Pełny tekst orzeczenia

82/2/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 16 listopada 2009 r.

Sygn. akt Ts 39/08



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja M. o zbadanie zgodności:

art. 4171 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego 30 stycznia 2008 r. skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 4171 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.

W opinii skarżącego art. 4171 § 1 k.c. jest niezgody z Konstytucją, ponieważ ustanowiony w tym przepisie bezwzględny wymóg stwierdzenia w odpowiednim postępowaniu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, będącego źródłem szkody, uniemożliwił mu dochodzenie wynagrodzenia szkody wyrządzonej bezprawiem legislacyjnym, a także ograniczył jego prawo do sądu.

Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny. W latach 1991-1996 skarżący prowadził w Szczecinie Przedsiębiorstwo Handlowe „Solo” s.c. W ramach działalności tego przedsiębiorstwa zajmował się dystrybucją hurtową i detaliczną paliw płynnych. W 1996 r. skarżący zakończył swoją działalność ze stratą 17 mln zł, co – jego zdaniem – było spowodowane wydaniem przez Ministra Finansów szeregu zarządzeń, wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.). Przepisy tychże zarządzeń stawiały podmioty państwowe w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów prywatnych w dziedzinie obrotu paliwami przez zwolnienie podmiotów państwowych od opłacania podatku akcyzowego.

W 2004 r. skarżący, dowiedziawszy się o ustaleniach Sejmowej Komisji Śledczej ds. Orlenu, postanowił dochodzić swoich praw; 8 października 2004 r. zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o zajęcie się powyższą sprawą, jednak spotkał się z decyzją odmowną. W związku z tym 3 stycznia 2006 r. skarżący złożył skargę konstytucyjną. Postanowieniem z 5 kwietnia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu braku wskazania ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji (Ts 160/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 196).

Skarżący wniósł 28 kwietnia 2005 r. pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Finansów o zasądzenie odszkodowania w kwocie 179 719 000 zł za szkodę wyrządzoną w latach 1993-1995 wydaniem przez Ministra Finansów wyżej wymienionych zarządzeń, skutkiem których było wytworzenie stanu nierówności pomiędzy podmiotami państwowymi i prywatnymi, na korzyść tych pierwszych. Wyrokiem z 8 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo (sygn. akt II C 527/06). Powodem oddalenia powództwa przez Sąd była niemożność zastosowania do powyższej sprawy, ze względu na zasadę zakazu retroaktywności, art. 417 k.c. w wykładni ustalonej przez pryzmat art. 77 ust. 1 Konstytucji. Skarżący złożył od powyższego wyroku apelację, którą Sąd Apelacyjny w Warszawie, podzielając argumentację Sądu Okręgowego w Warszawie, oddalił 12 stycznia 2007 r. (sygn. akt I ACa 870/06). Wyrok doręczono 27 kwietnia 2007 r. Skarżący wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego w Warszawie naruszenie prawa materialnego. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną wyrokiem z 12 września 2007 r. (sygn. akt I CSK 220/07).

Zarządzeniem z 15 lutego 2008 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych. Pismem z 4 marca 2008 r. pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do powyższego zarządzenia.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Wniesienie skargi konstytucyjnej wymaga spełnienia szeregu przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Jednym z takich wymogów, wynikającym z art. 46 ust. 1 tejże ustawy, jest wniesienie skargi w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia rozstrzygnięcia decydującego o wyczerpaniu drogi prawnej.

Termin „wyczerpanie drogi prawnej”, zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, należy rozumieć jako skorzystanie przez skarżącego ze wszystkich przysługujących mu zwyczajnych środków zaskarżenia, zakończone uzyskaniem ostatecznego orzeczenia, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania cywilnego, jak miało to miejsce w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę kasacyjną, dla wyczerpania drogi prawnej warunkiem koniecznym i wystarczającym jest uzyskanie prawomocnego orzeczenia sądu II instancji. Podkreślić należy, że po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) zbędnym stało się, z punktu widzenia przesłanek wniesienia skargi konstytucyjnej, uzyskiwanie orzeczenia wydanego przez sąd kasacyjny, na skutek rozpatrzenia środka odwoławczego od orzeczenia sądu II instancji. Wskazana powyżej ustawa wprowadziła bowiem w miejsce kasacji skargę kasacyjną oraz zmieniła charakter tego środka odwoławczego w ten sposób, że odwołanie od orzeczenia sądu II instancji nabrało charakteru nadzwyczajnego środka wzruszenia prawomocnych orzeczeń sądowych. Oznacza to, że bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej rozpoczyna się w momencie doręczenia skarżącemu prawomocnego orzeczenia sądu II instancji, przy czym wniesienie skargi kasacyjnej lub jakiegokolwiek innego nadzwyczajnego środka zaskarżenia nie ma znaczenia dla biegu tego terminu.

Ostatecznym orzeczeniem wyczerpującym drogę prawną, był w tej sprawie wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12 stycznia 2007 r., który został doręczony skarżącemu 27 kwietnia 2007 r., a nie – jak wskazuje skarżący – wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2007 r. Wynika z tego, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej upłynął 27 lipca 2007 r. W związku z tym, że skarga konstytucyjna została nadana 30 stycznia 2008 r., należy stwierdzić, że termin do jej wniesienia został znacznie przekroczony.

Niezależnie od powyższej okoliczności, będącej samoistną podstawą odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, należy wskazać również inną przesłankę: złożona skarga zawiera błędnie wskazaną podstawę prawną. W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być tylko zarzut niekonstytucyjności przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zaskarżony art. 4171 § 1 k.c. nie stanowił podstawy wydania wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12 stycznia 2007 r. Co więcej, przepis ten nie stanowił również podstawy wydania orzeczenia Sądu Najwyższego z 12 września 2007 r., które skarżący wskazywał jako ostatecznie rozstrzygające w przedmiocie jego praw i wolności.



Mając powyższe na uwadze Trybunał orzekł jak na wstępie.