Pełny tekst orzeczenia

65/4/A/2008

POSTANOWIENIE
z dnia 5 maja 2008 r.
Sygn. akt SK 38/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Marek Kotlinowski
Teresa Liszcz
Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 maja 2008 r., wniosku Zbigniewa Kurłowicza o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 marca 2006 r. (sygn. akt VIII Ka 54/06), złożonego w związku ze skargą konstytucyjną o zbadanie zgodności:
art. 213 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) w zakresie, w jakim przepis ten ogranicza wyłączenie bezprawności czynu, określonego w art. 212 tej ustawy, wyłącznie do wypadków prawdziwego zarzutu postawionego lub podnoszonego w obronie społecznie uzasadnionego interesu, z art. 16 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 i art. 54 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić wniosku.

UZASADNIENIE

1. Skargą konstytucyjną z 10 sierpnia 2006 r. Zbigniew Kurłowicz (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności:
– art. 212 § 1 i art. 214 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) z art. 2, art. 16 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 i art. 54 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: EKPC) oraz
– art. 213 § 2 k.k. w zakresie, w jakim przepis ten ogranicza wyłączenie bezprawności czynu z art. 212 tej ustawy do wypadków prawdziwego zarzutu postawionego lub podnoszonego w obronie społecznie uzasadnionego interesu, z art. 16 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 42 i art. 54 ust. 1 Konstytucji oraz z art. 10 EKPC.
Równocześnie zwrócił się także o wydanie postanowienia tymczasowego, wstrzymującego wykonanie wydanego w stosunku do niego wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z 30 marca 2006 r. w sprawie o sygn. akt VIII Ka 54/06. Jako podstawę prawną wniosku w tym zakresie wskazał art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 22, poz. 98, ze zm.).
W wyniku wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej 13 października 2006 r. zostało wydane zarządzenie o wezwaniu pełnomocnika skarżącego do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej. Po uzyskaniu odpowiedzi od pełnomocnika skarżącego, Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 17 października 2007 r., sygn. Ts 212/06 (OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 220) odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie art. 212 § 1 i art. 214 k.k. Konstytucyjność pierwszego z tych przepisów została bowiem już przez Trybunał Konstytucyjny zbadana w wyroku z 30 października 2006 r. w sprawie o sygn. P 10/06 (OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 128), a drugi nie był natomiast podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy skarżącego i wobec tego nie może być objęty kontrolą w trybie skargi konstytucyjnej. Tym samym wniesiona skarga została przekazana do merytorycznego rozpoznania tylko w zakresie art. 213 § 2 k.k.
Wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego został złożony na tle następującego stanu faktycznego:
Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z 2 grudnia 2005 r., sygn. akt III K 1658/05 uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa pomówienia i skazał go na karę 50 stawek dziennych grzywny, orzekając także podanie wyroku do publicznej wiadomości i zasądzenie od skazanego na rzecz oskarżyciela prywatnego kosztów procesu. Sąd Okręgowy w Białymstoku zmienił zaskarżone orzeczenie wyrokiem z 30 marca 2006 r. (sygn. akt VIII Ka 54/06) w ten sposób, że:
– warunkowo umorzył postępowanie karne wobec skarżącego na okres próby wynoszący 1 rok,
– uchylił orzeczone wcześniej podanie wyroku do publicznej wiadomości;
– nakazał zapłatę przez skarżącego świadczenia pieniężnego w wysokości 750 zł na rzecz Domu Dziecka Nr 1 w Białymstoku;
– zobowiązał skarżącego do przeproszenia osoby pomówionej w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienie się tego orzeczenia, w formie wskazanej w wyroku;
– zasądził od skarżącego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 zł tytułem opłaty za obie instancje.
W pozostałym zaś zakresie wyrok Sądu Rejonowego został utrzymany w mocy.
Jak wynika z pisma pełnomocnika skarżącego do Trybunału Konstytucyjnego z 1 kwietnia 2008 r. oraz nadesłanych przez niego dokumentów, skarżący wykonał wszystkie ciążące na nim obowiązki. Wprawdzie przeprosiny pomówionego miały miejsce po terminie orzeczonym przez sąd, bo dopiero 11 października 2006 r., tym niemniej okoliczność ta – mimo odpowiednich wniosków oskarżyciela prywatnego – nie została uznana za wystarczającą przesłankę podjęcia warunkowo umorzonego postępowania (por. postanowienie Sądu Rejonowego w Białymstoku z 1 grudnia 2006 r., sygn. akt III K 1658/05 oraz postanowienie Sądu Okręgowego z Białegostoku z 3 stycznia 2007 r., sygn. akt VIII Kz 1211/06).
W uzasadnieniu wniosku o wydanie postanowienia tymczasowego pełnomocnik skarżącego wskazuje, że wykonanie wyroku „pociągnie za sobą nieodwracalne skutki, które wiążą się z dużym uszczerbkiem nie tylko dla skarżącego, ale i dla samorządności”. W tym pierwszym, indywidualnym wymiarze jego rezultatem będzie pogorszenie wizerunku skarżącego w lokalnej społeczności, który – jako przewodniczący Rady Miasta w Knyszynie – pełni funkcję publiczną. W drugim zaś, bardziej generalnym aspekcie, wykonanie wyroku może negatywnie wpłynąć na ograniczenie prawa do głosu i krytyki innych radnych, a także zniechęcić obywateli i radnych do aktywnego działania w strukturach samorządowych np. przez wyrażanie swoich poglądów i opinii czy udział w debatach publicznych.

2. Przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania wniosku o wydanie postanowienia tymczasowego, Trybunał Konstytucyjny uważa za konieczne podniesienie dwóch kwestii formalnych.
Po pierwsze, należy sprostować błędnie powołaną przez pełnomocnika skarżącego podstawę prawną wydawania postanowień tymczasowych. W aktualnym stanie prawnym jest nią art. 50 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Instytucja ta nie występowała zaś w – powołanej w skardze konstytucyjnej – poprzedniej ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (ustawie z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470, ze zm.). Postanowienia tymczasowe zostały wszak stworzone jako instytucja powiązana ze skargami konstytucyjnymi, wprowadzonymi do polskiego porządku prawnego dopiero Konstytucją z 1997 r.
Po drugie, choć nie zostało to wyraźnie powiedziane w pismach skarżącego, Trybunał Konstytucyjny uznaje, że wnosi on o wydanie postanowienia tymczasowego wstrzymującego wykonanie obowiązku przeproszenia pomówionego. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej nie znalazły się bowiem żadne argumenty świadczące o tym, że domaga się on także zawieszenia wykonania pozostałych obowiązków, nałożonych na niego przez wyrok Sądu Okręgowego, w tym zwłaszcza zapłaty kary pieniężnej. W okolicznościach niniejszej sprawy Trybunał Konstytucyjny nie znajduje zaś podstaw, aby z urzędu wydać w stosunku do nich postanowienie tymczasowe (por. postanowienie z 23 stycznia 2008 r., sygn. SK 48/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 12).

3. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o TK postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której dotyczy skarga konstytucyjna, może być wydane, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego.
Przede wszystkim, jak wyraźnie wynika z art. 50 ust. 1 ustawy o TK, wydanie postanowienia tymczasowego jest możliwe wtedy i tylko wtedy, gdy wykonanie orzeczenia, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, w związku z którym złożono skargę konstytucyjną, nie zostało zakończone. Tymczasem w świetle wyjaśnień pełnomocnika skarżącego z 1 kwietnia 2008 r., skarżący 11 października 2006 r. (a więc jeszcze przed przyjęciem skargi do merytorycznego rozpoznania przez TK) dopełnił obowiązku przeproszenia pomówionego. Z tą datą wniosek o wstrzymanie wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku stał się więc bezprzedmiotowy, ponieważ Trybunał Konstytucyjny nie dysponuje możliwością „cofnięcia” skutków już wykonanego wyroku za pomocą postanowień tymczasowych.

4. Na zakończenie należy również wspomnieć, że – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego – na niniejsze postanowienie nie przysługuje zażalenie (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 224 oraz powołane już postanowienie TK w sprawie o sygn. SK 48/07). Ustawa o TK przewiduje bowiem zażalenia tylko i wyłącznie na postanowienia wydane na etapie wstępnej kontroli, w sprawie nienadania dalszego biegu wnioskom podmiotów „nieuprzywilejowanych” (wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji) lub skargom konstytucyjnym (art. 36 ust. 4 oraz art. 49 ustawy o TK).

Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.