Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 30 maja 2011 r.
Sygn. akt Ts 38/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Zbigniew Cieślak – przewodniczący


Teresa Liszcz – sprawozdawca


Wojciech Hermeliński,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 czerwca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Henryka R.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2009 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 429 § 1 i art. 545 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Skarżący zarzucił, że wskutek zaniedbania przez Sąd Rejonowy w Tczewie zawiadomienia go o terminie posiedzenia został pozbawiony możliwości złożenia oświadczenia o zamiarze udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. W piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał ponadto, że zaskarżone przepisy uniemożliwiły uznanie skarżącego za stronę postępowania karnego przed sądem, a tym samym zamknęły mu drogę do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania. Wskutek odmowy przyjęcia wniosku skarżący pozbawiony został możliwości jawnego i sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 8 czerwca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Wskazał w nim, że niedopuszczalność nadania biegu skardze konstytucyjnej wynika z faktu, iż zaskarżone przepisy nie wiążą się z treścią zarzutów podnoszonych przez skarżącego. Przepisy te bowiem określają jedynie zakres obowiązków prezesa sądu dokonującego kontroli formalnej wniesionego wniosku o wznowienie postępowania, nakazując mu odmowę przyjęcia środka odwoławczego, jeżeli wniesiony został po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy. Treść wskazanych przepisów reguluje zatem jedynie postępowanie sądu w razie stwierdzenia, że w sprawie występuje osoba nieuprawniona, zaś o tym, które podmioty posiadają uprawnienie do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania, przesądzają przepisy art. 542 § 1 i 2 k.p.k. Zatem to treść wskazanych przepisów przesądza o tym, że skarżący nie posiadał uprawnienia do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania. Zaskarżone przepisy art. 429 § 1 i art. 545 § 1 k.p.k. pozostają więc bez związku z zarzutem pozbawienia skarżącego możliwości uznania go za stronę postępowania karnego przed sądem.
Trybunał wskazał też, że w zakresie, w jakim skarżący podkreśla, że do naruszenia jego praw i wolności doszło wskutek zaniedbania zawiadomienia go przez Sąd Rejonowy w Tczewie o terminie posiedzenia, stawiane zarzuty związane są ze stosowaniem prawa, które pozostaje, co do zasady, poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał wskazał ponadto, że skarżący – pomimo wezwania przez sędziego Trybunału Konstytucyjnego do uzupełnienia braków skargi – nie doręczył orzeczeń związanych z odrzuceniem zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania karnego. Uniemożliwiło to odniesienie się do twierdzeń skarżącego dotyczących przysługiwania mu statusu pokrzywdzonego, a zatem także wykazania, czy przysługują mu w sprawie powoływane prawa i wolności konstytucyjne. Okoliczność ta uznana została za samodzielną podstawę odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej.
Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucono w nim wadliwe przyjęcie, że zaskarżone przepisy art. 429 § 1 i art. 545 § 1 i 2 k.p.k. nie były podstawą odmowy przyjęcia wniosku o wznowienie postępowania. Wskazano, że zastosowanie przy kontroli dopuszczalności wniosku o wznowienie postępowania przepisów przewidzianych dla kontroli środka odwoławczego prowadzi do nierównego traktowania podejrzanego i pokrzywdzonego. W konsekwencji zaniechania organów procesowych na etapie postępowania przygotowawczego i sądowego uniemożliwiają pokrzywdzonemu złożenie wniosku o wznowienie takiego postępowania. Wskazano także, że ocena okoliczności, czy pokrzywdzony jest uprawniony do złożenia wniosku o wznowienie, przekazana jest do kompetencji przewodniczącego, a nie sądu, co prowadzić może do pozbawienia wnioskodawcy prawa do sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.
Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było stwierdzenie, że treść zaskarżonych przepisów art. 542 § 1 i 2 k.p.k. pozostaje bez związku z podniesionymi w skardze zarzutami. Przepisy te bowiem nie wyłączają pokrzywdzonemu możliwości wniesienia wniosku o wznowienie postępowania. Określają one jedynie procesowe konsekwencje wniesienia wniosku o wznowienie przez osobę nieuprawnioną. Jak zasadnie wskazano w zaskarżonym postanowieniu, zarzuty skarżącego związane są z tymi przepisami kodeksu postępowania karnego, które określają pozycję i zakres uprawnień pokrzywdzonego. Nie były one jednak przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie, co uniemożliwia Trybunałowi Konstytucyjnemu dokonanie kontroli w tym zakresie. Zatem wbrew twierdzeniom skarżącego odmowa nadania biegu skardze konstytucyjnej nie jest związana z ustaleniem, że zaskarżone przepisy nie były podstawą odmowy przyjęcia wniosku skarżącego o wznowienie postępowania, lecz z ustaleniem, że zaskarżone przepisy pozostają bez adekwatnego związku ze stawianymi w skardze konstytucyjnej zarzutami.
Stwierdzić należy również, że to nie stosowanie przy kontroli dopuszczalności wniosku o wznowienie postępowania przepisów przewidzianych dla kontroli środka odwoławczego prowadzi do odmiennego zakresu uprawnień podejrzanego i pokrzywdzonego, lecz okoliczność ta wynika bezpośrednio z przepisów określających status tych uczestników postępowania.
Zarzuty skarżącego, w zakresie, w jakim naruszenie swych praw konstytucyjnych wiąże z zaniechaniem wbrew obowiązującym przepisom zawiadomienia skarżącego przez sąd o terminie posiedzenia, odnoszą się do stosowania prawa, a nadto pozostają bez adekwatnego związku z wskazanym przedmiotem zaskarżenia. Obowiązujące przepisy nie nakładają na sąd obowiązku zawiadomienia pokrzywdzonego o terminie posiedzenia sądu w trybie art. 339 k.p.k. Zauważyć należy jednak, że skarżącemu, będącemu pokrzywdzonym w postępowaniu karnym przysługiwało na podstawie art. 54 § 1 k.p.k. uprawnienie do złożenia oświadczenia o woli występowania w postępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, tj. strony postępowania sądowego. Przepis art. 339 § 5 k.p.k. umożliwia stronom, obrońcom i pełnomocnikom udział w posiedzeniu, którego przedmiotem jest umorzenie postępowania w trybie art. 339 § 1 oraz § 3 pkt 1, 2 i 6 k.p.k. Skarżący nie skorzystał z tego uprawnienia, nie sposób zatem uznać by wykazał w tym zakresie naruszenie swych konstytucyjnych wolności i praw.
Niezależnie od powyższego podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było nieuzupełnienie braków skargi, uniemożliwiające Trybunałowi Konstytucyjnemu dokonanie oceny, czy skarżącemu przysługują w niniejszej sprawie powoływane przez niego prawa i wolności konstytucyjne wynikające z posiadania statusu pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.