Ts 246/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
176/3/B/2010
POSTANOWIENIE
z dnia 12 kwietnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 246/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jerzego P. w sprawie zgodności:
1) art. 46 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 77 § 1 i 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 oraz art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
3) art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
4) art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 87 w związku z art. 93 ust. 1-3 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji,
5) art. 37 ust. 5 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
postanawia:
odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej zarzucono, że:
– art. 46 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w zakresie, w jakim zezwala na branie udziału w składzie sądu sędziego z innego sądu, na podstawie delegacji udzielonej przez Ministra Sprawiedliwości, stosownie do art. 77 § 1 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
– art. 77 § 1 i 7 p.u.s.p. w zakresie, w jakim uprawnia organ władzy wykonawczej – Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego za jego zgodą (§ 1) i odpowiednio bez jego zgody (§ 7) do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, jest niezgodny z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.; dalej: ustawa o Radzie Ministrów) w zakresie, w jakim uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, o którym mowa w art. 77 § 1 p.u.s.p. – za wykładnią SN zawartą w uchwale z dnia 14 listopada 2007 r. (sygn. akt BSA I-4110-5/07, OSNC z 2008 r., nr 4, poz. 42) – może być powierzane z jego upoważnienia sekretarzowi stanu i podsekretarzom stanu, jest niezgodny z art. 2, art. 7, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 2 ustawy o Radzie Ministrów w związku z zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego nr 85/06/DO z dnia 17 lutego 2006 r. – w sprawie ustalenia zakresu czynności członków Ministerstwa Sprawiedliwości, w zakresie, w jakim upoważniają podsekretarza stanu do wykonywania kompetencji Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziów do pełnienia obowiązków w innym sądzie, określonej w art. 77 § 1 p.u.s.p., są niezgodne z art. 2 i art. 7 oraz art. 87 w związku z art. 93 ust. 1-3 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 5 ustawy o Radzie Ministrów w zakresie, w jakim ustawowe uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, o którym mowa w art. 77 § 1 p.u.s.p. – za wykładnią SN zawartą w uchwale z 14 listopada 2007 r. (sygn. akt BSA I-4110-5/07, OSNC z 2008 r., nr 4, poz. 42) – może być powierzane w jego zastępstwie podsekretarzowi stanu, nawet wówczas, gdy w tym samym czasie obowiązki pełni również sekretarz stanu, jest niezgodny z art. 2 i art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego, instytucja delegowania sędziego do sądu wyższej instancji przez Ministra Sprawiedliwości, względnie inne osoby w jego zastępstwie czy z jego upoważnienia, jest instytucją niekonstytucyjną. Ingerencja dotycząca miejsca służbowego sędziego, dokonywana za zgodą sędziego lub bez jego zgody, jest niedozwoloną zmianą zakresu władzy sądowniczej przez władzę wykonawczą – zarówno w aspekcie terytorialnym, jak i rzeczowym. Wskutek tej ingerencji sąd staje się sądem niewłaściwym w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. Naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji pozostaje w związku z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji, bowiem instytucja delegowania ma wpływ na obsadę sądów i składów orzekających, które stają się zależne od organów władzy wykonawczej. Wyposażenie Ministra Sprawiedliwości w kompetencję delegowania sędziów narusza proklamowaną w Konstytucji w art. 10 ust. 1 i art. 173 zasadę trójpodziału władz, gdyż o zakresie władzy sądowniczej i prawie wydawania przez sędziów wyroków w określonych sprawach decyduje Minister Sprawiedliwości – organ sprawujący władzę wykonawczą. W skardze konstytucyjnej wskazano, że naruszony został także art. 178 ust. 1 Konstytucji, instytucja delegowania powoduje bowiem, że sędzia staje się zależny i dyspozycyjny od władzy wykonawczej. Zdaniem skarżącego, art. 77 § 7 p.u.s.p., dopuszczający możliwość delegowania sędziego nawet bez jego zgody, narusza art. 180 ust. 2, ponieważ przeniesienie sędziego do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu, a nie w drodze delegacji Ministra Sprawiedliwości. Ponadto skarżący podnosi, że za niekonstytucyjne należy uznać art. 37 ust. 1, 2 i 5 ustawy o Radzie Ministrów, gdyż stwarzając możliwość przenoszenia przez Ministra Sprawiedliwości ustawowych i osobistych kompetencji do delegowania sędziów na sekretarza bądź podsekretarza stanu, narusza konstytucyjne prawo do sądu. Skarżący wiąże powyższe zarzuty m.in. z naruszeniem zasady „państwa prawa” określonej w art. 2 Konstytucji. W ocenie skarżącego zaskarżone przepisy naruszają bowiem komponent tej zasady, jakim jest prawo obywatela do tego, by stanowione przez państwo prawo było jasne i spójne, zwłaszcza gdy określa ono prawa i obowiązki obywateli. Wskazano także na naruszenie art. 7 Konstytucji – zdaniem skarżącego, zaskarżone przepisy prowadzić będą do działania władzy publicznej wbrew obowiązującym przepisom.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z 9 marca 2007 r. oddalił apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z 23 listopada 2006 r. Zdaniem skarżącego wyrok Sądu Okręgowego został wydany w składzie niewłaściwym. Kwestionująca ten skład skarga o wznowienie postępowania została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego z 8 kwietnia 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Podstawowy zarzut skargi konstytucyjnej dotyczy instytucji delegowania sędziego z art. 77 § 1 p.u.s.p., której skarżący zarzuca naruszenie prawa do sądu, prawa do równego traktowania oraz naruszenie wielu zasad konstytucyjnych o przedmiotowym charakterze.
Większość ze wskazanych w skardze konstytucyjnej zarzutów była przedmiotem kontroli w sprawie K 45/07. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 stycznia 2009 r. brał je pod uwagę, dokonując oceny zgodności art. 77 § 1 p.u.s.p. z Konstytucją. Z tego też względu należy przyjąć, że ponowne badanie konstytucyjności wskazanego przepisu jest zbędne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Skutkuje to niedopuszczalnością skargi konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 77 § 1 pkt 1-4 oraz § 2, 2a, 3 i 3a p.u.s.p. z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji oraz z art. 180 ust. 2 Konstytucji. W zakresie zarzutów skierowanych przeciwko art. 77 § 7a i § 7b p.u.s.p., łączonych omyłkowo w skardze z art. 77 § 7, również występuje niedopuszczalność orzekania ze względu na stan powagi rzeczy osądzonej. W cytowanym wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 77 § 7a i 7b p.u.s.p. jest niezgodny z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 180 ust. 2 Konstytucji.
W odniesieniu do części zarzutów skargi konstytucyjnej, należy stwierdzić, że oparte są one na takim rozumieniu prawa do sądu, które nie znajduje podstaw w wykładni art. 45 ust. 1 Konstytucji. W szczególności dotyczy to zarzutu naruszenia prawa do sądu właściwego. Prawa do sądu właściwego nie należy utożsamiać z pojęciem sądu właściwego występującego w poszczególnych procedurach sądowych. Konstytucyjne prawo do sądu właściwego polega na tym, że sprawę powinien rozpoznać ten sąd, którego procedura jest najbardziej adekwatna do stosunku materialnoprawngo wyznaczającego pojęcie sprawy. Dlatego też zarzut rozpoznania sprawy przez sąd w niewłaściwym składzie, w szczególności gdy niewłaściwość ta ma polegać na obsadzeniu składu sądu w sposób niezgodny z Konstytucją, nie mieści się w zakresie prawa do sądu właściwego. Tego rodzaju zarzut mógłby być natomiast badany z punktu widzenia prawa do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (por. wyrok TK z 24 października 2007 r., SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108). W świetle tego prawa regulacja statusu sędziego z rozdziału VIII ma na celu zapewnienie realizacji prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący powinien uprawdopodobnić, że nieprawidłowe – jego zdaniem – obsadzenie sądu doprowadziło do naruszenia prawa skarżącego do sprawiedliwego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.
Uznanie przez Trybunał Konstytucyjny art. 77 § 1 pkt 1-4 oraz § 2, 2a, 3 i 3a p.u.s.p. za zgodny z Konstytucją, a także przyjęcie, że delegowanie sędziego przez Ministra Sprawiedliwości nie stanowi naruszenia prawa do sądu, niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów, powoduje zbędność ponownej oceny zarzutów naruszenia tych zasad przez ustawową możliwość delegowania sędziego, sformułowanych w niniejszej skardze konstytucyjnej. W konsekwencji zbędne jest również badanie zarzutu naruszenia prawa do sądu. Ponadto, ocena części zarzutów jest niedopuszczalna, gdyż dotyczą przepisów Konstytucji niewyrażających wolności lub praw skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przedmiotem skargi konstytucyjnej nie można uczynić wniosku o zbadanie zgodności aktu normatywnego z przepisami Konstytucji o wyłącznie przedmiotowym charakterze. Dotyczy to przede wszystkim zarzutu naruszenia zasady podziału władzy oraz zasady odrębności władzy sądowniczej. Zarzuty takie mogą być stawiane we wnioskach lub pytaniach prawnych kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego. Nie mogą być natomiast przedmiotem postępowania skargowego. Ich rozpatrywanie w postępowaniu wszczętym na skutek złożenia skargi konstytucyjnej stanowiłoby naruszenie art. 79 ust. 1 Konstytucji i przekształcało skargę z indywidualnego środka ochrony praw w środek o charakterze generalnym, co Konstytucja wyklucza.
Zbędność orzekania o dopuszczalności delegowania sędziów przez Ministra Sprawiedliwości powoduje w konsekwencji niedopuszczalność badania zgodności z Konstytucją art. 37 ust. 1, 2 i 5 ustawy o Radzie Ministrów. Zarzuty dotyczące prawidłowości zastępowania Ministra Spawiedliwości przez sekretarza i podsekretarza stanu, wykraczające poza problem delegowania sędziego, mają wyłącznie przedmiotowy charakter i oparte są na przepisach Konstytucji niewyrażających wolności lub praw skarżącego.
Ze wskazanych wyżej powodów niedopuszczalne jest badanie zgodności z Konstytucją art. 46 § 1 p.u.s.p. Skarżący zarzuca temu przepisowi niezgodność z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim zezwala na zasiadanie w składzie sądu sędziemu delegowanemu na podstawie delegacji udzielonej przez Ministra Sprawiedliwości. Jeżeli samo delegowanie jest zgodne z Konstytucją, co stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 stycznia 2009 r., to bezprzedmiotowe staje się – wskazane przez skarżącego – badanie zgodności z Konstytucją zezwolenia na „branie udziału w składzie sądu”. Zarzut taki należy uznać za oczywiście bezzasadny. Na marginesie należy zauważyć, że dyspozycja art. 46 ust. 1 p.u.s.p. jest węższa niż przedstawiona w skardze konstytucyjnej.
Reasumując, należy stwierdzić, że skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna z kilku powodów. W zakresie zarzutów związanych z konstrukcją delegacji sędziego przez Ministra Sprawiedliwości występuje zbędność orzekania ze względu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 stycznia 2009 r. (K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3). W odniesieniu do zarzutów dotyczących naruszenia zasady podziału władzy i przepisów Konstytucji konkretyzujących tę zasadę skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna, gdyż w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym mogą być przepisy wyrażające prawa konstytucyjne skarżącego. Przepisy Konstytucji wyrażające jedynie normy przedmiotowe mogą w takim postępowaniu stanowić wzorzec kontroli, o ile mają bezpośredni wpływ na wolności lub prawa konstytucyjne skarżącego. Uznanie instytucji delegacji za zgodną z prawem do sądu oznacza, że w niniejszej sprawie wpływ taki nie występuje. I wreszcie zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości należy uznać za oczywiście bezzasadny w sytuacji, gdy samo delegowanie sędziego przez Ministra Sprawiedliwości nie narusza prawa do sądu.
Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 12 kwietnia 2010 r.
Sygn. akt Ts 246/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jerzego P. w sprawie zgodności:
1) art. 46 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) art. 77 § 1 i 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 oraz art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
3) art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
4) art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 87 w związku z art. 93 ust. 1-3 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji,
5) art. 37 ust. 5 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.) z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji,
postanawia:
odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej zarzucono, że:
– art. 46 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w zakresie, w jakim zezwala na branie udziału w składzie sądu sędziego z innego sądu, na podstawie delegacji udzielonej przez Ministra Sprawiedliwości, stosownie do art. 77 § 1 p.u.s.p., jest niezgodny z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
– art. 77 § 1 i 7 p.u.s.p. w zakresie, w jakim uprawnia organ władzy wykonawczej – Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego za jego zgodą (§ 1) i odpowiednio bez jego zgody (§ 7) do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, jest niezgodny z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. Nr 106, poz. 492, ze zm.; dalej: ustawa o Radzie Ministrów) w zakresie, w jakim uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, o którym mowa w art. 77 § 1 p.u.s.p. – za wykładnią SN zawartą w uchwale z dnia 14 listopada 2007 r. (sygn. akt BSA I-4110-5/07, OSNC z 2008 r., nr 4, poz. 42) – może być powierzane z jego upoważnienia sekretarzowi stanu i podsekretarzom stanu, jest niezgodny z art. 2, art. 7, art. 10, art. 173, art. 178 ust. 1 i art. 180 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 2 ustawy o Radzie Ministrów w związku z zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego nr 85/06/DO z dnia 17 lutego 2006 r. – w sprawie ustalenia zakresu czynności członków Ministerstwa Sprawiedliwości, w zakresie, w jakim upoważniają podsekretarza stanu do wykonywania kompetencji Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziów do pełnienia obowiązków w innym sądzie, określonej w art. 77 § 1 p.u.s.p., są niezgodne z art. 2 i art. 7 oraz art. 87 w związku z art. 93 ust. 1-3 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji;
– art. 37 ust. 5 ustawy o Radzie Ministrów w zakresie, w jakim ustawowe uprawnienie Ministra Sprawiedliwości do delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie, o którym mowa w art. 77 § 1 p.u.s.p. – za wykładnią SN zawartą w uchwale z 14 listopada 2007 r. (sygn. akt BSA I-4110-5/07, OSNC z 2008 r., nr 4, poz. 42) – może być powierzane w jego zastępstwie podsekretarzowi stanu, nawet wówczas, gdy w tym samym czasie obowiązki pełni również sekretarz stanu, jest niezgodny z art. 2 i art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego, instytucja delegowania sędziego do sądu wyższej instancji przez Ministra Sprawiedliwości, względnie inne osoby w jego zastępstwie czy z jego upoważnienia, jest instytucją niekonstytucyjną. Ingerencja dotycząca miejsca służbowego sędziego, dokonywana za zgodą sędziego lub bez jego zgody, jest niedozwoloną zmianą zakresu władzy sądowniczej przez władzę wykonawczą – zarówno w aspekcie terytorialnym, jak i rzeczowym. Wskutek tej ingerencji sąd staje się sądem niewłaściwym w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji. Naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji pozostaje w związku z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji, bowiem instytucja delegowania ma wpływ na obsadę sądów i składów orzekających, które stają się zależne od organów władzy wykonawczej. Wyposażenie Ministra Sprawiedliwości w kompetencję delegowania sędziów narusza proklamowaną w Konstytucji w art. 10 ust. 1 i art. 173 zasadę trójpodziału władz, gdyż o zakresie władzy sądowniczej i prawie wydawania przez sędziów wyroków w określonych sprawach decyduje Minister Sprawiedliwości – organ sprawujący władzę wykonawczą. W skardze konstytucyjnej wskazano, że naruszony został także art. 178 ust. 1 Konstytucji, instytucja delegowania powoduje bowiem, że sędzia staje się zależny i dyspozycyjny od władzy wykonawczej. Zdaniem skarżącego, art. 77 § 7 p.u.s.p., dopuszczający możliwość delegowania sędziego nawet bez jego zgody, narusza art. 180 ust. 2, ponieważ przeniesienie sędziego do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu, a nie w drodze delegacji Ministra Sprawiedliwości. Ponadto skarżący podnosi, że za niekonstytucyjne należy uznać art. 37 ust. 1, 2 i 5 ustawy o Radzie Ministrów, gdyż stwarzając możliwość przenoszenia przez Ministra Sprawiedliwości ustawowych i osobistych kompetencji do delegowania sędziów na sekretarza bądź podsekretarza stanu, narusza konstytucyjne prawo do sądu. Skarżący wiąże powyższe zarzuty m.in. z naruszeniem zasady „państwa prawa” określonej w art. 2 Konstytucji. W ocenie skarżącego zaskarżone przepisy naruszają bowiem komponent tej zasady, jakim jest prawo obywatela do tego, by stanowione przez państwo prawo było jasne i spójne, zwłaszcza gdy określa ono prawa i obowiązki obywateli. Wskazano także na naruszenie art. 7 Konstytucji – zdaniem skarżącego, zaskarżone przepisy prowadzić będą do działania władzy publicznej wbrew obowiązującym przepisom.
Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z 9 marca 2007 r. oddalił apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Opolu z 23 listopada 2006 r. Zdaniem skarżącego wyrok Sądu Okręgowego został wydany w składzie niewłaściwym. Kwestionująca ten skład skarga o wznowienie postępowania została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego z 8 kwietnia 2008 r.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Podstawowy zarzut skargi konstytucyjnej dotyczy instytucji delegowania sędziego z art. 77 § 1 p.u.s.p., której skarżący zarzuca naruszenie prawa do sądu, prawa do równego traktowania oraz naruszenie wielu zasad konstytucyjnych o przedmiotowym charakterze.
Większość ze wskazanych w skardze konstytucyjnej zarzutów była przedmiotem kontroli w sprawie K 45/07. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 stycznia 2009 r. brał je pod uwagę, dokonując oceny zgodności art. 77 § 1 p.u.s.p. z Konstytucją. Z tego też względu należy przyjąć, że ponowne badanie konstytucyjności wskazanego przepisu jest zbędne w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Skutkuje to niedopuszczalnością skargi konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 77 § 1 pkt 1-4 oraz § 2, 2a, 3 i 3a p.u.s.p. z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji oraz z art. 180 ust. 2 Konstytucji. W zakresie zarzutów skierowanych przeciwko art. 77 § 7a i § 7b p.u.s.p., łączonych omyłkowo w skardze z art. 77 § 7, również występuje niedopuszczalność orzekania ze względu na stan powagi rzeczy osądzonej. W cytowanym wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 77 § 7a i 7b p.u.s.p. jest niezgodny z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 173 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 180 ust. 2 Konstytucji.
W odniesieniu do części zarzutów skargi konstytucyjnej, należy stwierdzić, że oparte są one na takim rozumieniu prawa do sądu, które nie znajduje podstaw w wykładni art. 45 ust. 1 Konstytucji. W szczególności dotyczy to zarzutu naruszenia prawa do sądu właściwego. Prawa do sądu właściwego nie należy utożsamiać z pojęciem sądu właściwego występującego w poszczególnych procedurach sądowych. Konstytucyjne prawo do sądu właściwego polega na tym, że sprawę powinien rozpoznać ten sąd, którego procedura jest najbardziej adekwatna do stosunku materialnoprawngo wyznaczającego pojęcie sprawy. Dlatego też zarzut rozpoznania sprawy przez sąd w niewłaściwym składzie, w szczególności gdy niewłaściwość ta ma polegać na obsadzeniu składu sądu w sposób niezgodny z Konstytucją, nie mieści się w zakresie prawa do sądu właściwego. Tego rodzaju zarzut mógłby być natomiast badany z punktu widzenia prawa do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (por. wyrok TK z 24 października 2007 r., SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108). W świetle tego prawa regulacja statusu sędziego z rozdziału VIII ma na celu zapewnienie realizacji prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący powinien uprawdopodobnić, że nieprawidłowe – jego zdaniem – obsadzenie sądu doprowadziło do naruszenia prawa skarżącego do sprawiedliwego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd.
Uznanie przez Trybunał Konstytucyjny art. 77 § 1 pkt 1-4 oraz § 2, 2a, 3 i 3a p.u.s.p. za zgodny z Konstytucją, a także przyjęcie, że delegowanie sędziego przez Ministra Sprawiedliwości nie stanowi naruszenia prawa do sądu, niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów, powoduje zbędność ponownej oceny zarzutów naruszenia tych zasad przez ustawową możliwość delegowania sędziego, sformułowanych w niniejszej skardze konstytucyjnej. W konsekwencji zbędne jest również badanie zarzutu naruszenia prawa do sądu. Ponadto, ocena części zarzutów jest niedopuszczalna, gdyż dotyczą przepisów Konstytucji niewyrażających wolności lub praw skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przedmiotem skargi konstytucyjnej nie można uczynić wniosku o zbadanie zgodności aktu normatywnego z przepisami Konstytucji o wyłącznie przedmiotowym charakterze. Dotyczy to przede wszystkim zarzutu naruszenia zasady podziału władzy oraz zasady odrębności władzy sądowniczej. Zarzuty takie mogą być stawiane we wnioskach lub pytaniach prawnych kierowanych do Trybunału Konstytucyjnego. Nie mogą być natomiast przedmiotem postępowania skargowego. Ich rozpatrywanie w postępowaniu wszczętym na skutek złożenia skargi konstytucyjnej stanowiłoby naruszenie art. 79 ust. 1 Konstytucji i przekształcało skargę z indywidualnego środka ochrony praw w środek o charakterze generalnym, co Konstytucja wyklucza.
Zbędność orzekania o dopuszczalności delegowania sędziów przez Ministra Sprawiedliwości powoduje w konsekwencji niedopuszczalność badania zgodności z Konstytucją art. 37 ust. 1, 2 i 5 ustawy o Radzie Ministrów. Zarzuty dotyczące prawidłowości zastępowania Ministra Spawiedliwości przez sekretarza i podsekretarza stanu, wykraczające poza problem delegowania sędziego, mają wyłącznie przedmiotowy charakter i oparte są na przepisach Konstytucji niewyrażających wolności lub praw skarżącego.
Ze wskazanych wyżej powodów niedopuszczalne jest badanie zgodności z Konstytucją art. 46 § 1 p.u.s.p. Skarżący zarzuca temu przepisowi niezgodność z art. 2, art. 7 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim zezwala na zasiadanie w składzie sądu sędziemu delegowanemu na podstawie delegacji udzielonej przez Ministra Sprawiedliwości. Jeżeli samo delegowanie jest zgodne z Konstytucją, co stwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 stycznia 2009 r., to bezprzedmiotowe staje się – wskazane przez skarżącego – badanie zgodności z Konstytucją zezwolenia na „branie udziału w składzie sądu”. Zarzut taki należy uznać za oczywiście bezzasadny. Na marginesie należy zauważyć, że dyspozycja art. 46 ust. 1 p.u.s.p. jest węższa niż przedstawiona w skardze konstytucyjnej.
Reasumując, należy stwierdzić, że skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna z kilku powodów. W zakresie zarzutów związanych z konstrukcją delegacji sędziego przez Ministra Sprawiedliwości występuje zbędność orzekania ze względu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 15 stycznia 2009 r. (K 45/07, OTK ZU nr 1/A/2009, poz. 3). W odniesieniu do zarzutów dotyczących naruszenia zasady podziału władzy i przepisów Konstytucji konkretyzujących tę zasadę skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna, gdyż w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji wzorcami kontroli w postępowaniu skargowym mogą być przepisy wyrażające prawa konstytucyjne skarżącego. Przepisy Konstytucji wyrażające jedynie normy przedmiotowe mogą w takim postępowaniu stanowić wzorzec kontroli, o ile mają bezpośredni wpływ na wolności lub prawa konstytucyjne skarżącego. Uznanie instytucji delegacji za zgodną z prawem do sądu oznacza, że w niniejszej sprawie wpływ taki nie występuje. I wreszcie zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości należy uznać za oczywiście bezzasadny w sytuacji, gdy samo delegowanie sędziego przez Ministra Sprawiedliwości nie narusza prawa do sądu.
Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.