Pełny tekst orzeczenia

191/5/B/2007

POSTANOWIENIE
z dnia 24 września 2007 r.
Sygn. akt Tw 22/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej o stwierdzenie zgodności:
1) ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.) z art. 32 w związku z art. 2, art. 59 ust. 2 oraz art. 7, art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 26 pkt 4 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.) z art. 32 i art. 59 ust. 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

Federacja Związków Zawodowych Służby Celnej wnioskiem z 15 czerwca 2007 r. zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności, po pierwsze, ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 156, poz. 1641, ze zm.; dalej: ustawa o Służbie Celnej) z art. 32 w związku z art. 2, art. 59 ust. 2 oraz art. 7, art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji; po drugie, art. 26 pkt 4 ustawy o Służbie Celnej z art. 32 i art. 59 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajowy organ związku zawodowego podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.

2. Rada Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej podjęła 22 marca 2007 r. uchwałę nr 1/07 w sprawie skierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosku „o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (...)”.
W § 1 tejże uchwały zarzucono rażące naruszenie przez powołaną ustawę art. 59 ust. 2 Konstytucji (pkt 1), art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji (pkt 2) oraz art. 7, art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji (pkt 3).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarówno uchwała Rady Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej (§ 1 pkt 1-3), jak i złożony na jej podstawie wniosek, wyraźnie świadczą o intencji, by kontrola konstytucyjności objęła całą ustawę o Służbie Celnej. Należy więc przypomnieć, że Trybunał orzekając, jest związany granicami wniosku (art. 66 ustawy o TK). Trybunał nie może zatem wkraczać w uprawnienia wnioskodawcy, samodzielnie określając (precyzując) przedmiot lub wzorce kontroli. Skoro uchwała, a w konsekwencji wniosek złożony w jej wykonaniu, nie konkretyzują, którym jednostkom redakcyjnym zaskarżonej ustawy postawiono zarzut naruszenia art. 32 w związku z art. 2, art. 59 ust. 2 oraz art. 7, art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji, to trudno tym samym ustalić, jakie przepisy tejże ustawy, zgodnie z wolą wnioskodawcy, wymagają poddania hierarchicznej kontroli zgodności, ze skutkiem ich ewentualnego wyeliminowania (uchylenia) z obowiązującego systemu prawa.
Trybunał Konstytucyjny zwraca także uwagę, iż argumentacja naruszenia powołanych wzorców kontroli, sprowadza się – w istocie – do zarzutu braku stosownych regulacji w ustawie o Służbie Celnej, choć także w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 64, ze zm.; dalej: ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy). W ocenie Trybunału, wnioskodawca, przekonując o istnieniu tzw. pominięcia prawodawczego w odniesieniu do unormowania uprawnień emerytalno-rentowych funkcjonariuszy celnych, oczekuje wydania przez Trybunał Konstytucyjny tzw. wyroku zakresowego. Należy zatem podkreślić, że orzeczenie o niezgodności przepisu „w zakresie, w jakim” pomija on uregulowanie danej kwestii (podmiotowej, przedmiotowej lub czasowej), jest możliwe tylko wtedy, gdy zarzut taki sformułowany zostanie wobec tekstu przepisu (normy prawnej wyrażonej w konkretnej jednostce redakcyjnej aktu normatywnego), poddanego kontroli Trybunału. Wyraźne określenie kwestionowanego przepisu stanowi bowiem podstawę stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny, w jakim zakresie przepis ten nie – normując danej kwestii, która pozostaje w integralnym związku z regulacją w nim wyrażoną – cechuje niekonstytucyjność.
Z tych względów, na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 pkt 2 oraz art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, należało odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu, w zakresie badania zgodności ustawy o Służbie Celnej z art. 32 w związku z art. 2, art. 59 ust. 2 oraz art. 7, art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji.

3. W § 1 powołanej wyżej uchwały Rady Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej jedynie pkt 4 konkretyzuje przedmiot kontroli, zarzucając – wyraźnie oznaczonemu art. 26 pkt 4 kwestionowanej ustawy – rażące naruszenie art. 32 i art. 59 ust. 2 Konstytucji. Analogicznie wyznaczony zakres zaskarżenia został przyjęty w rozpatrywanym wniosku.
Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na brzmienie zakwestionowanego przepisu: „Funkcjonariusza celnego można zwolnić ze służby w wypadku: nabycia prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy”. W ocenie wnioskodawcy przepis ten dyskryminuje funkcjonariuszy celnych (narusza art. 32 Konstytucji), gdyż innym funkcjonariuszom służb mundurowych (np. Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Policji) właściwe ustawy gwarantują, iż można ich zwolnić ze służby w przypadku „nabycia prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia 30 lat wysługi emerytalnej”. Termin „wysługa emerytalna” definiuje art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, która, wyznaczając krąg adresatów, nie zalicza do nich funkcjonariuszy celnych.
Z tego względu Trybunał Konstytucyjny nie znajduje podstaw, by orzekać o niekonstytucyjności art. 26 pkt 4 ustawy o Straży Granicznej w zakresie, w jakim pomija on przesłankę „osiągnięcia 30 lat wysługi emerytalnej”. Prima facie kontrola taka, ze względu na ewentualny zarzut pominięcia prawodawczego, winna dotyczyć konkretnego przepisu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w związku z kwestionowanym art. 26 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej. Natomiast rozpatrywany wniosek nie włącza do zakresu zaskarżenia żadnego z przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do stanowiska wnioskodawcy, który dowodzi, iż art. 26 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej narusza art. 59 ust. 2 Konstytucji przez nieuwzględnienie w swojej treści rozstrzygnięć „Porozumienia zawartego 30 listopada 1998 r. pomiędzy stroną rządową (...) a stroną związkową (...)”. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że art. 59 ust. 2 Konstytucji zapewnia związkom zawodowym oraz pracodawcom i ich organizacjom m.in. możliwość zawierania układów zbiorowych pracy (aktów o charakterze normatywnym) oraz innych porozumień (aktów najczęściej o charakterze nienormatywnym, rozumianych jako jednostkowe ustalenia, dotyczące podjęcia konkretnych działań). Nie ulega zatem wątpliwości, że zaskarżony przepis ustawy w żadnej mierze ani nie ogranicza, ani nie wyłącza wyżej gwarantowanych praw wnioskodawcy.
Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia przez art. 26 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej art. 59 ust. 2 Konstytucji, co zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK stanowi przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.