Pełny tekst orzeczenia

79/7/A/2011

POSTANOWIENIE
z dnia 21 września 2011 r.
Sygn. akt K 8/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński – przewodniczący
Stanisław Rymar
Andrzej Wróbel – sprawozdawca,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 września 2011 r., wniosku sędziego Trybunału Konstytucyjnego Mirosława Granata o wyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie wniosku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, sygn. akt K 8/10, dotyczącego zbadania zgodności:
ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419, ze zm.) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 58 ust. 1 oraz art. 64 Konstytucji,
lub alternatywnie o zbadanie zgodności:
1) art. 6 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 1, art. 32, art. 58 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji,
2) art. 10 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 32 i art. 64 Konstytucji,
3) art. 13 ust. 1 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 58 ust. 1 Konstytucji,
4) art. 13 ust. 4 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2 Konstytucji,
5) art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 i art. 58 ust. 1 Konstytucji,
6) art. 15 ust. 2 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 21 i art. 64 ust. 2 Konstytucji,
7) art. 17 ust. 2 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 3 oraz art. 165 ust.1 Konstytucji,
8) art. 18 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych w zakresie, w jakim uzależnia likwidację rodzinnego ogrodu działkowego w okresie wegetacji roślin od zgody Polskiego Związku Działkowców, z art. 21 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 3 oraz art. 165 ust. 1 Konstytucji,
9) art. 19 i art. 20 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 167 ust. 4 Konstytucji,
10) art. 24 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 167 ust. 2 i 4 Konstytucji,
11) art. 30 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 oraz art. 58 ust. 1 Konstytucji,
12) art. 31 ust. 1, 2 i 3 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych z art. 2, art. 31 ust. 1 i 3, art. 32 oraz art. 58 ust. 1 Konstytucji,
13) art. 31 ust. 4 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych w zakresie, w jakim nie określa w sposób wyraźny kręgu osób bliskich, które z mocy ustawy występują po zmarłym użytkowniku działki w stosunek użytkowania, a w przypadku, gdy o przydział działki ubiega się więcej niż jedna osoba bliska, pozostawia PZD swobodne uznanie co do wyboru osoby, na rzecz której nastąpi przydział działki, z art. 2, art. 21 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 26 ust. 3 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459, Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654), wyłączyć sędziego Trybunału Konstytucyjnego Mirosława Granata od udziału w postępowaniu w sprawie o sygn. akt K 8/10.

UZASADNIENIE

1. Pismem z 14 września 2011 r., sędzia TK Mirosław Granat zwrócił się do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o wyłączenie go ze składu orzekającego w sprawie o sygn. akt K 8/10, na podstawie art. 26 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Sędzia wskazał, że w 2005 roku przygotował na potrzeby Sejmu RP opinię prawną w sprawie projektu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych.

2. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Instytucja wyłączenia sędziego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym uregulowana została w art. 26 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). Przepis ten normuje kwestię wyłączenia z mocy ustawy (ust. 1), jak też przewiduje wyłączenie sędziego ze względu na inne okoliczności, mogące wywołać wątpliwości co do jego bezstronności (ust. 2).
Artykuł 26 ust. 2 ustawy o TK przewiduje, że „Sędziego Trybunału wyłącza się od udziału w postępowaniu na jego żądanie lub na żądanie uczestnika postępowania albo z urzędu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności, nie wymienionych w ust. 1, mogących wywołać wątpliwość co do jego bezstronności”, a więc w sytuacji iudex suspectus. W procedurze cywilnej instytucja iudex suspectus (art. 49 k.p.c.) opiera się na stosunku osobistym sędziego do strony postępowania, takim który mógłby wywoływać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Charakter prawny Trybunału Konstytucyjnego jako sądu orzekającego o prawie a nie o stanach faktycznych lub aktach stosowania prawa, odmienny sposób wyjaśniania i dowodzenia w postępowaniu przed Trybunałem, brak związania wnioskami dowodowymi uczestników postępowania, powoduje że przyczyny wyłączenia sędziego będą miały z reguły charakter bardziej rzeczowy.
W doktrynie prezentowany jest również pogląd, że na tle art. 26 ust. 2 ustawy o TK „przesłanką wątpliwości co do bezstronności sędziego będzie stosunek osobisty do uczestników postępowania bądź do przedmiotu rozpoznania”. Jednakże w ocenie Trybunału, istotne jest, że przy wyłączeniu sędziego z powodu wątpliwości, co do jego bezstronności, nie chodzi o to, czy można sędziemu postawić uzasadniony zarzut braku obiektywizmu, lecz o to czy ze stanowiska strony zachodzą wystarczające okoliczności, które mogą budzić wątpliwości co do bezstronności sędziego (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999, uwagi do art. 26).
W niniejszej sprawie sędzia Mirosław Granat wskazał, że w sprawie projektu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych, która została poddana ocenie Trybunału Konstytucyjnego, zawarł swoje stanowisko w opinii prawnej sporządzonej na zlecenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Z uwagi na sformułowanie przez sędziego istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy poglądów, zdaniem Trybunału, istotne dla oceny, czy zachodzą okoliczności mogące wywołać wątpliwości co do bezstronności, jest subiektywne odczucie sędziego.
Trybunał uważa, że poglądy prawne sędziego Trybunału Mirosława Granata wyrażone w kwestii, która następnie została poddana ocenie Trybunału, mogą wpłynąć nie na obiektywne rozpatrzenie sprawy przez sędziego, lecz na postrzeganie osoby sędziego – członka składu orzekającego – przez osoby zainteresowane wynikiem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.