Pełny tekst orzeczenia

257/4/B/2010


POSTANOWIENIE
z dnia 17 lipca 2009 r.
Sygn. akt Ts 153/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Anny i Artura S. o zbadanie zgodności:
art. 4249 i art. 4241 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 32, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej zarzucono, że art. 4249 oraz art. 4241 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 32 w zw. z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem skarżących źródłem niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu jest uznanie przez Sąd Najwyższy, że skarga przysługuje nie w przypadku jakiejkolwiek sprzeczności orzeczenia z prawem, lecz tylko sprzeczności wynikającej z rażąco błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania przepisów o zasadniczym znaczeniu. Uzależnienie zasadności skargi na niezgodne z prawem orzeczenie sądu od wskazanego stopniowania nie znajduje podstaw ani w art. 45 ust. 1, ani w art. 77 ust. 2 Konstytucji, co świadczy o niekonstytucyjności art. 4249 k.p.c. W opinii skarżących dochodzi w ten sposób do nieuzasadnionego ograniczenia ich praw oraz zróżnicowania sytuacji względem innych podmiotów. Niekonstytucyjność art. 4241 k.p.c. skarżący uzasadniają przez odwołanie się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 1 kwietnia 2008 r. (SK 77/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 39).
Skarga została złożona na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżący złożyli skargę o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej nakazem zapłaty. Podstawą skargi był art. 401 pkt 2 w zw. z art. 403 § 4 k.p.c. Zdaniem skarżących zostali oni pozbawieni możliwości obrony swych praw na skutek niedoręczenia im przesyłek z nakazem zapłaty, które po siedmiu dniach Poczta Polska zwróciła z adnotacją „nie podjęto w terminie”. Skarżący wskazali, że przepisy określające tryb doręczeń, w tym siedmiodniowy termin do podjęcia przesyłki, zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Skarga o wznowienie została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie. Sąd stwierdził m.in., że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 17 września 2002 r. (SK 35/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 60) odroczył utratę mocy obowiązującej przepisów uznanych za niekonstytucyjne, a zatem przepisy te obowiązywały w dacie wydania nakazu zapłaty i powinny być stosowane przez sądy. Odrzucenie skargi o wznowienie postępowania było więc zgodne z prawem.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest dopuszczalna wtedy, gdy zaskarżone przepisy stanowią źródło naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw, a skarżący uprawdopodobni, że do takiego naruszenia doszło oraz wskaże sposób tego naruszenia. Warunek powyższy nie został w niniejszej sprawie spełniony.
Skarżący upatrują źródła naruszenia swych praw w zastosowaniu względem nich przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją, który na mocy klauzuli odraczającej zawartej w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 września 2002 r. (SK 35/01) był nadal stosowany przez sądy. Jednakże przedmiotem skargi konstytucyjnej nie czynią skarżący przepisów k.p.c. dotyczących wznowienia postępowania, stanowiących konkretyzację art. 190 ust. 4 Konstytucji. Zasada skargowości nie pozwala Trybunałowi Konstytucyjnemu na badanie powyższej kwestii z urzędu.
Przedmiotem skargi skarżący uczynili art. 4249 k.p.c. w zakresie, w jakim ogranicza on prawo do zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądu. Niekonstytucyjność tego przepisu miałaby polegać na tym, że dopuszcza on wskazaną skargę jedynie wtedy, gdy sprzeczność z prawem wynika z rażąco błędnej wykładni. W niniejszej sprawie powyższa przesłanka nie miała jednak zastosowania względem skarżących. Zarówno sądy odrzucające skargę o wznowienie postępowania, jak i Sąd Najwyższy, odmawiając przyjęcia skargi na te orzeczenia, stanęły na stanowisku, w myśl którego stosowanie niekonstytucyjnego przepisu w okresie odroczenia utraty jego mocy obowiązującej jest zgodne z prawem. Nie stwierdzono więc, że nastąpiło rażące naruszenie prawa. Tym samym, w niniejszej sprawie nie doszło do zastosowania normy prawnej, której konstytucyjność kwestionują skarżący. Kwestionowanie tej normy jest więc niedopuszczalne, gdyż przedmiotem skargi konstytucyjnej skarżący mogą uczynić tylko taką normę, która stanowiła podstawę rozstrzygnięcia w ich sprawie.
Sformułowane w skardze zarzuty mogą stanowić podstawę badania prawidłowego zinterpretowania przez Sąd Najwyższy przepisów określających skutki prawne tzw. klauzuli odraczającej. W szczególności chodzi tu o dopuszczalność stosowania przez sąd przepisów uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją w okresie odroczenia utraty ich mocy obowiązującej (por. wyrok TK z 3 czerwca 2008 r., P 4/06, OTK ZU nr 5/A/2008, poz. 76). Ocena tego typu zarzutów w niniejszej sprawie wykracza jednak poza zakres właściwości Trybunału Konstytucyjnego. Z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika bowiem, że przedmiotu skargi konstytucyjnej nie może stanowić badanie zgodności z Konstytucją orzeczeń sądów, czy też badanie prawidłowego stosowania prawa przez sądy.
Zarzuty dotyczące art. 4241 k.p.c. ograniczają się do przywołania wcześniejszego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego niekonstytucyjność pominięcia prawodawczego. Ponowne rozpoznanie takich zarzutów jest wykluczone ze względu na powagę rzeczy osądzonej. Badanie innych zarzutów, związanych z ograniczeniem prawa do odszkodowania, jest również niedopuszczalne ze wskazanych w poprzednim akapicie względów.
Z uwagi na odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny nie znajduje podstaw do wydania postanowienia tymczasowego, o którym mowa w art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).

Wobec powyższego należało orzec jak na wstępie.