Pełny tekst orzeczenia

397/5/B/2009

POSTANOWIENIE
z dnia 6 sierpnia 2009 r.
Sygn. akt Ts 94/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka i Bożeny U. w sprawie zgodności:
§ 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, ze zm.) w związku z art. 200 w związku z art. 276 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 oraz z art. 21 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 marca 2008 r. zakwestionowano zgodność § 18 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie) w związku z art. 200 w związku z art. 276 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 i art. 21 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji.
W ocenie skarżących § 18 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie narusza konstytucyjne prawo do sądu i tym samym jest niezgodny z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Naruszenie to ma się przejawiać w braku gwarancji zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, gdy strona, która wniosła skargę o wznowienie postępowania, wygra sprawę. Zdaniem skarżących, kwestionowany przepis narusza również art. 21 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji przez to, że postępowania toczące się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym na skutek wniesienia skargi o wznowienie postępowania zostają zakończone rozstrzygnięciem Naczelnego Sądu Administracyjnego nieuwzględniającym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.
Skarga konstytucyjna została sporządzona w oparciu o następujący stan faktyczny.
Skarżący wnieśli skargę o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 kwietnia 2005 r. (sygn. akt OSK 1319/04), opierając ją na orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym niezgodność z Konstytucją przepisu, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie w sprawie. Wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 kwietnia 2005 r. (sygn. akt OSK 1319/04) został uchylony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 26 maja 2004 r. (sygn. akt II SA/Łd 1509/02) w sprawie skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z 12 września 2002 r. (nr K.O. 3526/02). Skarżący na podstawie art. 190 ust. 4 Konstytucji wystąpili do NSA z wnioskiem o wszczęcie postępowania. Sąd ten wyrokiem z 9 października 2007 r. (sygn. akt I OSK 813/07), z uwagi na orzeczoną niekonstytucyjność przepisów będących podstawą orzeczeń, uchylił zaskarżony wyrok w całości i oddalił skargę kasacyjną Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Trybunał Konstytucyjny w ramach wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej bada, czy spełnia ona warunki formalne przewidziane w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).
Skarżący, kwestionując zgodność § 18 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie z konstytucyjnym prawem do sądu, podnoszą przede wszystkim, że nie istnieją przepisy przewidujące zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego w przypadku wniesienia skargi o wznowienie postępowania.
Zasadniczym zarzutem skargi jest więc brak regulacji, a ten może mieć postać pominięcia ustawodawczego albo zaniechania ustawodawczego. W orzeczeniu z 3 grudnia 1996 r. (K. 25/95, OTK ZU nr 6/1996, poz. 52) wskazano: „Trybunał Konstytucyjny nie ma kompetencji orzekania o zaniechaniach ustawodawcy polegających na niewydaniu aktu, choćby obowiązek jego wydania wynikał z norm konstytucyjnych. W przypadku natomiast aktu ustawodawczego wydanego i obowiązującego Trybunał Konstytucyjny ma kompetencję do oceny jego konstytucyjności również z tego punktu widzenia, czy w jego przepisach nie brakuje unormowań, bez których, ze względu na naturę objętej aktem regulacji, może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej. Zarzut niekonstytucyjności może więc dotyczyć zarówno tego, co ustawodawca w danym akcie unormował, jak i tego, co w akcie pominął, choć postępując zgodnie z Konstytucją, powinien był unormować”. Stanowisko to znalazło kontynuację w dalszym orzecznictwie, już pod rządem obecnie obowiązującej Konstytucji (por. wyroki z: 6 maja 1998 r., K. 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33; 30 maja 2000 r., K. 37/98, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112; 24 października 2000 r., SK 7/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 256).
Skierowana do Trybunału Konstytucyjnego skarga, choć nie zawiera expressis verbis stwierdzenia, że jej przedmiotem jest brak regulacji zwrotu kosztów postępowania wznowieniowego, to jednak jej treść niewątpliwie na to wskazuje. Należy więc ocenić, czy jest to zarzut znajdujący oparcie w istniejących unormowaniach. Zgodnie z art. 276 p.p.s.a. do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Jednocześnie w przepisie tym wprowadza się przymus adwokacki w sytuacji, gdy skarga o wznowienie dotyczy postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Unormowanie to jest klasycznym przepisem odsyłającym do reguł funkcjonujących w postępowaniu przed sądami administracyjnym pierwszej instancji, z zastrzeżeniem sporządzenia i wniesienia skargi o wznowienie postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika. W postępowaniu przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi – zgodnie z art. 200 p.p.s.a. – obowiązuje zasada powiązania zwrotu kosztów postępowania z jego wynikiem. Jak bowiem stanowi powołany przepis: „w razie uwzględnienia skargi przez sąd pierwszej instancji przysługuje skarżącemu od organu, który wydał zaskarżony akt lub podjął zaskarżoną czynność albo dopuścił się bezczynności, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw”. Do niezbędnych kosztów postępowania strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego, zgodnie z art. 205 § 2 p.p.s.a., należy zaliczyć ich wynagrodzenie, którego wysokość nie może przekraczać stawek określonych w zaskarżonym rozporządzeniu. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego oznacza to, że zgodnie z art. 276 p.p.s.a. w związku z art. 200 p.p.s.a. i art. 205 § 2 p.p.s.a. stronie, która wniosła skuteczną skargę o wznowienie postępowania, przysługuje zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego. Wniosek taki uzasadniony jest istotą przepisów odsyłających, które ustanawiane są w celu uniknięcia kilkakrotnego powtórzenia w akcie normatywnym tych samych części. Zawierają one pewną wskazówkę, odesłanie, w jakim innym przepisie można znaleźć poszukiwane wzory zachowania się. Konkluzję tę potwierdza również praktyka orzecznicza Naczelnego Sądu Administracyjnego, który przykładowo w wyrokach z: 23 maja 2007 r. (sygn. akt II FSK 1803/06) oraz 14 stycznia 2009 r. (sygn. akt II FSK 530/08) zasądzał wynagrodzenie podmiotów profesjonalnych, również za czynności dokonane w postępowaniu wznowieniowym. Obecny stan prawny – wbrew twierdzeniom skarżących – rozstrzyga (choć pośrednio) w jakich przypadkach i w jakim zakresie zasadne jest dokonanie zwrotu kosztów postępowania wznowieniowego, tym samym skarga nie spełnia przesłanki jej dopuszczalności, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że nie jest organem powołanym do badania prawidłowości orzeczeń wydanych przez organy władzy publicznej w konkretnych sprawach. Z tego względu spod kognicji Trybunału usuwa się kwestia podniesionego w skardze zakresu zasądzonych przez Naczelny Sąd Administracyjny kosztów postępowania w sprawie, która legła u podstaw skargi konstytucyjnej.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, w związku z niewykazaniem, w jaki sposób zaskarżony przepis narusza konstytucyjne wolności lub prawa skarżących, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, odmówiono nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.