Pełny tekst orzeczenia

75/2/B/2010


POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2010 r.

Sygn. akt Ts 219/07



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Janusz Niemcewicz – sprawozdawca

Adam Jamróz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 marca 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Zarządu Głównego PTTK,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 28 września 2007 r. skarżący podniósł zarzut niezgodności art. 2 w związku z art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051, ze zm.; dalej: ustawa z dnia 6 lipca 2001 r.) z art. 2 w związku z art. 64 ust. 2 oraz w związku z art. 21 ust. 2 Konstytucji; art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. z art. 21 ust. 2 w związku z art. 32 Konstytucji; art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. z art. 2 w związku z art. 64 ust. 2 Konstytucji.

W ocenie skarżącego zaskarżone przepisy, wprowadzające ograniczenie w postaci zakazu skorzystania z nabytego roszczenia o uwłaszczenie, pozbawiły go konstytucyjnego prawa do ochrony przysługującego prawa majątkowego. Artykuł 2 w związku z art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. narusza przysługujące skarżącemu konstytucyjne prawo do zachowania nabytego prawa podmiotowego, gdyż pozbawia go roszczenia o oddanie posiadanej nieruchomości w użytkowanie wieczyste – nabytego na podstawie przepisu art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, ze zm.), w jego brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 7 stycznia 2000 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 6, poz. 70), w sytuacji, gdy nie wymagał tego ważny interes społeczny. Ponadto, wprowadzona przez ustawodawcę regulacja stwarza podstawę do różnicowania, a tym samym nierównego traktowania sytuacji prawnej podmiotów będących adresatami normy wynikającej z przepisu art. 207 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Użyty przez ustawodawcę w art. 2 w związku z art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. termin „przekształcenie własnościowe” jest na tyle nieprecyzyjny, że budzi poważne wątpliwości, co do intencji ustawodawcy i – w przekonaniu skarżącego – narusza zasadę poprawnej legislacji oraz zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Zbyt krótki okres vacatio legis oraz brak uregulowania statusu osób, którym przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego, a które w chwili wejścia w życie ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. były w trakcie postępowań sądowych zmierzających do jego ustanowienia, jest również naruszeniem art. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego. Wyrokiem z dnia 30 maja 2007 r. (sygn. akt I ACa 127/07) – w sprawie z powództwa Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK) w Warszawie przeciwko Skarbowi Państwa (reprezentowanemu przez Starostę Powiatu Leskiego i Dyrektora Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Górnych) o zawarcie umowy wieczystego użytkowania i przeniesienia prawa własności na skutek apelacji powoda (skarżącego) od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie z dnia 17 stycznia 2001 r. (sygn. akt I C 532/98), w wyniku rozpoznania skargi PTTK w Warszawie o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r. (sygn. akt I CK 318/02), złożonej w trybie art. 4011 k.p.c. w oparciu o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 kwietnia 2006 r. (SK 30/04), Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił skargę PTTK w Warszawie. Sąd zmienił również zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Krośnie w części uwzględniającej powództwo oraz w części zasądzającej od pozwanego Skarbu Państwa Starosty Powiatu Bieszczadzkiego na rzecz powoda kwotę 2 935 zł w ten sposób, że oddalił powództwo i zasądził od PTTK w Warszawie na rzecz Skarbu Państwa Starosty Powiatu Bieszczadzkiego kwotę 500 zł tytułem kosztów procesu; zasądził od PTTK w Warszawie na rzecz Skarbu Państwa Dyrektora Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Górnych kwotę 375 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego oraz zasądził od PTTK w Warszawie na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 7 200 zł tytułem kosztów procesu w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania.

Postanowieniem z dnia 17 marca 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 30 maja 2007 r., który był ostatecznym orzeczeniem o prawach skarżącego. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 21 ust. 2 Konstytucji nie może być samodzielnym wzorcem kontroli wskazanym w skardze konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny uznał również, że zarzuty naruszenia art. 64 Konstytucji dotyczą zaniechania prawodawczego i ich ocena wykracza poza zakres właściwości Trybunału.

W zażaleniu skarżący zarzucił naruszenie art. 39 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 46 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Zdaniem skarżącego Trybunał Konstytucyjny błędnie przyjął, że: (1) zaskarżone przepisy nie były podstawą wydania ostatecznego orzeczenia o jego prawach; (2) art. 21 ust. 2 Konstytucji nie wyraża prawa konstytucyjnego skarżącego; (3) kwestionując konstytucyjność art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, skarżący nie wskazał przepisu gwarantującego prawa konstytucyjne; (4) w sprawie występuje zaniechanie prawodawcze. W odniesieniu do ostatniej kwestii skarżący wskazał, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z pominięciem prawodawczym, które może być oceniane w trybie kontroli konstytucyjności norm.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



W myśl przyjętej w art. 79 ust. 1 Konstytucji konstrukcji skargi konstytucyjnej zaskarżony akt normatywny może być przedmiotem skargi konstytucyjnej, o ile stanowi podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Ponadto, zaskarżony akt normatywny, jego część, musi być źródłem naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego. W niniejszej sprawie skarżący podnosi, że zaskarżone przepisy spowodowały naruszenie jego konstytucyjnego prawa „do zachowania nabytego prawa podmiotowego, w postaci roszczenia o oddanie posiadanej nieruchomości w użytkowanie wieczyste (tzw. roszczenie o uwłaszczenie), nabytego przez skarżącego na podstawie przepisu art. 207 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, (…) które w ocenie skarżącego należy wywodzić z art. 2 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji”. Równocześnie skarżący wskazał wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie jako ostateczne orzeczenie o jego prawach w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Sąd Apelacyjny, oddalając skargę o wznowienie postępowania, stwierdził, że w sytuacji, gdy nieruchomość pozostawała w trwałym zarządzie Bieszczadzkiego Parku Narodowego nie mogła równocześnie pozostawać w użytkowaniu wieczystym, gdyż te dwie formy władania nieruchomością się wykluczają. Stwierdzenie, że skarżący nie był użytkownikiem wieczystym oznacza, że w ogóle nie można mówić o jego prawie nabytym, wskazanym w skardze konstytucyjnej. Rozpatrywanie, czy doszło do ograniczenia takiego prawa jest więc w niniejszej sprawie niedopuszczalne. Trafnie, zatem Trybunał Konstytucyjny przyjął, że zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Powyższa konstatacja samodzielnie przesądza o niedopuszczalności skargi konstytucyjnej. Na marginesie jedynie należy zauważyć, że przekonanie skarżącego, iż w takim wypadku powinno nastąpić umorzenie postępowania, nie znajduje podstaw w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym. Ustawa ta przewiduje jedynie dwie sytuacje, gdy w postępowaniu wstępnym dochodzi do umorzenia postępowania: cofnięcie skargi i utrata mocy obowiązującej zaskarżonych przepisów. W pozostałych przypadkach niedopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej wydawane jest postanowienie o odmowie nadana jej dalszego biegu. Wydawanie w tego typu sytuacjach postanowienia o umorzeniu postępowania oznaczałoby niemożność wniesienia przez skarżącego zażalenia, gdyż to – w myśl art. 36 ust. 4 – przysługuje wyłącznie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Zarzut naruszenia praw skarżącego, o których mowa w art. 21 ust. 2 Konstytucji nie może być podstawą skargi konstytucyjnej, gdyż skarżący nie wskazuje normatywnej treści tego prawa ani sposobu jego naruszenia. Wprawdzie w petitum skargi konstytucyjnej skarżący domaga się uznania niezgodności art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. z art. 21 ust. 2 Konstytucji, jednak w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej zarzutu tego nie uzasadnia. Wskazany przepis nie jest w ogóle w uzasadnieniu powoływany. Wskazany przepis nie może więc, w świetle art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, stanowić wzorca kontroli w niniejszej sprawie.

Należy zgodzić się ze skarżącym, że w odróżnieniu od zarzutów dotyczących zaniechania prawodawczego, których ocena w postępowaniu w sprawie hierarchicznej kontroli norm jest niedopuszczalna, Trybunał Konstytucyjny może badać zarzuty dotyczące tzw. pominięcia prawodawczego. Zarzut ten powinien jednak opierać się na wskazaniu zbyt wąskiego zakresu zastosowania zaskarżonego przepisu i wskazaniu normy konstytucyjnej, z której wynika obowiązek jego rozszerzenia. Ponadto, skarżący powinien wykazać adekwatność zarzutu pominięcia prawodawczego do treści zaskarżonego przepisu. Ze względu na wyrażoną w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasadę skargowości zarzutów takich Trybunał nie może formułować z urzędu. W skardze konstytucyjnej zarzut pominięcia prawodawczego nie został sformułowany we wskazany wyżej sposób. Dopiero w zażaleniu skarżący starał się wykazać, na czym w niniejszej sprawie polega pominięcie prawodawcze. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest ocena prawidłowości podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W postępowaniu tym nie można już uzupełniać braków skargi konstytucyjnej.



Mając powyższe na względzie, należy stwierdzić, że Trybunał Konstytucyjny prawidłowo odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.