Pełny tekst orzeczenia

478/6/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 6 października 2009 r.


Sygn. akt Ts 345/08



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wojciecha K. w sprawie zgodności:

art. 405 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 7 listopada 2008 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 405 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Wyrokiem z 18 lutego 2008 r. Sąd Rejonowy w Kościanie – IV Wydział Pracy (sygn. akt IV P 58/07) oddalił skargę skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem, w sprawie o zapłatę przeciwko Zespołowi Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Kasprowicza w Nietążkowie. Wyrokiem z 6 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu – VI Wydział Pracy (sygn. akt VI Pa 115/08) uchylił wyrok Sądu Rejonowego w Kościanie i zniósł postępowanie przed sądem pierwszej instancji, przyjmując skargę o wznowienie postępowania do rozpoznania. Wyrokiem z 4 lipca 2008 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu – VI Wydział Pracy (sygn. akt VI Pa 152/08) oddalił skargę o wznowienie postępowania. Postanowieniem z 5 września 2008 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu – VI Wydział Pracy (sygn. akt VI Pa 152/08) odrzucił skargę kasacyjną.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis jest niezgodny z art. 176 ust. 1 Konstytucji przez to, że narusza zasadę instancyjności i prawo do sądu, a także z art. 78 Konstytucji, przez to, że uniemożliwia zaskarżenie orzeczenia wydanego w pierwszej instancji.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Dokonanie przez Trybunał Konstytucyjny kontroli zgodności aktów normatywnych z Konstytucją w trybie skargi konstytucyjnej uzależnione jest od stwierdzenia, że konstytucyjnie gwarantowane prawa lub wolności skarżącego zostały naruszone, a usunięcie tego naruszenia nie jest możliwe przy użyciu zwykłych środków ochrony prawnej. Zasadę tę statuuje art. 79 ust. 1 Konstytucji, stwierdzając, iż skargę konstytucyjną może wnieść każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone – jeżeli na podstawie ustawy lub innego aktu normatywnego, którego kontroli domaga się skarżący, sąd lub organ administracji ostatecznie orzekł o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zarazem przepis ten określa wymogi formalne, które musi spełniać skarga konstytucyjna – doprecyzowane, zgodnie z zawartym w Konstytucji upoważnieniem, w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Dwuinstancyjność postępowania i możliwość zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji mają na celu zapewnienie zapobiegania pomyłkom i arbitralności w pierwszej instancji (zob. wyrok z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143). Trybunał Konstytucyjny przypominał w swoim orzecznictwie, że konstytucyjna zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego zakłada w szczególności:

a) dostęp do sądu drugiej instancji, a co za tym idzie – przyznanie stronom odpowiednich środków zaskarżenia, które uruchamiają rzeczywistą kontrolę rozstrzygnięć wydanych przez sąd pierwszej instancji;

b) powierzenie rozpoznania sprawy w drugiej instancji – co do zasady – sądowi wyższego szczebla, a w konsekwencji nadanie środkowi zaskarżenia charakteru dewolutywnego;

c) odpowiednie ukształtowanie procedury przed sądem drugiej instancji, tak aby sąd ten mógł wszechstronnie zbadać rozpoznawaną sprawę i wydać rozstrzygnięcie merytoryczne.

Jak przypominał Trybunał Konstytucyjny, ustawodawca, normując postępowanie w drugiej instancji, „nie może całkowicie zamykać dostępu do sądu drugiej instancji ani też ustanawiać nieuzasadnionych ograniczeń, które nie odpowiadałyby wymogom określonym w art. 31 ust. 3 Konstytucji” (por. wyrok TK z 31 marca 2009 r., SK 19/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 29).

Wskazane w art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji wzorce kontroli nie mogą jednak w niniejszej sprawie uzasadniać zarzutu niezgodności zaskarżonego przepisu z Konstytucją. Zgodnie z zaskarżonym art. 405 k.p.c. do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art. 4011 właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy. Przepis ten określa zatem właściwość sądu mającego rozpoznać skargę o wznowienie postępowania. W sprawie skarżącego, jako że skarga dotyczyła postępowania, w którym zapadły wyroki sądów pierwszej i drugiej instancji, przesądził o tym, że właściwym do rozpoznania skargi był Sąd Okręgowy w Poznaniu, jako sąd drugiej instancji. W treści zaskarżonego przepisu nie sposób doszukać się jednak związku z zarzutami formułowanymi w skardze konstytucyjnej, w szczególności regulacji naruszającej zasadę instancyjności, czy uniemożliwiającej zaskarżenie orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. Za oczywiście bezzasadne należy uznać twierdzenie, że brak możliwości zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie skargi o wznowienie postępowania miałby wynikać z przepisu określającego jedynie właściwość sądu orzekającego w sprawie. Takiej konsekwencji można dopatrywać się w innych przepisach kodeksu postępowania cywilnego, które jednak nie zostały wskazane jako przedmiot kontroli w niniejszej sprawie. Przedmiot regulacji zaskarżonego przepisu pozostaje zatem bez związku ze stawianymi przez skarżącego zarzutami.

Jak ponadto wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku SK 19/08, jeżeli skarga o wznowienie postępowania dotyczy orzeczenia sądu drugiej instancji – sądem właściwym do rozpoznania tej skargi jest sąd drugiej instancji, który wydał zaskarżone orzeczenie. „W takim wypadku sąd rozpoznający skargę działa jako sąd drugiej instancji. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego »Okoliczność, iż do postępowania ze skargi o wznowienie postępowania stosuje się przepisy o postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (art. 406 k.p.c.), nie zmienia faktu, iż jeżeli skargę o wznowienie postępowania rozpoznaje sąd odwoławczy, działa on jako Sąd drugiej instancji, od którego orzeczeń nie przysługuje środek odwoławczy.« (zob. postanowienie Sądu Najwyższego, Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 8 maja 1981 r., sygn. akt I PZ 17/81; podobnie postanowienie Sądu Najwyższego, Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 13 sierpnia 2002 r., sygn. akt I PZ 62/2002, OSNP 2004/11 poz. 195)”. W świetle powyższych uwag nie budzi wątpliwości, że zarzuty skarżącego uznać należy za oczywiście bezzasadne.



W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.