Pełny tekst orzeczenia

197/3/B/2010


POSTANOWIENIE

z dnia 17 listopada 2009 r.
Sygn. akt Ts 319/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kazimierza S. w sprawie zgodności:
art. 230 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) z art. 58 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 14 października 2008 r. skarżący zarzucił art. 230 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) sprzeczność z art. 58 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 Konstytucji.
Działając w oparciu o zaskarżony przepis, Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w wyroku z 1 lutego 2008 r. (sygn. akt III K 15/07) uznał, że skarżący, działając wspólnie i w porozumieniu ze swoim kolegą, utwierdzając oponentów politycznych w przekonaniu o istnieniu wpływów u posłów jednej z partii politycznych, podjął się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyści osobiste w postaci: zatrudnienia w Urzędzie Miasta trzech konkretnych osób, powołania w skład Rady Nadzorczej komunalizowanego przedsiębiorstwa osoby wskazanej przez skarżącego oraz powołania na dyrektora tegoż przedsiębiorstwa osoby współdziałającej ze skarżącym. W konsekwencji sąd przypisał skarżącemu popełnienie czynu zabronionego z art. 230 § 2 w zw. z art. 230 § 1 w zw. z art. 12 k.k. i warunkowo umorzył postępowanie karne. Po rozpoznaniu apelacji wniesionej od powyższego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z 21 maja 2008 r. (sygn. akt II AKa 100/08) utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie.
Z wydaniem wskazanych w skardze rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie wolności zrzeszania się, o której mowa w art. 58 ust. 1 Konstytucji, a której immanentnym składnikiem jest wolność podejmowania na rzecz partii politycznych działań nakierowanych na realizację ich celów, co – w ocenie skarżącego – łączyć się powinno z zasadą pluralizmu politycznego, o której mowa w art. 11 ust. 1 Konstytucji.
W uzasadnieniu stawianych zarzutów skarżący wskazuje na cele partii politycznych, w tym dokonuje wykładni zwrotu: „sprawuje władze”. Odwołuje się przy tym do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, przypominając, że w ocenie Trybunału immanentną właściwością partii politycznych jest dążenie do przejęcia władzy w drodze obsadzania istotnych z ich punktu widzenia stanowisk również według kryteriów politycznych. Dalej skarżący wykazuje, że katalog spraw publicznych pozostających w zakresie zainteresowania partii politycznych jest dosyć rozległy. Wywodzi też, że konsekwencją pluralizmu politycznego jest istnienie partii o przeciwstawnych często poglądach, zmuszonych niejako do osiągania w drodze negocjacji porozumień dotyczących istotnych zamierzeń.
Odnosząc się do treści art. 230 k.k., skarżący wskazuje, że podmiotem tego przestępstwa może być każdy, w tym osoba wyznaczona przez partie polityczne do negocjacji politycznych, zaś prowadzenie negocjacji politycznych, w ramach których dochodzi do powołania się na określone wpływy polityczne i celem których zasadniczo jest uzyskanie partycypacji w organach, może realizować pozostałe znamiona typu czynu zabronionego wynikającego z art. 230 k.k., tj. pośredniczenia w załatwieniu sprawy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej.
W dalszej części uzasadnienia skarżący wskazuje na niejednolitą praktykę wymiaru sprawiedliwości oraz na fakt odmiennego traktowania różnych sytuacji tej samej kategorii, tj. negocjacje koalicyjne pomiędzy dwiema partiami – Prawem i Sprawiedliwość oraz Platformą Obywatelską, których sukces był uzależniony od m.in. obsady stanowiska marszałka sejmu, czy też podziału wpływów w konkretnych ministerstwach oraz przywołuje przypadek, który znajduje się na przedpolu sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną. Reasumując, skarżący niekonstytucyjność kwestionowanego unormowania upatruje w zbyt szerokim zakresie zastosowania wynikającej z niego normy sankcjonującej, który obejmuje także zachowania mieszczące się w konstytucyjnie gwarantowanych prawach partii politycznych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, do naruszenia których doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia w oparciu o przepis, którego konstytucyjność jest kwestionowana. Przy czym, do rozpoznania skargi konieczne jest uprawdopodobnienie, że doszło do faktycznego naruszenia przysługującego skarżącemu konstytucyjnego prawa lub wolności. Skarga konstytucyjna nie ma bowiem charakteru skargi pro socio, a kontrola konstytucyjności aktów normatywnych dokonywana przez Trybunał Konstytucyjny w trybie skargi ma charakter kontroli konkretnej, nie zaś abstrakcyjnej. Podkreślić także należy, że zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) to na skarżącym ciąży obowiązek nie tylko wykazania, jakie konstytucyjne prawo podmiotowe lub wolność konstytucyjna zostały naruszone, ale także określenie sposobu tego naruszenia. Oznacza to konieczność wykazania, w jaki sposób w sprawie skarżącego niekonstytucyjna treść przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia, doprowadziła do naruszenia przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych.
Analiza uzasadnienia skargi konstytucyjnej oraz dołączonych do niej rozstrzygnięć sądów orzekających w sprawie skarżącego pozwala stwierdzić, że skarżący nie wykazał, iż w jego sprawie doznało uszczerbku prawo podmiotowe, o którym mowa w art. 58 ust. 1 Konstytucji, a przede wszystkim, że podjęte przez niego działania – w zakresie, w jakim zostały przez sąd uznane za realizujące znamiona typu czynu zabronionego opisanego w art. 230 § 1 k.k. – stanowiły realizację ustawowych celów partii politycznej, której był członkiem.
W celu uzasadnienia powyższej tezy należy odwołać się do stanu faktycznego, stanowiącego przedmiot oceny sądu karnego orzekającego w sprawie skarżącego. Przedmiotem negocjacji, których uczestnikami byli członkowie przeciwstawnych opcji politycznych, w tym skarżący, było sfinalizowanie komunalizacji Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Porozumienie dotyczące tej kwestii miało być dwupłaszczyznowe, tj. miało składać się z dwóch części: jawnej – jej warunki miały być upublicznione na specjalnie zwołanej konferencji oraz tajnej – tylko do wiadomości stron ją podpisujących. Z inicjatywą sporządzenia tajnego porozumienia, a także ustalenia jego treści wystąpili skarżący i współdziałający z nim członek partii. Zgoda na podpisanie jawnego porozumienia, obejmującego – w uproszczeniu – współpracę w komunalizacji wspomnianego powyżej przedsiębiorstwa, miała być – zgodnie z treścią tajnego porozumienia – warunkowana: przywróceniem do pracy wskazanych przez skarżącego trzech osób (z których jedna była konkubiną skarżącego), doprowadzeniem do zerwania istniejącej koalicji w Radzie Powiatu i w konsekwencji odwołania Starosty, udzieleniem gwarancji dalszego zatrudnienia skarżącego w spółce powstałej w drodze komunalizacji przedmiotowego przedsiębiorstwa oraz wprowadzeniem do jej Rady Nadzorczej osoby rekomendowanej przez partię, której członkiem był skarżący.
Dla oceny istnienia konkretnego naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego zasadnicze znaczenie ma opis przypisanego skarżącemu przez orzekający w sprawie sąd czynu, różniący się w istotnym zakresie z opisem czynu zawartym w skierowanym do sądu akcie oskarżenia. Korzyścią osobistą, celem uzyskania której skarżący musiał działać, aby jego zachowanie realizowało znamiona typu opisanego w art. 230 k.k., zgodnie z oceną sądu było tylko: zatrudnienie w Urzędzie Miejskim trzech konkretnych osób, powołanie w skład Rady Nadzorczej przedsiębiorstwa osoby wskazanej przez skarżącego oraz powołanie osoby z nim współdziałającej na dyrektora tegoż przedsiębiorstwa, a potem na prezesa spółki i zapewnienie mu w niej kontraktu menadżerskiego. Oznacza to, że w ocenie orzekających w sprawie sądów nie stanowiło korzyści osobistej w rozumieniu art. 230 k.k. doprowadzenie do zerwania istniejącej koalicji, a w konsekwencji spowodowanie odwołania aktualnego starosty i wybranie na to stanowisko skarżącego, zawarte w opisie czynu zarzucanego skarżącemu aktem oskarżenia. O ile osiągnięcie wskazanych powyżej celów mogło stanowić realizację zadań partii politycznej, której członkiem był skarżący, o tyle nie ma podstaw do przyjęcia, że realizacją tych zadań były dążenia skarżącego, uznane przez orzekające w sprawie sądy za korzyści osobiste, których osiągnięcie było celem podjętych przez niego zachowań realizujących znamiona typu czynu zabronionego opisanego w zaskarżonym art. 230 k.k. Niemożliwe jest zatem uznanie, że działając w celu osiągnięcia tych konkretnych pożytków uznanych przez sąd za korzyść osobistą, skarżący realizował przysługujące mu prawo, o którym mowa w art. 58 ust. 1 Konstytucji. Wskazane w uzasadnieniu wyroku korzyści osobiste miały w ocenie Trybunału Konstytucyjnego charakter prywatny, a działanie w ramach partii politycznych umożliwiało tylko ich uzyskanie. Nie budzi zaś wątpliwości, że nie można utożsamiać działań podejmowanych w ramach partii politycznych z jednoczesnym powołaniem się na ich wpływy, z realizacją celów i zdań przypisanych prawem partiom politycznym. Także skarżący w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej, przy omawianiu relacji istniejących pomiędzy zaskarżonym art. 230 k.k. a zadaniami stawianymi partiom politycznym i metodami ich wykonywania, umiejscowił je na płaszczyźnie abstrakcyjnej, nie odnosząc się bezpośrednio do czynu zabronionego przypisanego mu orzeczeniem, z którego wydaniem wiąże on naruszenie przysługujących mu praw konstytucyjnych.

Mając powyższe na uwadze należało orzec jak na wstępie.