Pełny tekst orzeczenia

100/9/A/2011

POSTANOWIENIE
z dnia 17 listopada 2011 r.
Sygn. akt SK 37/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat – przewodniczący
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca
Andrzej Wróbel,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 listopada 2011 r., wniosku sędziego Trybunału Konstytucyjnego Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz o wyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie połączonych skarg konstytucyjnych Adriana Klepacza, Ewy Walczak oraz Aleksandry Dziąćko-Bagińskiej, sygn. akt SK 37/08, dotyczących zbadania zgodności:
art. 55 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.), będącego ustawowym odpowiednikiem art. 179 Konstytucji, rozumianego w ten sposób, że dopuszcza możliwość niepowołania sędziego przez Prezydenta pomimo wniosku Krajowej Rady Sądownictwa, w szczególności na podstawie bliżej nieokreślonych kryteriów oraz bez podania żadnego uzasadnienia, z art. 179, art. 179 w związku z art. 2 i art. 7, z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2, art. 60, art. 32, art. 30, art. 2, art. 7, art. 10 ust. 1, art. 173, art. 178 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 26 ust. 3 w związku z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) nie uwzględnić wniosku sędziego Trybunału Konstytucyjnego Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz o wyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie o sygn. akt SK 37/08.

UZASADNIENIE

1. W dniu 9 listopada 2011 r. sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz zwróciła się z wnioskiem do Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), o wyłączenie od udziału w postępowaniu w sprawie o sygn. akt SK 37/08.
Sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz wskazała, że jest autorką sporządzonej dla Prezydenta RP opinii na temat problemu konstytucyjnego, którego dotyczą skargi konstytucyjne Adriana Klepacza, Ewy Walczak oraz Aleksandry Dziąćko-Bagińskiej. W przekonaniu sędziego jest to okoliczność, która może zostać uznana za wywołującą wątpliwości co do jej bezstronności w rozstrzyganiu sprawy o sygn. SK 37/08.

2. Przed przystąpieniem do rozpoznania wniosku o wyłączenie Trybunał Konstytucyjny zwrócił się do sędziego Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz o wyjaśnienie czy opinia sporządzona na zlecenie Prezydenta RP miała odniesienie do spraw, które stały się następnie podstawą skarg konstytucyjnych rozpoznawanych łącznie pod sygn. SK 37/08, czy też miała charakter ogólny. Z wyjaśnień sędzi Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz wynika, że opinia ta dotyczyła prerogatyw Prezydenta i miała jedynie ogólny charakter, a także, że została sporządzona przed wyborem na stanowisko sędziego TK.

3. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Instytucja wyłączenia sędziego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym uregulowana została w art. 26 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Przepis ten normuje kwestię wyłączenia z mocy ustawy (ust. 1), jak też przewiduje wyłączenie sędziego ze względu na inne okoliczności, mogące wywołać wątpliwości co do jego bezstronności (ust. 2).
Artykuł 26 ust. 2 ustawy o TK stanowi, że „Sędziego Trybunału wyłącza się od udziału w postępowaniu na jego żądanie (...), jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności, nie wymienionych w ust. 1, mogących wywołać wątpliwość co do jego bezstronności”, a więc w sytuacji iudex suspectus. W procedurze cywilnej instytucja iudex suspectus (art. 49 k.p.c.) opiera się na stosunku osobistym sędziego do strony postępowania, takim, który mógłby wywoływać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Charakter prawny Trybunału Konstytucyjnego jako sądu orzekającego o prawie, a nie o stanach faktycznych lub aktach stosowania prawa, odmienny sposób wyjaśniania i dowodzenia w postępowaniu przed Trybunałem, brak związania wnioskami dowodowymi uczestników postępowania, powoduje, że przyczyny wyłączenia sędziego będą miały z reguły charakter bardziej rzeczowy niż osobisty.

W rozpatrywanej sprawie sędzia Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz we wniosku o wyłączenie wskazała, że jest autorką sporządzonej dla Prezydenta RP opinii w kwestii problemu konstytucyjnego, którego dotyczą połączone skargi konstytucyjne Adriana Klepacza, Ewy Walczak oraz Aleksandry Dziąćko-Bagińskiej i okoliczność ta, w jej przekonaniu, może zostać uznana za wywołującą wątpliwości co do jej bezstronności.
Trybunał Konstytucyjny, po przeanalizowaniu sprawy oraz po złożeniu dodatkowych wyjaśnień przez sędziego Sławomirę Wronkowską-Jaśkiewicz, nie podzielił zapatrywania sędziego wyrażonego we wniosku z następujących względów:
Okoliczność, że sędzia TK, będący pracownikiem naukowym, wypowiadał się, czy to w publikacjach naukowych czy w opiniach prawnych, w kwestiach które następnie stały się przedmiotem sprawy zawisłej przed Trybunałem Konstytucyjnym, nie uzasadnia wyłączenia go ze składu orzekającego w tej sprawie.
Skoro zgodnie z art. 194 ust. 1 Konstytucji sędziów TK wybiera się spośród osób „wyróżniających się wiedzą prawniczą”, oczywiste jest, że sędziowie prezentują ukształtowane zapatrywania prawne, zwłaszcza w zakresie dyscypliny naukowej, w której się specjalizują. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, posiadanie przez sędziego skrystalizowanego poglądu prawnego sprzyja prawidłowemu orzekaniu, a oceny tej nie zmienia fakt, że zapatrywania sędziego zostały upublicznione.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny uważa, że zaistniałe okoliczności motywujące do złożenia wniosku o wyłączenie od udziału w sprawie, nie uzasadniają twierdzenia, iż powstaje wątpliwość co do bezstronności sędziego Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz w orzekaniu w sprawie o sygn. SK 37/08.

Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.