P 21/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
16/1/A/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 12 lutego 2008 r.
Sygn. akt P 21/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Zbigniew Cieślak
Maria Gintowt-Jankowicz
Marek Mazurkiewicz
Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 lutego 2008 r., pytania prawnego Sądu Rejonowego w Szczecinie:
czy art. 135 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 179 i art. 180 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.
UZASADNIENIE
I
1. Sąd Rejonowy w Szczecinie, Wydział I Cywilny, postanowieniem z 27 marca 2007 r. (sygn. akt I C 1579/06) przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie, czy art. 135 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: prawo o ustroju sądów powszechnych) jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 179 i art. 180 ust. 1 Konstytucji.
Pytanie prawne zostało sformułowane w związku ze sprawą o sygn. akt I Nc 1359/05. Wątpliwość sądu powstała na tle następującego stanu faktycznego.
W postępowaniu upominawczym wydano nakaz zapłaty, który uprawomocnił się 31 marca 2006 r.
Pozwany złożył wniosek o przywrócenie terminu wniesienia sprzeciwu od powyższego nakazu zapłaty wraz ze sprzeciwem, wskazując, że nie wiedział o wydanym nakazie zapłaty. Następnie pozwany złożył wniosek o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty. Sąd oddalił ten wniosek, następnie odrzucił wniosek o przywrócenie terminu wniesienia sprzeciwu oraz odrzucił sprzeciw od nakazu zapłaty. Pozwany na to postanowienie złożył zażalenie, które sąd odrzucił.
Na każdym etapie postępowania w sprawie orzeczenia wydawane były przez sąd, w którego składzie orzekał asesor sądowy.
Pozwany wniósł skargę o wznowienie postępowania, wskazując, że w postępowaniu w sprawie o sygn. akt I Nc 1359/05 brały udział osoby nieuprawnione, czyli że orzeczenia zostały wydane nie przez sędziów, lecz przez asesorów sądowych.
Przepis art. 135 § 1 zdanie pierwsze prawa o ustroju sądów powszechnych może, zdaniem sądu, nasuwać wątpliwości co do jego zgodności z Konstytucją w czterech aspektach. Przede wszystkim z art. 45 ust. 1 Konstytucji wynika, że sąd ma być niezawisły, co powoduje konieczność wprowadzenia odpowiednich gwarancji ułatwiających zachowanie niezawisłości indywidualnemu sędziemu. Takich gwarancji względem asesorów nie ma. Podobne argumenty dotyczą art. 178 ust. 1 Konstytucji.
Następnie, zgodnie z art. 179 Konstytucji, sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa i na czas nieoznaczony. Tryb powołania asesora sądowego odbiega od tych rozwiązań.
Ponadto, zgodnie z art. 180 ust.1 Konstytucji, sędziowie są nieusuwalni, czego nie można przypisać asesorom sądowym. „Usuwalność” asesora jest istotą tej instytucji przewidzianej na okres sprawdzenia przydatności do służby sędziowskiej.
W opinii sądu, konstytucyjności przepisu o wykonywaniu czynności sędziowskich przez asesorów można bronić pośrednio, odwołując się do szeregu gwarancji proceduralnych przysługujących stronie procesu.
Sąd wyraził również obawę co do skutków orzeczenia o ewentualnej niekonstytucyjności art. 135 § 1 zdanie pierwsze prawa o ustroju sądów powszechnych.
2. Uczestnicy postępowania oraz Prokurator Generalny i Sejm zostali powiadomieni o wpłynięciu skargi konstytucyjnej i pouczeni o prawie złożenia pisemnych wyjaśnień.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżony przepis był już przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego. Wyrokiem z 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06 (OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108; Dz. U. z 2007 r. Nr 204, poz. 1482) Trybunał orzekł, że art. 135 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał, stwierdzając niekonstytucyjność przepisu prawnego w oparciu o jeden z wzorców kontroli, dokonuje – w zakresie wskazanym w orzeczeniu – jego eliminacji z porządku prawnego. W przypadku uprzedniego stwierdzenia niezgodności z Konstytucją kwestionowanego przepisu, ponowne rozpoznawanie tej samej kwestii czyni niewątpliwie postępowanie zbędnym. Nie ma przy tym znaczenia fakt wskazania nowych, oprócz będących już podstawą orzeczenia niekonstytucyjności, wzorców kontroli konstytucyjnej ponieważ został osiągnięty cel polegający na wyeliminowaniu z porządku prawnego stanu niezgodności z Konstytucją (zob. postanowienie z 28 lipca 2003 r., sygn. P 26/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 73).
Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) Trybunał umarza postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Mając na uwadze, że w sprawie o sygn. SK 7/06, art. 135 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych został uznany za niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji, należało umorzyć postępowanie w niniejszej sprawie ze względu na zbędność wydania wyroku.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 lutego 2008 r.
Sygn. akt P 21/07
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Kotlinowski – przewodniczący
Zbigniew Cieślak
Maria Gintowt-Jankowicz
Marek Mazurkiewicz
Bohdan Zdziennicki – sprawozdawca,
po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 lutego 2008 r., pytania prawnego Sądu Rejonowego w Szczecinie:
czy art. 135 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 179 i art. 180 ust. 1 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.
UZASADNIENIE
I
1. Sąd Rejonowy w Szczecinie, Wydział I Cywilny, postanowieniem z 27 marca 2007 r. (sygn. akt I C 1579/06) przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie, czy art. 135 § 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: prawo o ustroju sądów powszechnych) jest zgodny z art. 45 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 179 i art. 180 ust. 1 Konstytucji.
Pytanie prawne zostało sformułowane w związku ze sprawą o sygn. akt I Nc 1359/05. Wątpliwość sądu powstała na tle następującego stanu faktycznego.
W postępowaniu upominawczym wydano nakaz zapłaty, który uprawomocnił się 31 marca 2006 r.
Pozwany złożył wniosek o przywrócenie terminu wniesienia sprzeciwu od powyższego nakazu zapłaty wraz ze sprzeciwem, wskazując, że nie wiedział o wydanym nakazie zapłaty. Następnie pozwany złożył wniosek o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty. Sąd oddalił ten wniosek, następnie odrzucił wniosek o przywrócenie terminu wniesienia sprzeciwu oraz odrzucił sprzeciw od nakazu zapłaty. Pozwany na to postanowienie złożył zażalenie, które sąd odrzucił.
Na każdym etapie postępowania w sprawie orzeczenia wydawane były przez sąd, w którego składzie orzekał asesor sądowy.
Pozwany wniósł skargę o wznowienie postępowania, wskazując, że w postępowaniu w sprawie o sygn. akt I Nc 1359/05 brały udział osoby nieuprawnione, czyli że orzeczenia zostały wydane nie przez sędziów, lecz przez asesorów sądowych.
Przepis art. 135 § 1 zdanie pierwsze prawa o ustroju sądów powszechnych może, zdaniem sądu, nasuwać wątpliwości co do jego zgodności z Konstytucją w czterech aspektach. Przede wszystkim z art. 45 ust. 1 Konstytucji wynika, że sąd ma być niezawisły, co powoduje konieczność wprowadzenia odpowiednich gwarancji ułatwiających zachowanie niezawisłości indywidualnemu sędziemu. Takich gwarancji względem asesorów nie ma. Podobne argumenty dotyczą art. 178 ust. 1 Konstytucji.
Następnie, zgodnie z art. 179 Konstytucji, sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa i na czas nieoznaczony. Tryb powołania asesora sądowego odbiega od tych rozwiązań.
Ponadto, zgodnie z art. 180 ust.1 Konstytucji, sędziowie są nieusuwalni, czego nie można przypisać asesorom sądowym. „Usuwalność” asesora jest istotą tej instytucji przewidzianej na okres sprawdzenia przydatności do służby sędziowskiej.
W opinii sądu, konstytucyjności przepisu o wykonywaniu czynności sędziowskich przez asesorów można bronić pośrednio, odwołując się do szeregu gwarancji proceduralnych przysługujących stronie procesu.
Sąd wyraził również obawę co do skutków orzeczenia o ewentualnej niekonstytucyjności art. 135 § 1 zdanie pierwsze prawa o ustroju sądów powszechnych.
2. Uczestnicy postępowania oraz Prokurator Generalny i Sejm zostali powiadomieni o wpłynięciu skargi konstytucyjnej i pouczeni o prawie złożenia pisemnych wyjaśnień.
II
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżony przepis był już przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego. Wyrokiem z 24 października 2007 r., sygn. SK 7/06 (OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108; Dz. U. z 2007 r. Nr 204, poz. 1482) Trybunał orzekł, że art. 135 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał, stwierdzając niekonstytucyjność przepisu prawnego w oparciu o jeden z wzorców kontroli, dokonuje – w zakresie wskazanym w orzeczeniu – jego eliminacji z porządku prawnego. W przypadku uprzedniego stwierdzenia niezgodności z Konstytucją kwestionowanego przepisu, ponowne rozpoznawanie tej samej kwestii czyni niewątpliwie postępowanie zbędnym. Nie ma przy tym znaczenia fakt wskazania nowych, oprócz będących już podstawą orzeczenia niekonstytucyjności, wzorców kontroli konstytucyjnej ponieważ został osiągnięty cel polegający na wyeliminowaniu z porządku prawnego stanu niezgodności z Konstytucją (zob. postanowienie z 28 lipca 2003 r., sygn. P 26/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 73).
Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) Trybunał umarza postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Mając na uwadze, że w sprawie o sygn. SK 7/06, art. 135 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych został uznany za niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji, należało umorzyć postępowanie w niniejszej sprawie ze względu na zbędność wydania wyroku.
Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.