Pełny tekst orzeczenia

104/2/B/2009



POSTANOWIENIE

z dnia 13 stycznia 2009 r.

Sygn. akt Ts 126/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Ewa Łętowska,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grzegorza Martychowca w sprawie zgodności:

art. 116 § 1 w związku z art. 116a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 6 czerwca 2007 r. zakwestionowana została zgodność z Konstytucją art. 116 § 1 w związku z art. 116a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: o.p.). Skarżący wywodzi, że wskazany przepis nie zapewnia członkom organów zarządzających osób prawnych odpowiadających za zaległości podatkowe równej ochrony prawnej przysługującej im własności. Ponadto zakwestionowane unormowania mają – zdaniem skarżącego – naruszać zasadę równości wobec prawa oraz zasadę zakazu nieproporcjonalnego ograniczania konstytucyjnych wolności i praw.

Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny sprawy.

Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego w Lublinie decyzją z dnia 7 lutego 2005 r. (nr P1/4406/4/05) orzekł o solidarnej odpowiedzialności skarżącego za zobowiązania podatkowe stowarzyszenia, w którym skarżący pełnił funkcję członka zarządu. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy przez Dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie decyzją z dnia 23 maja 2005 r. (nr PP2/4407-48/05). Orzeczenie to zostało zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z dnia 14 grudnia 2005 r. (sygn. akt I SA/Lu 356/05) oddalił skargę. Od wyroku tego skarżący wniósł skargę kasacyjną, którą Naczelny Sąd Administracyjny orzeczeniem z dnia 20 grudnia 2006 r. (sygn. akt I FSK 316/06) oddalił.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony wolności konstytucyjnych wolności i praw. Dla możliwości merytorycznego jej rozpoznania niezbędne jest spełnienie przez skarżącego szeregu przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i art. 46-47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Podkreślenia wymaga, że Trybunał Konstytucyjny – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – jest związany granicami skargi, co oznacza, że to sam skarżący wyznacza nie tylko przedmiot zaskarżenia, ale również konstytucyjne wzorce niezbędne do badania konstytucyjności kwestionowanej regulacji. Jakiekolwiek istniejące uchybienia formalne skargi nie mogą być przy tym usuwane przez Trybunał działający ex officio.

Wstępna kontrola złożonej skargi konstytucyjnej prowadzi do wniosku, że nie może być jej nadany dalszy bieg. Zgodnie z art. 46 ustawy o TK przedmiotem skargi można uczynić jedynie taki przepis ustawy, który stanowiąc podstawę ostatecznego orzeczenia organu władzy publicznej, zawiera w treści wadę skutkującą naruszeniem konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. Z kolei z art. 47 ustawy o TK wynika obowiązek wskazania ich naruszenia. Wymaga to od skarżącego nie tylko porównania zakresu treściowego obu regulacji – konstytucyjnej i ustawowej, ale także uprawdopodobnienia, że w jego sytuacji faktycznej wadliwa treść kwestionowanego unormowania spowodowała uszczuplenie praw lub wolności. Niniejsza skarga warunku tego nie spełnia.

Skarżący opiera argumentację mającą świadczyć o niekonstytucyjności przepisów na wykazaniu, że jako członek zarządu stowarzyszenia nie miał prawnej możliwości złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego albo układowego z uwagi na to, że art. 116 § 1 o.p. uzależnia skuteczność okoliczności egzoneracyjnych od złożenia takiego wniosku „we właściwym czasie”. W opinii skarżącego w jego sytuacji faktycznej złożenie wniosku nie było możliwe. Założeniem, jakie poczynił skarżący – rzutującym na treść skargi jest postulat, aby interpretacja art. 116 § 1 o.p. posługującego się pojęciem „właściwego czasu na złożenie wniosku” uwzględniała treść § 5 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.; dalej: rozporządzenie). Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorca był zobowiązany do zgłoszenia w sądzie wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zaprzestania płacenia długów. Natomiast w odniesieniu do reprezentanta przedsiębiorcy termin ten należało liczyć od dnia, w którym majątek nie wystarczał na zaspokojenie długów. Skarżący wskazał, że funkcję członka zarządu objął po upływie kilku lat od dnia, w którym nastąpiło zaprzestanie płacenia długów przez stowarzyszenie, stąd nie można było wymagać od niego zgłoszenia takiego wniosku. W konsekwencji skarżący stoi na stanowisku, że zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne niewłaściwie uznały, że jest on solidarnie zobowiązany za zaległości podatkowe stowarzyszenia, którego był członkiem zarządu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wywody skargi odnoszą się głównie do sfery stosowania prawa, która – zasadniczo – pozostaje poza zakresem kognicji Trybunału. Spod oceny Trybunału usuwa się kwestia, czy w sprawie skarżącego należało wziąć pod uwagę treść § 5 rozporządzenia. Zgodnie z Konstytucją i ustawą o TK skarżący jest zobowiązany do wykazania, że to wadliwa treść przepisu (w tym przypadku art. 116 § 1 oraz art. 116a o.p.) jest źródłem naruszenia jego konstytucyjnych wolności i praw. Skarżący wadliwości takiej nie wykazał, koncentrując argumentację skargi na wykazaniu, że organy podatkowe oraz sądy administracyjne powinny uwzględniać treść § 5 rozporządzenia. Należy przy tym zauważyć, że sam fakt użycia zwrotu stanowiącego o „właściwym czasie złożenia wniosku”, nie przesądza o niekonstytucyjności przepisu a dowodzenie nieprawidłowości postępowania organów państwa w konkretnej sprawie nie może być uznane za wskazanie – w rozumieniu art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw.

Argumentacja skargi, mająca uzasadnić niekonstytucyjność przepisu zarówno z punktu widzenia równej ochrony praw majątkowych, jak i zasady proporcjonalności ograniczeń oraz zasady równości wobec prawa, opiera się na poczynionym przez skarżącego założeniu konieczności interpretowania art. 116 i art. 116a o.p. z uwzględnieniem treści § 5 rozporządzenia. Jak już jednak wskazano, teza ta nie podlega ocenie Trybunału Konstytucyjnego. W konsekwencji, oparte na niej wywody mające przemawiać za niekonstytucyjnością przepisów także wymykają się spod kognicji Trybunału.

Na marginesie jedynie można wskazać – za Naczelnym Sądem Administracyjnym – że z uwagi na istotę funkcji członka zarządu osoby prawnej (także nowowybranego) odpowiedzialnego, między innymi, za stan jej interesów, zasadne jest oczekiwanie złożenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego w sytuacji, gdy wniosek taki jest uzasadniony a dotychczas nie został zgłoszony (por. wyrok NSA z dnia 5 maja 2005 r., sygn. akt FSK 1663/04, LEX nr 171368).



Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 36 ust. 3 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, orzekł jak w sentencji.