Pełny tekst orzeczenia

201/3/B/2010

POSTANOWIENIE
z dnia 8 września 2009 r.
Sygn. akt Ts 335/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka D. w sprawie zgodności:
art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 28 października 2008 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 1302 § 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem zaocznym z 15 kwietnia 2008 r. Sąd Rejonowy Katowice-Zachód w Katowicach – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – VII Wydział (sygn. akt VII P 26/08/z) zasądził od skarżącego na rzecz powoda wynagrodzenie za pracę. Postanowieniem z 15 maja 2008 r. Sąd Rejonowy Katowice-Zachód w Katowicach – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – VII Wydział (sygn. akt VII P 26/08/z) odrzucił sprzeciw skarżącego z powodu braku uiszczenia opłaty. Postanowieniem z 5 sierpnia 2008 r. Sąd Okręgowy w Katowicach – IX Wydział Pracy (sygn. akt IX Pz 108/08) oddalił zażalenie na postanowienie z 15 maja 2008 r.
Skarżący zarzucił, że zaskarżony art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje odrzucenie bez wezwania do uiszczenia opłaty sprzeciwu od wyroku zaocznego jest niezgodny z art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 Konstytucji. W piśmie procesowym z 23 grudnia 2008 r. wskazał, że naruszenie konstytucyjnych praw i wolności polega na naruszeniu prawa poprzez nadmierny formalizm procesowy, skutkujący dla strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika wyłączeniem prawa do rozpoznania sprawy w toku rzetelnego postępowania. Zaskarżona regulacja jest, zdaniem skarżącego, niezgodna z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji, czyniąc nieistotny brak formalny brakiem nieusuwalnym. Przepis ten różnicuje sytuację stron postępowania cywilnego i nie znajduje uzasadnienia na gruncie art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącego naruszenia jego praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącego praw konstytucyjnych.
Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest niedopuszczalność orzekania, nieadekwatność wskazanych wzorców kontroli oraz nieuzupełnienie braków skargi konstytucyjnej.
Zgodnie z zaskarżonym art. 1302 § 3 k.p.c. sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego), podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia. Zasady te, zgodnie z art. 1302 § 4 k.p.c., stosuje się do pisma wniesionego w postępowaniu w sprawach gospodarczych także wówczas, gdy przedsiębiorcy nie reprezentuje adwokat lub radca prawny.
Podnoszony przez skarżącego zarzut nadmiernego rygoryzmu wobec zaskarżonego przepisu, został już poddany ocenie, co do zgodności z art. 78 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Wyrokiem z 17 listopada 2008 r. (SK 33/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 154) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 1302 § 3 k.p.c. w zakresie, w jakim przewiduje, że sąd odrzuca nieopłaconą apelację wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego bez uprzedniego wezwania do uiszczenia należnej opłaty, jest zgodny z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji (por. też postanowienie TK z 8 czerwca 2009 r., SK 26/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 92). W niniejszej sprawie, w której występuje tożsamość zarówno przedmiotu kontroli, jak i wskazanych wzorców konstytucyjnych, a nadto tożsama jest istota zarzutów skarżącego, sprowadzająca się do wprowadzenia nadmiernego rygoryzmu, polegającego na odrzuceniu bez wezwania o uzupełnienie braków nieopłaconego środka odwoławczego, stwierdzić należy niedopuszczalność orzekania z powodu zbędności (por. postanowienia TK z: 28 lipca 2003 r., P 26/02, OTK ZU nr 6/A/2003, poz. 73 oraz 8 czerwca 2009 r., SK 26/07, OTK ZU nr 6/A/2009, poz. 92). Podobnie orzekł Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 21 lipca 2009 r. (SK 61/08, OTK ZU nr 7/A/2009, poz. 120), w którym umorzył postępowanie w zakresie zgodności art. 1302 § 3 k.p.c. z art. 2 i art. 31 ust. 3 w związku z art. 45 ust. 1 w związku z art. 78 w związku z art. 176 Konstytucji oraz z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, z powodu zbędności orzekania.
Skarżący, pomimo wezwania zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 grudnia 2008 r., nie uzupełnił braku skargi konstytucyjnej poprzez dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego wyrażonych w art. 77 ust. 2 i art. 176 Konstytucji, co zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) uniemożliwia rozpoznanie skargi w tym zakresie. Jak ponadto wskazał Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 21 lipca 2009 r. (SK 61/08), art. 176 ust. 1 Konstytucji stanowi: „Postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne”. Natomiast zgodnie z art. 176 ust. 2 Konstytucji ustrój i właściwość sądów oraz postępowanie przed sądami określają ustawy. Art. 176 ust. 2 Konstytucji zawiera skierowany do ustawodawcy zwykłego nakaz ustawowej regulacji ustroju sądów, ich właściwości oraz postępowania przed sądami. Przepis ten ma charakter ustrojowy, z którego nie wynikają żadne prawa ani wolności konstytucyjne. Nie może on zatem stanowić wzorca kontroli w postępowaniach inicjowanych skargą konstytucyjną (por. postanowienie z 8 czerwca 2009 r., SK 26/07).
Skarżący wskazał nadto, że art. 1302 § 3 k.p.c. niezgodny jest z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji. Należy w związku z tym przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego przepisy te nie mogą być uznane za samodzielne wzorce kontroli w trybie skargi konstytucyjnej. Jak wskazał Trybunał w wyroku SK 10/03, „ani art. 2, ani art. 32 Konstytucji nie mogą stanowić – według utrwalonego orzecznictwa – samodzielnych wzorców kontroli w postępowaniu skargowym. Przepisy te gwarantują określony standard kreowania przez ustawodawcę wolności i praw oraz ogólny standard korzystania z nich przez podmioty, jednak ani art. 2, ani 32 Konstytucji nie statuują żadnej konkretnej wolności czy prawa. W konsekwencji, mogą one stanowić wzorzec kontroli tylko w razie wskazania przez skarżącego, jaka jego wolność lub prawo, wynikające z innych przepisów, są uregulowane wbrew zasadom demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), ewentualnie – z naruszeniem zasady równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji)” (wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1/A/2004, poz. 2). Te same argumenty odnieść należy także do art. 31 ust. 3 Konstytucji, wskazującego dopuszczalność ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności. Art. 31 ust. 3 Konstytucji ma charakter zasady ogólnej, stosowanej nie tylko wtedy, gdy przepis będący podstawą wolności lub prawa wyraźnie przewiduje dopuszczalność ich ograniczenia, ewentualnie także poszczególne jej przesłanki (np. art. 64 ust. 3 Konstytucji), ale także wtedy, gdy przepis będący podstawą wolności lub prawa nie wspomina o możliwości wprowadzenia ograniczeń (wyrok TK z 30 października 2006 r., P 10/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 128). Odmowa nadania biegu skardze konstytucyjnej przesądza jednocześnie o braku podstaw do wydania postanowienia tymczasowego o wstrzymaniu wykonania wyroku Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – VII Wydział (sygn. akt VII P 26/08/z) z 15 kwietnia 2008 r.

W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.