Ts 162/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
16/1/B/2008
POSTANOWIENIE
z dnia 8 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Ts 162/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Bohdan Zdziennicki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lutego 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Spółki „Expol” S.A.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 czerwca 2006 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 378 § 1, art. 386 § 1-3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 Konstytucji oraz art. 3989 § 1 i 2, art. 39810 tegoż samego aktu z art. 2, art. 77 ust. 1 i 2, art. 78, art. 176, art. 183 ust. 1 Konstytucji.
Naruszenia swoich konstytucyjnych praw i wolności upatruje skarżąca w wydaniu dwóch orzeczeń: wyroku Sądu Apelacyjnego z 5 lipca 2005 r. (sygn. akt I ACa 546/05) uwzględniającego wniesioną na niekorzyść skarżącej apelację oraz postanowienia Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r. (sygn. akt III CSK 27/06) odmawiającego przyjęcia do rozpoznania wniesionej skargi kasacyjnej. Z wydaniem pierwszego ze wspomnianych rozstrzygnięć wiąże skarżąca naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w ramach dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Naruszenia tego prawa upatruje w możliwości wydania – w oparciu o zaskarżony art. 378 § 1 oraz 386 § 1-3 k.p.c. – w postępowaniu przed sądem II instancji rozstrzygnięcia co do meritum sprawy „przez wyjście poza granice apelacji w innych sytuacjach niż przewidziane wprost w tych przepisach prawa”. Skarżąca naruszenia wskazanych praw upatruje także w postawieniu przez sąd II instancji innych zarzutów niż zostały wskazane w apelacji i w uznaniu ich za przemawiające za zmianą wyroku sądu I instancji poprzez uwzględnienie zmodyfikowanego pozwu.
Z wydaniem postanowienia Sądu Najwyższego wiąże skarżąca naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego oraz prawa do domagania się odszkodowania za bezprawne działanie funkcjonariuszy Skarbu Państwa (art. 77 ust. 1 Konstytucji), którego naruszenia upatruje w pozbawieniu jej możliwości wykazania przed organami Państwa, iż miało miejsce bezprawne działanie funkcjonariuszy Skarbu Państwa (tu: sądu II instancji), które doprowadziło do wyrządzenia szkody. Ponadto skarżąca wskazała, iż art. 3989 § 1 i 2, art. 39810 są niezgodne z art. 78 Konstytucji oraz z art. 176 Konstytucji „w związku z brakiem stworzenia w kwestionowanych przepisach k.p.c. możliwości zaskarżenia tego typu postanowień do Sądu Najwyższego w składzie trzech sędziów, analogicznie jak to ma miejsce w przypadku odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej” oraz z art. 183 ust. 1 „w związku z dopuszczeniem, a w istocie ze stworzeniem, możliwości uchylania się przez Sąd Najwyższy od sprawowania nadzoru nad działalnością sądów powszechnych w tym zakresie”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 września 2006 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braku wniesionej skargi konstytucyjnej poprzez dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych przez zakwestionowane w niej przepisy.
W piśmie procesowym datowanym 25 września 2006 r. skarżąca stwierdziła, iż w jej przekonaniu skarga spełnia wymagania przewidziane w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Prosi zatem o wyjaśnienie sygnalizowanej wątpliwości oraz o sprecyzowanie – w przypadku podtrzymania swojego stanowiska – przy których ze wskazanych w skardze praw w ogóle nie doszło lub doszło w niewystarczającym stopniu do określenia sposobu naruszenia wskazanych jako naruszone praw i wolności.
Postanowieniem z 13 lutego 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, wskazując na nieusunięcie w ustawowym terminie braku formalnego skargi konstytucyjnej, a w konsekwencji na niewykazanie, w jaki sposób zastosowanie zaskarżonych przepisów doprowadziło do naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Ponadto w zakresie, w jakim naruszenia przysługujących jej praw upatrywała skarżąca Spółka w wydaniu wyroku Sądu Apelacyjnego z 5 lipca 2005 r. (sygn. akt I ACa 546/05), podstawę do odmowy nadania dalszego biegu skardze stanowił fakt wniesienia jej po upływie trzymiesięcznego terminu przewidzianego w przepisach ustawy o TK.
W piśmie procesowym z 26 lutego 2007 r. skarżąca zaskarżyła zarówno postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 13 lutego 2007 r., jak też zarządzenie sędziego TK z 11 września 2006 r. Zarządzeniu temu zarzuca skarżąca naruszenie art. 36 ust. 2 w zw. z art. 49 ustawy o TK. W zażaleniu na postanowienie TK skarżąca w pierwszej kolejności wskazuje na brak wnikliwego zapoznania się z treścią skargi konstytucyjnej oraz na nierzetelne przedstawienie zarzutów skargi w uzasadnieniu kwestionowanego postanowienia. W ocenie skarżącej Spółki Trybunał Konstytucyjny nie wykazał, aby skarga konstytucyjna zawierała brak formalny wymagający uzupełnienia oraz nie wykazał, aby skarga była oczywiście bezzasadna. Skarżąca podkreśla, iż pominięto w tym postanowieniu zupełnie wyrok TK z 16 stycznia 2006 r. (SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2) wydany w analogicznej sprawie, w którym stwierdzono sprzeczność z art. 2 Konstytucji art. 535 § 2 k.p.k. pozwalającego SN w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym na oddalenie – bez jakiegokolwiek uzasadnienia – jako oczywiście bezzasadnej kasacji wniesionej w sprawie. Skarżąca Spółka naruszenia przez zaskarżone postanowienie przepisów k.p.c. oraz przepisów ustawy o TK upatruje w samym wydaniu postanowienia przez jednego sędziego pomimo, iż przepisy prawa wymagają dla wydania orzeczenia o (nie)zgodności z Konstytucją przepisu ustawy składu minimum trzech sędziów. W dalszej części zażalenia skarżąca wywodzi, iż w jej ocenie prawidłowe wniesienie kwalifikowanego środka zaskarżenia w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądowego przerywa bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej do czasu zakończenia postępowania wywołanego złożeniem tego środka.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na etapie rozpoznania zażalenia badane jest w szczególności, czy – wydając zaskarżone postanowienie – Trybunał Konstytucyjny zasadnie przyjął istnienie przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując zażalenie, analizuje przede wszystkim zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia i do tego ogranicza rozpoznanie wniesionego środka odwoławczego.
Uzasadnieniem odmowy nadania dalszego biegu rozpatrywanej skardze konstytucyjnej było zaistnienie przesłanki nieusunięcia braku formalnego skargi w określonym terminie. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 września 2006 r. wezwano bowiem skarżącą do uzupełnienia braku skargi poprzez dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych przez zakwestionowane w skardze przepisy. Podkreślić należy, iż we wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie kwestionowała samego faktu nieusunięcia w ustawowym terminie braku formalnego skargi. Zarzuty zażalenia sprowadzają się natomiast do twierdzenia, że zarządzenie zostało sformułowane w taki sposób, który uniemożliwił pełnomocnikowi skarżącej spółki na ustalenie ewentualnych braków skargi konstytucyjnej a w konsekwencji na usunięcie takich – hipotetycznych braków.
Podkreślić na wstępie należy, iż na etapie uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej ustawa o TK nie przyznaje skarżącemu żadnych środków prawnych, pozwalających żądać wyjaśnienia czy uzasadnienia zarządzenia, wzywającego do uzupełnienia braków formalnych (tak też w postanowieniu TK z 27 marca 2007 r., Ts 239/06, OTK ZU nr 2/B/2007, poz. 101) ani środka prawnego pozwalającego na zaskarżenie wskazanego zarządzenia. Art. 20 ustawy o TK – na który powołała się skarżąca we wniesionym zażaleniu – nakazuje stosowanie przepisów k.p.c. w zakresie spraw nieuregulowanych ustawą o TK. Nie budzi wątpliwości, iż kwestia środków odwoławczych od rozstrzygnięć wydanych w toku wstępnej kontroli skargi została uregulowana w ustawie o TK w art. 36.
W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny wykazał dokładnie w stosunku do których z zaskarżonych przepisów skarżąca Spółka nie określiła sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Podkreślił także istotność tego braku formalnego skargi, uzasadniając ją istniejącą niekoherencją pomiędzy powołanymi w skardze wzorcami kontroli a zaskarżonymi przepisami. We wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie ustosunkowała się do powyższych ustaleń Trybunału Konstytucyjnego, ograniczając się w uzasadnieniu zażalenia do stwierdzenia, iż Trybunał nie wykazał, by skarga konstytucyjna zawierała braki, które wymagały usunięcia oraz do ponownego przytoczenia zawartych w skardze konstytucyjnej zarzutów.
Przypomnieć należy, iż skarga konstytucyjna służy ochronie konstytucyjnych praw i wolności, do których naruszenia doszło poprzez oparcie wydanego w sprawie orzeczenia na niekonstytucyjnym przepisie. Trybunał Konstytucyjny podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, iż skarżąca Spółka nie wykazała, w jaki sposób zastosowanie art. 3989 i art. 39810 k.p.c. doprowadziło do naruszenia jednego ze wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Przypomnieć należy, iż w kontekście tych przepisów skarżąca odwołała się przede wszystkim do trzech wzorców konstytucyjnych, z których można wywieść prawa konstytucyjne chronione w trybie skargi konstytucyjnej, tj. art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 78 Konstytucji, nie wykazując, w jaki sposób zastosowanie tych przepisów prowadzi do ich naruszenia. Nie budzi bowiem wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż ani zasady wywodzone z art. 2 Konstytucji, ani reguły wywodzone z art. 176 czy z art. 183 Konstytucji nie mają charakteru konstytucyjnych praw podmiotowych, których ochrony można dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Uzasadnienie naruszenia tych przepisów Konstytucji nie może zatem być potraktowane jako spełnienie przesłanki skargi, jaką jest „określenie sposobu naruszenia przysługujących skarżącemu praw”. Reasumując, stwierdzić należy, iż brak jest podstaw do kwestionowania dokonanych w zaskarżonym postanowieniu ustaleń, co oznacza, iż zasadnym była odmowa nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, ze względu na nieusunięcie w ustawowym terminie 7 dni wskazanego zarządzeniem sędziego TK braku formalnego skargi.
Podkreślić także należy, iż wbrew temu, co podniosła skarżąca we wniesionym zażaleniu, Trybunał Konstytucyjny nie uznał wysuniętych w niej zarzutów za oczywiście bezzasadne. Trybunał Konstytucyjny nie oceniał bowiem konstytucyjności kwestionowanych przepisów, w tym regulacji zawartej w art. 39810 k.p.c. Z tego też względu zbędnym stało się powołanie i ustosunkowanie się w zaskarżonym postanowieniu do merytorycznych rozważań zawartych w wyroku TK z 16 stycznia 2006 r. (SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2). Podkreślić także należy, iż w skardze konstytucyjnej leżącej u podstaw tego rozstrzygnięcia TK wykazywano naruszenie zasady jawności postępowania wywodzonej z art. 45 ust. 1 Konstytucji, zaś w skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnej kontroli skarżąca Spółka nie wskazała na art. 45 jako na źródło naruszonych przez kwestionowany przepis praw, a nawet nie odwołała się do zasady jawności postępowania.
Ustosunkowując się do zarzutów podniesionych we wniesionym zażaleniu odnośnie do przesłanki odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, jaką było przekroczenie trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi, stwierdzić należy, iż są one oczywiście bezzasadne. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin „wyczerpanie drogi prawnej” rozumieć należy, jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zatem bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej lub jakiegokolwiek innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu. Tezę wysuniętą we wniesionym zażaleniu, zgodnie z którą prawidłowe wniesienie kwalifikowanego środka zaskarżenia w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądowego przerywa bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej do czasu zakończenia postępowania wywołanego złożeniem tego środka uznać należy za dowolną i nie mającą podstaw ani w przepisach prawa, ani w poglądach głoszonych w doktrynie i w orzecznictwie. Podkreślić należy, iż także w postępowaniu administracyjnym – wbrew temu, co zdaje się wskazywać skarżąca we wniesionym zażaleniu – drogę prawną uznaje się za wyczerpaną w momencie uzyskania przez skarżącego rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia zwyczajnych środków odwoławczych – takim bowiem środkiem jest skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego; wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie przerywa natomiast biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Na marginesie tylko wskazać należy, iż Trybunał Konstytucyjny orzekający w niniejszym składzie nie może odnieść się do zarzutu nierzetelnego przedstawienia zarzutów skargi konstytucyjnej, jako że we wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie wykazała, na czym ta nierzetelność miałaby polegać.
Na zakończenie Trybunał pragnie zwrócić uwagę, że kwestia art. 3989 § 2 k.p.c. była przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 68/06 zakończonej orzeczeniem o stwierdzeniu niekonstytucyjności powyższego przepisu.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 13 lutego 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.
POSTANOWIENIE
z dnia 8 stycznia 2008 r.
Sygn. akt Ts 162/06
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marian Grzybowski – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Bohdan Zdziennicki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 lutego 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Spółki „Expol” S.A.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 23 czerwca 2006 r. skarżąca zakwestionowała zgodność art. 378 § 1, art. 386 § 1-3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 175 ust. 1, art. 176 ust. 1 Konstytucji oraz art. 3989 § 1 i 2, art. 39810 tegoż samego aktu z art. 2, art. 77 ust. 1 i 2, art. 78, art. 176, art. 183 ust. 1 Konstytucji.
Naruszenia swoich konstytucyjnych praw i wolności upatruje skarżąca w wydaniu dwóch orzeczeń: wyroku Sądu Apelacyjnego z 5 lipca 2005 r. (sygn. akt I ACa 546/05) uwzględniającego wniesioną na niekorzyść skarżącej apelację oraz postanowienia Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r. (sygn. akt III CSK 27/06) odmawiającego przyjęcia do rozpoznania wniesionej skargi kasacyjnej. Z wydaniem pierwszego ze wspomnianych rozstrzygnięć wiąże skarżąca naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w ramach dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Naruszenia tego prawa upatruje w możliwości wydania – w oparciu o zaskarżony art. 378 § 1 oraz 386 § 1-3 k.p.c. – w postępowaniu przed sądem II instancji rozstrzygnięcia co do meritum sprawy „przez wyjście poza granice apelacji w innych sytuacjach niż przewidziane wprost w tych przepisach prawa”. Skarżąca naruszenia wskazanych praw upatruje także w postawieniu przez sąd II instancji innych zarzutów niż zostały wskazane w apelacji i w uznaniu ich za przemawiające za zmianą wyroku sądu I instancji poprzez uwzględnienie zmodyfikowanego pozwu.
Z wydaniem postanowienia Sądu Najwyższego wiąże skarżąca naruszenie zasady demokratycznego państwa prawnego oraz prawa do domagania się odszkodowania za bezprawne działanie funkcjonariuszy Skarbu Państwa (art. 77 ust. 1 Konstytucji), którego naruszenia upatruje w pozbawieniu jej możliwości wykazania przed organami Państwa, iż miało miejsce bezprawne działanie funkcjonariuszy Skarbu Państwa (tu: sądu II instancji), które doprowadziło do wyrządzenia szkody. Ponadto skarżąca wskazała, iż art. 3989 § 1 i 2, art. 39810 są niezgodne z art. 78 Konstytucji oraz z art. 176 Konstytucji „w związku z brakiem stworzenia w kwestionowanych przepisach k.p.c. możliwości zaskarżenia tego typu postanowień do Sądu Najwyższego w składzie trzech sędziów, analogicznie jak to ma miejsce w przypadku odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej” oraz z art. 183 ust. 1 „w związku z dopuszczeniem, a w istocie ze stworzeniem, możliwości uchylania się przez Sąd Najwyższy od sprawowania nadzoru nad działalnością sądów powszechnych w tym zakresie”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 września 2006 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braku wniesionej skargi konstytucyjnej poprzez dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych przez zakwestionowane w niej przepisy.
W piśmie procesowym datowanym 25 września 2006 r. skarżąca stwierdziła, iż w jej przekonaniu skarga spełnia wymagania przewidziane w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Prosi zatem o wyjaśnienie sygnalizowanej wątpliwości oraz o sprecyzowanie – w przypadku podtrzymania swojego stanowiska – przy których ze wskazanych w skardze praw w ogóle nie doszło lub doszło w niewystarczającym stopniu do określenia sposobu naruszenia wskazanych jako naruszone praw i wolności.
Postanowieniem z 13 lutego 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, wskazując na nieusunięcie w ustawowym terminie braku formalnego skargi konstytucyjnej, a w konsekwencji na niewykazanie, w jaki sposób zastosowanie zaskarżonych przepisów doprowadziło do naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Ponadto w zakresie, w jakim naruszenia przysługujących jej praw upatrywała skarżąca Spółka w wydaniu wyroku Sądu Apelacyjnego z 5 lipca 2005 r. (sygn. akt I ACa 546/05), podstawę do odmowy nadania dalszego biegu skardze stanowił fakt wniesienia jej po upływie trzymiesięcznego terminu przewidzianego w przepisach ustawy o TK.
W piśmie procesowym z 26 lutego 2007 r. skarżąca zaskarżyła zarówno postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 13 lutego 2007 r., jak też zarządzenie sędziego TK z 11 września 2006 r. Zarządzeniu temu zarzuca skarżąca naruszenie art. 36 ust. 2 w zw. z art. 49 ustawy o TK. W zażaleniu na postanowienie TK skarżąca w pierwszej kolejności wskazuje na brak wnikliwego zapoznania się z treścią skargi konstytucyjnej oraz na nierzetelne przedstawienie zarzutów skargi w uzasadnieniu kwestionowanego postanowienia. W ocenie skarżącej Spółki Trybunał Konstytucyjny nie wykazał, aby skarga konstytucyjna zawierała brak formalny wymagający uzupełnienia oraz nie wykazał, aby skarga była oczywiście bezzasadna. Skarżąca podkreśla, iż pominięto w tym postanowieniu zupełnie wyrok TK z 16 stycznia 2006 r. (SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2) wydany w analogicznej sprawie, w którym stwierdzono sprzeczność z art. 2 Konstytucji art. 535 § 2 k.p.k. pozwalającego SN w składzie jednego sędziego na posiedzeniu niejawnym na oddalenie – bez jakiegokolwiek uzasadnienia – jako oczywiście bezzasadnej kasacji wniesionej w sprawie. Skarżąca Spółka naruszenia przez zaskarżone postanowienie przepisów k.p.c. oraz przepisów ustawy o TK upatruje w samym wydaniu postanowienia przez jednego sędziego pomimo, iż przepisy prawa wymagają dla wydania orzeczenia o (nie)zgodności z Konstytucją przepisu ustawy składu minimum trzech sędziów. W dalszej części zażalenia skarżąca wywodzi, iż w jej ocenie prawidłowe wniesienie kwalifikowanego środka zaskarżenia w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądowego przerywa bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej do czasu zakończenia postępowania wywołanego złożeniem tego środka.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Na etapie rozpoznania zażalenia badane jest w szczególności, czy – wydając zaskarżone postanowienie – Trybunał Konstytucyjny zasadnie przyjął istnienie przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując zażalenie, analizuje przede wszystkim zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia i do tego ogranicza rozpoznanie wniesionego środka odwoławczego.
Uzasadnieniem odmowy nadania dalszego biegu rozpatrywanej skardze konstytucyjnej było zaistnienie przesłanki nieusunięcia braku formalnego skargi w określonym terminie. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 września 2006 r. wezwano bowiem skarżącą do uzupełnienia braku skargi poprzez dokładne określenie sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych przez zakwestionowane w skardze przepisy. Podkreślić należy, iż we wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie kwestionowała samego faktu nieusunięcia w ustawowym terminie braku formalnego skargi. Zarzuty zażalenia sprowadzają się natomiast do twierdzenia, że zarządzenie zostało sformułowane w taki sposób, który uniemożliwił pełnomocnikowi skarżącej spółki na ustalenie ewentualnych braków skargi konstytucyjnej a w konsekwencji na usunięcie takich – hipotetycznych braków.
Podkreślić na wstępie należy, iż na etapie uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej ustawa o TK nie przyznaje skarżącemu żadnych środków prawnych, pozwalających żądać wyjaśnienia czy uzasadnienia zarządzenia, wzywającego do uzupełnienia braków formalnych (tak też w postanowieniu TK z 27 marca 2007 r., Ts 239/06, OTK ZU nr 2/B/2007, poz. 101) ani środka prawnego pozwalającego na zaskarżenie wskazanego zarządzenia. Art. 20 ustawy o TK – na który powołała się skarżąca we wniesionym zażaleniu – nakazuje stosowanie przepisów k.p.c. w zakresie spraw nieuregulowanych ustawą o TK. Nie budzi wątpliwości, iż kwestia środków odwoławczych od rozstrzygnięć wydanych w toku wstępnej kontroli skargi została uregulowana w ustawie o TK w art. 36.
W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny wykazał dokładnie w stosunku do których z zaskarżonych przepisów skarżąca Spółka nie określiła sposobu naruszenia wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Podkreślił także istotność tego braku formalnego skargi, uzasadniając ją istniejącą niekoherencją pomiędzy powołanymi w skardze wzorcami kontroli a zaskarżonymi przepisami. We wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie ustosunkowała się do powyższych ustaleń Trybunału Konstytucyjnego, ograniczając się w uzasadnieniu zażalenia do stwierdzenia, iż Trybunał nie wykazał, by skarga konstytucyjna zawierała braki, które wymagały usunięcia oraz do ponownego przytoczenia zawartych w skardze konstytucyjnej zarzutów.
Przypomnieć należy, iż skarga konstytucyjna służy ochronie konstytucyjnych praw i wolności, do których naruszenia doszło poprzez oparcie wydanego w sprawie orzeczenia na niekonstytucyjnym przepisie. Trybunał Konstytucyjny podziela pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, iż skarżąca Spółka nie wykazała, w jaki sposób zastosowanie art. 3989 i art. 39810 k.p.c. doprowadziło do naruszenia jednego ze wskazanych w skardze praw konstytucyjnych. Przypomnieć należy, iż w kontekście tych przepisów skarżąca odwołała się przede wszystkim do trzech wzorców konstytucyjnych, z których można wywieść prawa konstytucyjne chronione w trybie skargi konstytucyjnej, tj. art. 77 ust. 1 i 2 oraz art. 78 Konstytucji, nie wykazując, w jaki sposób zastosowanie tych przepisów prowadzi do ich naruszenia. Nie budzi bowiem wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, iż ani zasady wywodzone z art. 2 Konstytucji, ani reguły wywodzone z art. 176 czy z art. 183 Konstytucji nie mają charakteru konstytucyjnych praw podmiotowych, których ochrony można dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Uzasadnienie naruszenia tych przepisów Konstytucji nie może zatem być potraktowane jako spełnienie przesłanki skargi, jaką jest „określenie sposobu naruszenia przysługujących skarżącemu praw”. Reasumując, stwierdzić należy, iż brak jest podstaw do kwestionowania dokonanych w zaskarżonym postanowieniu ustaleń, co oznacza, iż zasadnym była odmowa nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, ze względu na nieusunięcie w ustawowym terminie 7 dni wskazanego zarządzeniem sędziego TK braku formalnego skargi.
Podkreślić także należy, iż wbrew temu, co podniosła skarżąca we wniesionym zażaleniu, Trybunał Konstytucyjny nie uznał wysuniętych w niej zarzutów za oczywiście bezzasadne. Trybunał Konstytucyjny nie oceniał bowiem konstytucyjności kwestionowanych przepisów, w tym regulacji zawartej w art. 39810 k.p.c. Z tego też względu zbędnym stało się powołanie i ustosunkowanie się w zaskarżonym postanowieniu do merytorycznych rozważań zawartych w wyroku TK z 16 stycznia 2006 r. (SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2). Podkreślić także należy, iż w skardze konstytucyjnej leżącej u podstaw tego rozstrzygnięcia TK wykazywano naruszenie zasady jawności postępowania wywodzonej z art. 45 ust. 1 Konstytucji, zaś w skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnej kontroli skarżąca Spółka nie wskazała na art. 45 jako na źródło naruszonych przez kwestionowany przepis praw, a nawet nie odwołała się do zasady jawności postępowania.
Ustosunkowując się do zarzutów podniesionych we wniesionym zażaleniu odnośnie do przesłanki odmowy nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, jaką było przekroczenie trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi, stwierdzić należy, iż są one oczywiście bezzasadne. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego termin „wyczerpanie drogi prawnej” rozumieć należy, jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Zatem bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej lub jakiegokolwiek innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest irrelewantne dla biegu tego terminu. Tezę wysuniętą we wniesionym zażaleniu, zgodnie z którą prawidłowe wniesienie kwalifikowanego środka zaskarżenia w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądowego przerywa bieg trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej do czasu zakończenia postępowania wywołanego złożeniem tego środka uznać należy za dowolną i nie mającą podstaw ani w przepisach prawa, ani w poglądach głoszonych w doktrynie i w orzecznictwie. Podkreślić należy, iż także w postępowaniu administracyjnym – wbrew temu, co zdaje się wskazywać skarżąca we wniesionym zażaleniu – drogę prawną uznaje się za wyczerpaną w momencie uzyskania przez skarżącego rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia zwyczajnych środków odwoławczych – takim bowiem środkiem jest skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego; wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie przerywa natomiast biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.
Na marginesie tylko wskazać należy, iż Trybunał Konstytucyjny orzekający w niniejszym składzie nie może odnieść się do zarzutu nierzetelnego przedstawienia zarzutów skargi konstytucyjnej, jako że we wniesionym zażaleniu skarżąca Spółka nie wykazała, na czym ta nierzetelność miałaby polegać.
Na zakończenie Trybunał pragnie zwrócić uwagę, że kwestia art. 3989 § 2 k.p.c. była przedmiotem badania przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 68/06 zakończonej orzeczeniem o stwierdzeniu niekonstytucyjności powyższego przepisu.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 13 lutego 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.