Pełny tekst orzeczenia

461/6/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 26 listopada 2010 r.

Sygn. akt Ts 281/09



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat – przewodniczący

Adam Jamróz – sprawozdawca

Marek Kotlinowski,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 października 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej MKS Tychy Sp. z o.o.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE:



W skardze konstytucyjnej z 18 listopada 2009 r. skarżąca wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 1262 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), który stanowi, że sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata, z art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 Konstytucji.

Skarżąca zarzuciła w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis pozbawia ją prawa do sądu, zamyka drogę sądową do dochodzenia naruszonych praw oraz narusza zasady: dwuinstancyjnego postępowania i demokratycznego państwa prawnego, gdyż de facto przedsiębiorcy nie mogą uzyskać zwolnienia od kosztów.

Postanowieniem z 5 października 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z uwagi na nieuzyskanie przez skarżącą ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie (nie wniesiono zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu), a także ze względu na fakt, że zaskarżony przepis nie był podstawą rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżąca wiąże naruszenie jej konstytucyjnych wolności i praw. Niezależnie od powyższego, podstawą odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było niewykonanie zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2010 r. – nieuzupełnienie w terminie braku formalnego.

W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca wniosła o „uchylenie postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 5 października 2010 r. oraz nadanie biegu skardze konstytucyjnej”.

Skarżąca nie ustosunkowała się do pierwszej przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, tj. niewniesienia przez skarżącą w trybie art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. zażalenia na zarządzenie w przedmiocie zwrotu pozwu. Podniosła ona jedynie, że „nie wnosiła zażalenia na odrzucenie apelacji, albowiem z powszechnej praktyki sądów w przedmiocie sprawy oraz ze względu na stosowanie zaskarżonej normy prawnej byłoby to działanie bezskuteczne” oraz „wnosi o przyjęcie skargi do rozpoznania”, bowiem „zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK możliwym jest rozpoznanie niniejszej skargi bez wydania orzeczenia przez sąd II instancji, z uwagi na błąd logiczny norm prawa uniemożliwiający skuteczne wniesienie zażalenia na odrzucenie środka odwoławczego bez uiszczenia opłaty, a jednocześnie umożliwiający składanie kolejnych odwołań na odrzucenie środka odwoławczego z uwagi na jego nieopłacenie”.

W zażaleniu skarżąca nie odniosła się także do pozostałych podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze, ograniczając się wyłącznie do stwierdzenia, że „nie jest istotne, czy i w jakim zakresie istnieją i stosowane są przepisy o zwolnieniu od kosztów sądowych, skoro z treści Konstytucji wprost wynika, iż prawo do sądu nie może być zależne od sytuacji materialnej, dokonania opłaty czy też spełnienia innych przesłanek związanych ze statusem materialnym skarżącej”.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w zażaleniu nie sformułowano stanowiska, które podważyłoby zasadność odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Zgodnie z art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), należy określić normę prawną, która została zastosowana przez sąd lub organ administracji publicznej w ostatecznym orzeczeniu w sprawie skarżącego i która narusza jego konstytucyjne wolności i prawa. Ponadto, skarżący obowiązany jest wskazać, jakie wolności i prawa oraz w jaki sposób zostały naruszone.

Skarga konstytucyjna dotyczy badania zgodności z Konstytucją przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, nie zaś indywidualnych rozstrzygnięć w konkretnej sprawie. Trybunał Konstytucyjny nie jest ani sądem faktu, ani tym bardziej sądem orzekającym w sprawie w postępowaniu instancyjnym. Skarga konstytucyjna nie jest też instrumentem kontroli wymierzonym w organy państwa stosujące prawo (por. A. Bisztyga, Polska skarga konstytucyjna czy dopełnienie systemu ochrony praw jednostki?, [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001, s. 60).

Załączone do skargi konstytucyjnej zarządzenie w przedmiocie zwrotu pozwu nie posiada waloru ostatecznego rozstrzygnięcia, bowiem przysługuje od niego zwyczajny środek odwoławczy w postaci zażalenia (art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c.). Okoliczność, iż skarżąca nie próbowała nawet wzruszyć zarządzenia w sprawie XIV GNc 169/09/16 świadczy o tym, że do naruszenia praw lub wolności skarżącej doprowadziło nieskorzystanie przez nią ze swoich uprawnień. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał w swym orzecznictwie, że skoro instytucja skargi konstytucyjnej ma charakter środka ochrony podstawowych praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji, toteż przy rozpatrywaniu skargi konstytucyjnej szczególnie istotne wydaje się zwrócenie uwagi na zabezpieczenie interesów prawnych skarżącego. Możliwe jest to jednak dopiero po wykazaniu przez niego choćby minimalnej staranności w trosce o zabezpieczenie tychże interesów. Poziom tej staranności został wyznaczony przez określenie wymogów dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że skarga ta nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie (por. postanowienie TK z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77). Poza oceną TK pozostają zatem sytuacje, w których utrata prawa do rozpoznania skargi konstytucyjnej następuje w rezultacie uchybień popełnionych przez skarżącego na wcześniejszych etapach postępowania (por. postanowienie TK z 3 lipca 2007 r., SK 4/07, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 83). Subiektywne przeświadczenie skarżącej, że wniesienie zażalenia na zarządzenie w przedmiocie zwrotu pozwu byłoby „działaniem bezskutecznym”, per se nie może stanowić o dopuszczalności skargi konstytucyjnej w świetle obiektywnego kryterium wyczerpania drogi prawnej (o ile takowa – jak w analizowanej sprawie – jest przewidziana), ustanowionego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Trafnie wskazał Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu, że pogląd skarżącej, w myśl którego przedsiębiorca nie może zostać zwolniony od kosztów sądowych, jest całkowicie nieuzasadniony – zarówno w świetle obowiązujących przepisów prawa, jak i poglądów judykatury. Argumenty podnoszone w przedmiotowej skardze konstytucyjnej dotyczą stosowania przepisów prawa w konkretnej sprawie, co – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz utrwalonego orzecznictwa konstytucyjnego – pozostaje poza kognicją Trybunału Konstytucyjnego.

Dodatkowo podkreślić należy, że w sprawie, na tle której wniesiona została niniejsza skarga konstytucyjna, skarżąca została częściowo zwolniona od uiszczania kosztów sądowych. Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach – Wydział XIV Gospodarczy z 16 lipca 2009 r. (sygn. akt XIV GCo 169/09/16), skarżąca została zwolniona od uiszczania pozwu w kwocie powyżej 1 200 zł.



Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 5 października 2010 r. o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.