Pełny tekst orzeczenia

83/2/B/2010



POSTANOWIENIE

z dnia 1 marca 2010 r.

Sygn. akt Ts 39/08



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Janusz Niemcewicz – przewodniczący

Mirosław Wyrzykowski – sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 listopada 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja M.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



Skarżący wniósł do Trybunału Konstytucyjnego 30 stycznia 2008 r. skargę konstytucyjną, w której domaga się zbadania zgodności art. 4171 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.

W opinii skarżącego art. 4171 § 1 k.c. jest niezgody z Konstytucją, ponieważ ustanowiony w tym przepisie bezwzględny wymóg stwierdzenia w odpowiednim postępowaniu niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, będącego źródłem szkody, uniemożliwił mu dochodzenie wynagrodzenia szkody wyrządzonej bezprawiem legislacyjnym, a także ograniczył jego prawo do sądu.

Skarga konstytucyjna została skierowana w oparciu o następujący stan faktyczny. W latach 1991-1996 skarżący prowadził w Szczecinie Przedsiębiorstwo Handlowe „Solo” s.c. W ramach działalności tego przedsiębiorstwa zajmował się dystrybucją hurtową i detaliczną paliw płynnych. W 1996 r. skarżący zakończył swoją działalność ze stratą 17 mln zł, co – jego zdaniem – było spowodowane wydaniem przez Ministra Finansów szeregu zarządzeń, wydanych na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, ze zm.). Przepisy tychże zarządzeń stawiały podmioty państwowe w pozycji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów prywatnych w dziedzinie obrotu paliwami przez zwolnienie podmiotów państwowych od opłacania podatku akcyzowego.

W 2004 r. skarżący, dowiedziawszy się o ustaleniach Sejmowej Komisji Śledczej ds. Orlenu, postanowił dochodzić swoich praw; 8 października 2004 r. zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o zajęcie się powyższą sprawą, jednak spotkał się z decyzją odmowną. W związku z tym 3 stycznia 2006 r. skarżący złożył skargę konstytucyjną. Postanowieniem z 5 kwietnia 2006 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu braku wskazania ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji (Ts 160/05, OTK ZU nr 5/B/2006, poz. 196).

Skarżący wniósł 28 kwietnia 2005 r. pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Ministrowi Finansów o zasądzenie odszkodowania w kwocie 179 719 000 zł za szkodę wyrządzoną w latach 1993-1995 wydaniem przez Ministra Finansów wyżej wymienionych zarządzeń, skutkiem których było wytworzenie stanu nierówności pomiędzy podmiotami państwowymi i prywatnymi, na korzyść tych pierwszych. Wyrokiem z 8 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo (sygn. akt II C 527/06). Powodem oddalenia powództwa przez Sąd była niemożność zastosowania do powyższej sprawy, ze względu na zasadę zakazu retroaktywności, art. 417 k.c. w wykładni ustalonej przez pryzmat art. 77 ust. 1 Konstytucji. Skarżący złożył od powyższego wyroku apelację, którą Sąd Apelacyjny w Warszawie, podzielając argumentację Sądu Okręgowego w Warszawie, oddalił 12 stycznia 2007 r. (sygn. akt I ACa 870/06). Wyrok doręczono 27 kwietnia 2007 r. Skarżący wniósł skargę kasacyjną, w której zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego w Warszawie naruszenie prawa materialnego. Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną wyrokiem z 12 września 2007 r. (sygn. akt I CSK 220/07).

Zarządzeniem z 15 lutego 2008 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych. Pismem z 4 marca 2008 r. pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do powyższego zarządzenia.

Postanowieniem z 16 listopada 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej było złożenie jej z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Ponadto, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżony przepis nie był podstawą wydanych w sprawie orzeczeń sądów. Nie został więc spełniony wymóg dopuszczalności skargi konstytucyjnej, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W zażaleniu skarżący powtórzył zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej. Skarżący podkreślił też, że wprawdzie wydane w jego sprawie wyroki Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego nie były oparte na podstawie art. 4171 § 1 k.c., jednak przepis ten stanowi podstawę wyroku Sądu Najwyższego z 12 września 2007 r. (sygn. akt I CSK 220/07). Od doręczenia tego ostatniego orzeczenia należy, zdaniem skarżącego, liczyć termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Dlatego też skarga została złożona w terminie, a zaskarżony przepis był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Skarga konstytucyjna oparta jest na zasadzie subsydiarności, której wyrazem jest wyrażony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK wymóg wyczerpania drogi prawnej. Wyczerpanie drogi prawnej wymaga wniesienia środka zaskarżenia celem uzyskania prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego prawomocnego rozstrzygnięcia. Od daty doręczenia skarżącemu takiego orzeczenia biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. W niniejszej sprawie prawomocnym orzeczeniem, w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 12 stycznia 2007 r. (sygn. akt I ACa 870/06). Od doręczenia skarżącemu tego wyroku biegł termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Skarżący w zażaleniu podnosi, że ostatecznym orzeczeniem o jego prawach jest wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2007 r. (sygn. akt I CSK 220/07). Wbrew twierdzeniom skarżącego art. 4171 § 1 k.c. nie stanowił podstawy tego wyroku. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdza, że w odniesieniu do sprawy skarżącego należy stosować stan prawny obowiązujący w dacie zaistnienia zdarzenia wywołującego szkodę, czyli art. 417-421 k.c. Zdarzenia prawne, z którymi skarżący łączy powstanie szkody, miały miejsce przed 1 września 2004 r., a zatem względem skarżącego nie można zastosować art. 4171 § 1 k.c., który obowiązuje od tego dnia.



W świetle powyższego należy stwierdzić, że Trybunał Konstytucyjny prawidłowo wskazał podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu ze względu na złożenie jej z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu do jej wniesienia oraz brak wskazania orzeczenia opartego na zaskarżonym przepisie ustawy.