Pełny tekst orzeczenia

30/3/A/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 3 marca 2009 r.
Sygn. akt K 34/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodniczący
Stanisław Biernat – sprawozdawca
Wojciech Hermeliński
Adam Jamróz
Marek Kotlinowski,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 3 marca 2009 r., wniosku Rady Gminy w Czosnowie o zbadanie zgodności:
art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.) z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie.

UZASADNIENIE

I

1. Rada Gminy w Czosnowie (dalej: Rada Gminy lub wnioskodawca) na podstawie uchwały nr 178/XIX/2008, podjętej 14 października 2008 r., skierowała 20 października 2008 r. wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.; dalej: ustawa albo ordynacja samorządowa) z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zaskarżony art. 7 ust. 2 pkt 2 ordynacji samorządowej stanowi, że osoby, wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego, nie mają prawa wybieralności. Wnioskodawca zarzuca, że przepis ten jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, proklamującym zasadę demokratycznego państwa prawnego, wyrażającą się m.in. dochowaniem zasad przyzwoitej legislacji. W tym kontekście stwierdził, że pozbawienie biernego prawa wyborczego powinno być regulowane wprost w przepisach Konstytucji, natomiast jego utrata w przypadkach przewidzianych w ustawie zwykłej nie może naruszać zasad wynikających z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. W opinii wnioskodawcy zasady przyzwoitej legislacji zostały naruszone również przez to, że kwestionowany przepis nie określa, na jak długo obywatel zostaje pozbawiony biernego prawa wyborczego oraz nie precyzuje, jak długo organ jest uprawniony do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu osoby, wobec której warunkowo umorzono postępowanie karne. Rada Gminy wyraziła pogląd, że przepis objęty wnioskiem narusza również zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), wszelkie bowiem ograniczenia prawa wyborczego powinny być adekwatne do charakteru czynu, którego popełnienie jest przesłanką takiego ograniczenia. Wnioskodawca zauważył, że ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) przewiduje karę pozbawienia praw publicznych tylko za najcięższe przestępstwa; warunkowe umorzenie postępowania może mieć zaś zastosowanie tylko do czynów zagrożonych karą do trzech lat pozbawienia wolności. Powołał również orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym osoby skazane wyrokiem sądu karnego oraz osoby, wobec których sąd orzekł wyrokiem o warunkowym umorzeniu postępowania karnego, nie powinny być traktowane jednakowo. Rada Gminy uznała wobec tego za nieprawidłowe pozbawienie prawa wybieralności za popełnienie czynu objętego warunkowym umorzeniem postępowania.

2. W piśmie z 3 lutego 2009 r. Marszałek Sejmu w imieniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wniósł o umorzenie postępowania w sprawie. Stwierdził, że postępowanie jest niedopuszczalne ze względu na wystąpienie ujemnej przesłanki procesowej, jaką jest powaga rzeczy osądzonej. Marszałek Sejmu wskazał, że zakres zaskarżenia oraz wzorce kontroli w sprawie są tożsame z zakresem i wzorcami w sprawie o sygn. K 66/07, w której Trybunał Konstytucyjny orzekł 24 listopada 2008 r. (OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 158).

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Rada Gminy złożyła wniosek o stwierdzenie niezgodności art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.; dalej: ustawa albo ordynacja samorządowa) z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji przyznaje organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego uprawnienie do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją aktu normatywnego, jeżeli akt ten dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Rada Gminy wskazała, że zakwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych jej zakresem działania, nie zachodzi zatem negatywna przesłanka umorzenia postępowania polegająca na wykroczeniu poza sprawy objęte zakresem działania organu składającego wniosek. Zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.) wygaśnięcie mandatu stwierdza w drodze uchwały organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Jedną z przesłanek podjęcia takiej uchwały jest, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, utrata prawa wybieralności przez osoby piastujące swoje funkcje z wyboru.

2. Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy samorządowej był już przedmiotem rozpoznania przez Trybunał w kontekście wzorców kontroli konstytucyjności powołanych we wniosku Rady Gminy w niniejszej sprawie. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 listopada 2008 r., sygn. K 66/07 (OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 158), orzekł, że art. 7 ust. 2 pkt 2 ordynacji samorządowej jest zgodny z art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji.
W sprawie, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta we wcześniejszym orzeczeniu, Trybunał Konstytucyjny ocenia dopuszczalność i celowość prowadzenia postępowania i orzekania. Wbrew stanowisku Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, w rozpoznawanej sprawie nie ma podstaw do zastosowania konsekwencji zasady powagi rzeczy osądzonej, ponieważ nie ma tożsamości podmiotowej wnioskodawcy z wnioskodawcą w sprawie o sygn. K 66/08 (por. wyrok z 23 czerwca 2008 r., sygn. P 18/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 83).
W odniesieniu do wniosku Rady Gminy, Trybunał Konstytucyjny stwierdza natomiast jego identyczność co do przedmiotu i wzorców kontroli ze sprawą o sygn. K 66/07. Zastosowanie znajduje w tej sytuacji zasada ne bis in idem, w myśl której zbędne jest ponowne orzekanie co do tego samego przedmiotu i wzorca konstytucyjności. Konsekwencją tego jest umorzenie postępowania przez Trybunał Konstytucyjny (por. postanowienie z 20 października 2008 r., sygn. K 21/07, OTK ZU nr 8/A/2008, poz. 149).
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.