Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 10 listopada 2011 r.
Sygn. akt Ts 81/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Wojciech Hermeliński – sprawozdawca
Teresa Liszcz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lipca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marka J.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 24 marca 2010 r. sporządzonej przez adwokata zakwestionowana została zgodność art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 87 § 3 pkt 2 oraz art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Zakwestionowane regulacje Kodeksu pracy – według skarżącego – są sprzeczne z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji, ponieważ uprzywilejowują jedną ze stron stosunku prawnego (pracownika) kosztem pracodawcy. W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał także, że zakwestionowane przepisy prowadzą do dyskryminującego traktowania pracodawców w porównaniu z sytuacją prawną pracowników, ze względu na to, że wierzytelności przysługujące pracodawcom nie mogą podlegać potrąceniu z wynagrodzenia za pracę.
Postanowieniem z 14 lipca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Rozstrzygnięcie takie spowodowane było nieprawidłowościami w zakresie wskazania przedmiotu skargi oraz niewskazaniem sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw.
Skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W złożonym piśmie procesowym stwierdził, że: (1) art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 87 § 3 pkt 2 oraz art. 91 k.p. stanowiły podstawę normatywną ostatecznego orzeczenia organu władzy publicznej o jego konstytucyjnych wolnościach i prawach i zacytował odpowiednie fragmenty orzeczenia sądowego na poparcie tego stanowiska, (2) przedmiotem skargi „nie jest nierówna sytuacja różnych adresatów zaskarżonych norm prawnych”, jest nim natomiast „stan, w którym strony tego samego stosunku prawnego traktowane są niejednakowo w przypadku powstania roszczeń na podstawie tego stosunku” i że „niejednakowe traktowanie zależne jest tylko i wyłącznie od statusu prawnego strony umowy (…) (pracodawcy lub pracownika)”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym – zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – obowiązuje zasada skargowości, oznaczająca, że skarżący sam wyznacza granice przedmiotowe skargi, czy też zażalenia, jeśli decyduje się na jego wniesienie. Konsekwencją braku możliwości działania przez Trybunał Konstytucyjny ex officio jest poddawanie ocenie formułowanych przez skarżącego zarzutów jedynie w zakresie wyznaczonym przez skarżącego, przy czym na etapie postępowania zażaleniowego Trybunał zobowiązany jest odnieść się jedynie do tych części środka odwoławczego, które mają na celu wykazanie nieprawidłowości ustaleń dokonanych przez Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu.
Odnosząc się do pierwszego z zarzutów zażalenia, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że z zacytowanych przez skarżącego fragmentów orzeczeń sądów powszechnych orzekających w sprawie nie wynika, by art. 87 § 3 pkt 2 i art. 871 § 1 pkt 2 i 3 k.p. stanowiły podstawę tych orzeczeń. Sądy powszechne stwierdziły jedynie, że dokonane przez skarżącego potrącenie kwoty 8066,45 zł z wynagrodzenia, bez wskazania, że potrącona należność to należność wymieniona w art. 87 § 1 k.p., jest niedopuszczalne. Przedmiotem rozważań sądów nie było zatem ani zagadnienie dopuszczalnej wysokości potrąceń w razie egzekucji innych niż świadczenia alimentacyjne należności lub potrąceń zaliczek pieniężnych (art. 87 § 3 pkt 2 k.p.) ani też zagadnienie części wynagrodzenia wolnej od potrąceń (art. 871 § 1 pkt 2 i 3 k.p.).
Na uwagę nie zasługuje także drugi z zarzutów zażalenia. Istotą podniesionego przez skarżącego problemu jest możliwość dokonywania potrąceń wierzytelności cywilnoprawnych z wynagrodzenia za pracę. Skarżący dokonał potrącenia kwoty 8066,45 zł z uwagi na rzekomą szkodę, jaką poniósł wskutek porzucenia pracy przez jego pracownika.
Skoro podniesiony w skardze zarzut dotyczył naruszenia art. 32 ust. 1 i 2, a także art. 64 ust. 2 Konstytucji (zasada równości i równej ochrony praw majątkowych), to powinien łączyć się ze wskazaniem grupy podmiotów wyposażonych w cechę relewantną, a następnie z wykazaniem nierównego ich potraktowania. Obowiązkiem skarżącego było prawidłowe wskazanie tej cechy. Obowiązkowi temu skarga nie czyni zadość. Wynagrodzenie za pracę – jak wynika z treści art. 78 § 1 k.p. – to okresowe świadczenie majątkowe, przysługujące za pracę świadczoną w ramach stosunku pracy, odpowiednio do jej rodzaju, ilości i jakości. Wynagrodzenie spełnia dwie zasadnicze funkcje: alimentacyjną (służy zaspokojeniu potrzeb życiowych pracownika i jego rodziny) i bodźcową (wynagrodzenie motywuje pracownika do wykonywania pracy i zwiększania jej wydajności). Stanowi ono podstawowe, a niejednokrotnie jedyne źródło utrzymania pracownika i jego rodziny, dlatego też jest w sposób szczególny chronione prawem. Szczególny status prawny wynagrodzenia za pracę przejawia się między innymi w: zakazie zrzekania się prawa do wynagrodzenia i przenoszenia tego prawa na inną osobę (art. 84 k.p.), obowiązku wypłaty wynagrodzenia w ustalonym miejscu, czasie i terminie (art. 85 k.p.), szczególnych zasadach regulujących dopuszczalność dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę (art. 87 k.p.) oraz przepisach regulujących ochronę roszczeń pracownika w razie niewypłacalności pracodawcy. Z powyższych względów nie można uznać, że wynagrodzenie za pracę jest taką samą wierzytelnością jak każda inna należność i że może podlegać potrąceniom na zasadach ogólnych.
Odmienny charakter prawny wierzytelności oraz wynagrodzenia za pracę, a także różnice między cywilnoprawnym stosunkiem zobowiązaniowym a stosunkiem pracy uniemożliwiają kontrolę art. 91 § 1 k.p. z punktu widzenia zasady równości, albowiem skarżący porównuje sytuację prawną podmiotów o różnych cechach prawnie relewantnych. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, skarżący jest zobowiązany do wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw. Naruszenie zasady równości wymaga między innymi wykazania, że podmioty wyposażone w tę samą cechę są traktowane w sposób dyskryminujący albo uprzywilejowujący. Skarga nie spełniała tego warunku.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.