. Ochrona konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu oraz podejmowanie kroków w celu zwalczania zagrożeń epidemiologicznych, to zadania przekazane przez ustrojodawcę do realizacji odpowiednim władzom publicznym. Należy się zgodzić z wnioskodawcą, iż samorządy zawodowe także uczestniczą w wykonywaniu zadań władzy publicznej, ale zakres spraw przekazanych do realizacji tego rodzaju podmiotom został ściśle wyznaczony w art. 17 ust. 1 Konstytucji. Samorządy zawodowe nie są zatem powołane do wykonywania zadań władzy publicznej w tym zakresie, który określają art. 68 ust. 4 oraz art. 76 Konstytucji. Zadania te realizowane są natomiast przez odpowiednie jednostki administracji państwowej, do których zaliczyć można m.in. Inspekcję Weterynaryjną powołaną w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 33, poz. 287, ze zm.).
Mając powyższe wyjaśnienia na względzie, należy stwierdzić, iż powołane przez wnioskodawcę art. 68 ust. 4 oraz art. 76 Konstytucji określają zadania, które nie dotyczą spraw objętych zakresem działania samorządu zawodowego. Wyklucza to możliwość nadania dalszego biegu wnioskowi Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej w odniesieniu do tych wzorców, na podstawie art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.