Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 2 lutego 2010 r.
Sygn. akt Ts 181/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja S. w sprawie zgodności:
art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) z art. 32 oraz art. 77 ust. 21 w zw. z art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

zawiesić postępowanie.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 31 lipca 2009 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) z art. 32 ust. 1 oraz art. 77 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 7 Konstytucji.
Decyzją z dnia 21 grudnia 2007 r. (znak: PD-209114/25) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Nowym Sączu odmówił skarżącemu prawa do odsetek w związku z opóźnieniem w przyznaniu mu prawa do renty wypadkowej. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 25 lipca 2008 r. (sygn. akt IV U 281/08) oddalił odwołanie wniesione od powyższego rozstrzygnięcia. Apelacja wniesiona od orzeczenia Sądu Okręgowego została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego, Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie – Wydział III z dnia 11 marca 2009 r. (sygn. akt Aua 2173/08). Wyrok ten został zaskarżony skargą kasacyjną, która wpłynęła do Sądu Najwyższego w dniu 30 listopada 2009 r.
Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie zasady równości wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz prawa do wynagradzania szkody za bezprawne działanie organów władzy publicznej, o którym mowa w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Naruszenie wskazanych praw stanowi – zdaniem skarżącego – konsekwencję zastosowania zaskarżonego przepisu, rozumianego w taki sposób, który pozwala traktować fakt błędnego zastosowania przez organ ubezpieczeniowy przepisów prawa, skorygowany następnie w wyniku sądowego postępowania odwoławczego jako okoliczność zwalniającą ten organ od obowiązku zapłaty odsetek. Uzasadniając zarzut naruszenia pierwszej ze wskazanych zasad, skarżący podnosi okoliczność przyznania jednej ze stron postępowania możliwości jego przedłużania bez narażania się na zapłatę odsetek, podczas gdy uprawnienie takie nie przysługuje drugiej stronie (ubezpieczonemu). Sytuacja zaś, w której organ ubezpieczeniowy może uniknąć odpowiedzialności odsetkowej za błędne stosowanie prawa materialnego, prowadzi – w ocenie skarżącego – do naruszenia art. 77 ust. 1 Konstytucji.
Zarządzeniem z dnia 11 września 2009 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej, poprzez m.in. określenie sposobu, w jaki zaskarżony przepis naruszył wskazane w skardze konstytucyjne prawo podmiotowe, o którym mowa w art. 77 ust. 1 Konstytucji, a w szczególności wyjaśnienie, na czym polegało niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Wezwano także o nadesłanie wydanych w sprawie rozstrzygnięć oraz nadesłanie pełnomocnictwa szczególnego do wniesienia skargi konstytucyjnej.
W piśmie nadesłanym do Trybunału Konstytucyjnego skarżący wskazuje, że niekonstytucyjność przepisu polega na tym, że wyłącza on z zakresu przewidzianej odpowiedzialności odszkodowawczej organów władzy publicznej, przypadki zwłoki w przyznaniu obywatelowi prawa do świadczenia, wynikające z błędnego stosowania przepisów prawa materialnego. W ocenie skarżącego odsetki stanowią w tym przypadku formę zryczałtowanego odszkodowania należnego obywatelowi w związku z opóźnieniem w przyznaniu mu prawa do należytego świadczenia. Na władzy zaś ciąży obowiązek znajomości i prawidłowego stosowania przepisów prawa materialnego. Jak wywodzi in fine pisma skarżący: „Niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej polega w tym wypadku na odmowie przyznania obywatelowi prawa do odsetek w przypadku, gdy zwłoka wynikła jedynie z błędnej wykładni lub niewłaściwego stosowania przez ZUS przepisów prawa materialnego, a błąd ten został skorygowany ostatecznie wyrokiem sądowym”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym o charakterze subsydiarnym i nadzwyczajnym. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada subsydiarności w korzystaniu z prawa do skargi konstytucyjnej wymaga wykorzystania przysługujących skarżącemu środków prawnych przed wystąpieniem ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są bowiem przede wszystkim powołane sądy i organy administracji publicznej, natomiast Trybunał Konstytucyjny może wkraczać dopiero po wyczerpaniu wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy, w tym na uchylenie naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej. Podkreślić należy, że nie w każdym przypadku zainicjowanie tych procedur jest wymagane dla spełnienia przesłanek skargi konstytucyjnej (tak jest np. w przypadku kasacji w sprawach karnych i skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych), jednakże w sytuacji, w której zostały już zainicjowane i mogą mieć wpływ na ustalenie podstaw wystąpienie ze skargą konstytucyjną, w szczególności na stwierdzenie naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącemu, uzasadnione staje się zawieszenie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym do czasu ich zakończenia. Może się bowiem okazać, że wydane przez organy sądowe rozstrzygnięcie doprowadzi do uchylenia naruszonego lub wolności konstytucyjnej, co uczyni postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym bezprzedmiotowym.

Mając powyżej na względzie, Trybunał Konstytucyjny, działając na podstawie art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) oraz art. 177§ 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), zawiesza postępowanie do czasu zakończenia postępowania przed Sądem Najwyższym.