Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 6 stycznia 2010 r.
Sygn. akt Ts 226/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Lucyny Z. w sprawie zgodności:
art. 75 § 2 ust. 3, § 3 i 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 10 ust. 1 i 2, art. 30, art. 45 ust. 1 i 2, art. 47, art. 77 ust. 2, art. 78, art. 149 ust. 1, art. 173, art. 176 ust. 1, art. 178 ust. 1 i 2, art. 180 ust. 2, art. 188 pkt 1, art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 75 § 2 ust. 3, § 3 i 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.). Przepisom tym zarzuciła niezgodność z wzorcami wynikającymi z art. 2, art. 10 ust. 1 i 2, art. 30, art. 45 ust. 1 i 2, art. 47, art. 77 ust. 2, art. 78, art. 149 ust. 1, art. 173, art. 176 ust. 1, art. 178 ust. 1 i 2, art. 180 ust. 2, art. 188 pkt 1 oraz art. 190 ust. 4 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Uchwałą z 17 kwietnia 2009 r. (sygn. akt ASDo 1/2009), podjętą na wniosek Kolegium Sądu Okręgowego w Poznaniu, Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu orzekł o przeniesieniu na inne miejsce służbowe skarżącej – sędziego Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu. Jako podstawę prawną uchwały powołano art. 75 § 2 pkt 3 w zw. z art. 131 § 1 p.u.s.p. Po rozpoznaniu zażalenia skarżącej na to orzeczenie Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny, uchwałą z 22 lipca 2009 r. (sygn. akt SNO 47/09), uchylił zaskarżoną uchwałę w części dotyczącej nieorzeczenia o wskazaniu siedziby, której dotyczy przeniesienie na inne miejsce służbowe, i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu w Poznaniu, w pozostałej zaś części zaskarżoną uchwałę utrzymał w mocy.
Uzasadniając zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej, skarżąca wskazała przede wszystkim na okoliczność podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o treści nieopartej na przepisach prawa, które określałyby „tryb prowadzenia tego rodzaju sprawy przez Sąd, jak i prerogatywy Sądu Apelacyjnego do wskazania nowego miejsca służbowego sędziego”. Jej zdaniem, to właśnie zawarte w uchwale SN rozstrzygnięcie o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia w części dotyczącej „nieorzeczenia o wskazaniu siedziby, której dotyczy przeniesienie na inne miejsce służbowe” kreuje nową – nieznaną przepisom p.u.s.p. – kompetencję Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego, ustala tryb postępowania przed tym sądem oraz determinuje skutki przyszłego orzeczenia wobec skarżącej. Skarżąca szczegółowo rozważa następnie rozmaite następstwa uznania jej, jako sędziego w nowym miejscu służbowym, za sędziego orzekającego niezgodnie ze swą właściwością miejscową. W związku z tym skarżąca domaga się przeprowadzenia kontroli konstytucyjności uchwały SN z 22 lipca 2009 r. Następnie jednak wskazuje, że przedmiotem skargi konstytucyjnej czyni art. 75 § 2 ust. 3, § 3 i 4 p.u.s.p. i wymienia liczne przepisy Konstytucji, z którymi kwestionowane unormowania pozostawać mają w sprzeczności. Uzasadnienie tej części skargi w znacznej części odwołuje się jednak do orzeczeń, które mogą być podjęte wobec skarżącej i doprowadzić do wielu negatywnych następstw związanych z orzekaniem przez sędziego, działającego w miejscu służbowym wyznaczonym w sposób nieznany obowiązującemu ustawodawstwu. Skarżąca nawiązuje także do problemu (nie)dopuszczalności odmowy stosowania przez sądy obowiązujących ustaw, w przypadku uznania ich niezgodności z Konstytucją. Wskazuje ponadto, że uchwała SN, w części uchylającej nieistniejącą część uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego, ma charakter ostateczny i nie podlega zaskarżeniu żadnym środkiem odwoławczym. Skarżąca formułuje też liczne zastrzeżenia odnośnie do niekonstytucyjności decyzji Ministra Sprawiedliwości, która wydana będzie w jej sprawie, na podstawie art. 75 § 2 ust. 3, § 3 i 4 p.u.s.p.
Do skargi konstytucyjnej skarżąca dołączyła również wniosek „o wstrzymanie wykonania uchwały SN z 22 lipca 2009 r., umożliwiającej wydanie decyzji o zmianie miejsca służbowego sędziego przez wydanie kolejnego orzeczenia przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu”.
W dniu 10 listopada 2009 r. skarżąca przesłała do Trybunału Konstytucyjnego odpis uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w Poznaniu z 26 października 2009 r. (sygn. akt ASDo 6/2009). Zgodnie z pkt 1 tego orzeczenia Sąd uchwalił: „oznaczyć nowe miejsce służbowe sędziego Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasta i Wilda w Poznaniu Lucyny Z. w okręgu Sądu Apelacyjnego w Łodzi”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach, określonych w Konstytucji. Warunkiem skorzystania ze skargi konstytucyjnej jest więc uczynienie jej przedmiotem wyłącznie takiego przepisu, który był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w sprawie skarżącego. Wniesienie skargi konstytucyjnej poprzedzać musi zatem wydanie aktu o charakterze indywidualno-konkretnym, kończącego postępowanie w danej sprawie. Wymóg powyższy dekodować można także z treści art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z tym przepisem skarga konstytucyjna wniesiona być może dopiero po „wyczerpaniu przysługującej w sprawie drogi prawnej”. Nie ulega więc wątpliwości, że w sytuacji, gdy w sprawie skarżącego, w ramach „przysługującej drogi prawnej”, postępowanie nadal się toczy, nie można przyjąć, aby doszło w niej do wydania orzeczenia, spełniającego wymóg z art. 79 ust. 1 Konstytucji.
W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej wymóg powyższy nie został spełniony. Skarżąca wiąże swoje zarzuty w podjęciem przez Sąd Najwyższy uchwały, której skutkiem jest (częściowe) przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu. Tym samym, w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna została wniesiona, postępowanie nie zostało zakończone, sama zaś uchwała SN nie wykazuje – niezbędnego w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji – waloru ostateczności. O kontynuowaniu postępowania w sprawie świadczy przede wszystkim podjęcie w dniu 26 października 2009 r. przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny w Poznaniu – w wykonaniu orzeczenia Sądu Najwyższego – uchwały (sygn. akt ASDo 6/2009) oznaczającej dla skarżącej nowe miejsce służbowe sędziego. W tym kontekście należy więc zwrócić uwagę na otwierającą się przed skarżącą możliwość poddania kontroli instancyjnej także i tego orzeczenia sądu.
Niezależnie od powyższej okoliczności, samoistnie przesądzającej o niedopuszczalności nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdzić należy niedopełnienie przez skarżącą innego wymogu wynikającego z przepisów ustawy o TK. Jest nim obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności i prawa skarżącej, i w jaki sposób – jej zdaniem – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy p.u.s.p. (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). W odniesieniu do uzasadnienia postawionych w skardze konstytucyjnej zarzutów należy stwierdzić, że argumentacja skarżącej koncentruje się wyłącznie na aktach stosowania prawa bądź to już podjętych (uchwała SN z 22 lipca 2009 r.), bądź też takich, które mogą być wydane w przyszłości (decyzja Ministra Sprawiedliwości). Dla prawidłowości skargi konstytucyjnej konieczne jest tymczasem uprawdopodobnienie zarzutu naruszenia Konstytucji przez zakwestionowane w niej przepisy (akty stanowienia prawa); w niniejszym przypadku przez art. 75 § 2 ust. 3, § 3 i 4 p.u.s.p.
Trybunał Konstytucyjny nie znalazł także podstaw do uwzględnienia – dołączonego do skargi konstytucyjnej – wniosku skarżącej o wstrzymanie wykonania uchwały SN z 22 lipca 2009 r. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o TK, Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne, wiążące się z dużym uszczerbkiem dla skarżącego lub gdy przemawia za tym ważny interes publiczny lub inny ważny interes skarżącego. W świetle powołanego wyżej przepisu ustawy o TK nie ulega wątpliwości, że wydanie postanowienia tymczasowego dotyczyć winno właśnie tego orzeczenia (w sprawie), którego wykonanie spowodować mogłoby nieodwracalne negatywne skutki. Nie może być to więc jakiekolwiek orzeczenie wydane w sprawie, w związku z którą skarga została wniesiona, zwłaszcza w sytuacji, gdy wskazywane we wniosku okoliczności pozostają w związku z innym rozstrzygnięciem (aktem prawnym), mogącym dopiero wywołać negatywne następstwa dla skarżącego.
W przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej wniosek o wydanie postanowienia tymczasowego dotyczy uchwały Sądu Najwyższego. Należy jeszcze raz podkreślić, że skutkiem rozstrzygnięcia zawartego w pkt I tego orzeczenia było uchylenie zaskarżonej uchwały Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego w Poznaniu, w zakresie, w jakim nie orzeczono w niej o wskazaniu nowego miejsca służbowego skarżącej, a ponadto skierowanie sprawy skarżącej do ponownego rozpatrzenia przez ten sąd. Jak to już wyjaśniano, nie można tym samym przyjąć, że zagadnienie kompetencji sądów dyscyplinarnych, jak również trybu ich orzekania w przedmiocie wyznaczenia nowego stanowiska służbowego sędziemu podlegającemu przeniesieniu na podstawie art. 75 § 2 pkt 3 p.u.s.p. znalazło już swoje rozstrzygnięcie w postaci „ostatecznego orzeczenia” (art. 79 ust. 1 Konstytucji), „wyczerpującego przysługującą w sprawie drogę prawną” (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). W takiej sytuacji nie można uznać, że właściwym przedmiotem wniosku skarżącej o wydanie postanowienia tymczasowego jest wskazana w nim uchwała SN. Orzeczenie to nie wywołuje jeszcze skutków, z których zaistnieniem wiąże skarżąca argumenty dotyczące spowodowania nieodwracalnych i szkodliwych dla niej następstw. Powyższe okoliczności przemawiały przeciwko uwzględnieniu wniosku skarżącej o wydanie postanowienia tymczasowego.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 46 ust. 1, art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.