Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 8 grudnia 2011 r.
Sygn. akt Ts 91/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Marek Zubik – sprawozdawca
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 lipca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Andrzeja P.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 29 marca 2011 r. pełnomocnik skarżącego wniósł o kontrolę zgodności art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach z FUS) z art. 32 i art. 33 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Powyższa skarga została wniesiona na podstawie następującego stanu faktycznego i prawnego. Decyzją z 21 października 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Chorzowie (znak: EN_MS/6/006008269) odmówił skarżącemu prawa do emerytury. Odwołanie złożone od powyższej decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach – X Wydział Ubezpieczeń Społecznych z 8 lutego 2010 r. (sygn. akt X U 2887/09). W uzasadnieniu wyroku sąd orzekający stwierdził, że brak jest podstaw do przyznania skarżącemu emerytury ze względu na nieukończenie wieku emerytalnego, tj. 65 lat. Sąd Apelacyjny w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 1 grudnia 2010 r. (sygn. akt III AUa 1153/10) oddalił apelację wniesioną od powyższego orzeczenia.
Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie zasady równości (art. 32 Konstytucji) oraz zasady równego traktowania bez względu na płeć (art. 33 Konstytucji). U podstaw naruszenia tych zasad znajduje się zaskarżona regulacja, która ustala dla mężczyzn wyższy o 5 lat – w porównaniu do kobiet – wiek emerytalny. Jest to – zdaniem skarżącego – przejaw dyskryminacji ze względu na płeć, nieuzasadniony żadnymi względami natury biologicznej czy społecznej. Zdaniem skarżącego z art. 33 Konstytucji wynika prawo do równego zabezpieczenia społecznego (do emerytury w tym samym wieku) i zakaz dyskryminacji w życiu społecznym z jakichkolwiek przyczyn. Jeżeli dana grupa kobiet ze względów społecznych powinna mieć prawo wcześniejszego przejścia na emeryturę, to można to prawo przyznać, ale tylko tej grupie kobiet, nie zaś wszystkim kobietom. Treść zaskarżonego przepisu, który różnicuje wiek dla kobiet i mężczyzn przy przechodzeniu na emeryturę, jest zatem – zdaniem skarżącego – przejawem dyskryminacji, a także zaprzeczeniem prawa do równego traktowania.


Postanowieniem z 6 lipca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej, wskazując w uzasadnieniu na wyrok TK z 15 lipca 2010 r. (K 63/07, OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 1), w którym stwierdzono zgodność art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – w zakresie, w jakim przewiduje, że urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn – z art. 32 i art. 33 Konstytucji. Mając na względzie wysunięte w uzasadnieniu powyższego wyroku TK twierdzenia, tożsamość przedmiotu kontroli, jak też wzorców kontroli, Trybunał uznał zbędność orzekania w sprawie wniesionej skargi konstytucyjnej.

W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżący wniósł o uchylenie postanowienia i przyjęcie skargi do rozpoznania. W uzasadnieniu skarżący wskazuje na zupełnie odmienną od swojej sytuację faktyczną, leżącą u podstaw wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich (dalej: RPO), którego rozpoznanie skutkowało wydaniem wskazanego w postanowieniu wyroku TK. W pierwszej kolejności skarżący podnosi, że przedmiotem wysuniętego we wniosku zarzutu była dyskryminacja kobiet przez zaskarżony przepis, która miała polegać na utrzymaniu zróżnicowanego wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Tymczasem skarżący podnosi dyskryminujący charakter zaskarżonego przepisu, ale względem mężczyzn. Niezrozumiałe jest dla niego, że kobieta stanu wolnego i bezdzietna może przejść na emeryturę w wieku 60 lat, podczas gdy skarżący – który faktycznie przez większość życia sam utrzymywał swoją rodzinę – nie może uzyskać prawa do emerytury po osiągnięciu tego wieku. Jest to w jego ocenie „oczywiście niesprawiedliwe, dyskryminujące i nie może być mowy o żadnym uprzywilejowaniu wyrównawczym”.
Dla prawidłowego oglądu zaskarżonego przepisu należy – zdaniem skarżącego – wziąć pod uwagę wszystkie możliwe stany faktyczne, jakie powstają w życiu społecznym i zawodowym, a nie tylko uśrednione, hipotetyczne modele rodzin, w których kobiety zajmują się domem kosztem pracy zawodowej. Skarżący przytacza liczne orzeczenia odnoszące się do minimalnego zakresu prawa do zabezpieczenia społecznego, gwarantowanego przez art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a przedstawione w zażaleniu argumenty nie podważają zasadności dokonanych w tym postanowieniu ustaleń.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że zbędność rozpatrzenia wniesionej skargi konstytucyjnej nie została uzasadniona tożsamością zarzutów podniesionych we wniosku RPO i w badanej w trybie wstępnej kontroli skardze konstytucyjnej. Obok istniejącej tożsamości przedmiotu kontroli oraz wzorców kontroli skargi i wniosku, zbędność rozpatrzenia wniesionej skargi uzasadniana była porównaniem treści wysuniętych w skardze zarzutów z uzasadnieniem postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 15 lipca 2010 r. (K 63/07), w którym to Trybunał de facto ustosunkował się już do takich samych zarzutów, jak te podniesione w niniejszej skardze.
Nie podlega przy tym dyskusji odmienna (od skarżącego) sytuacja faktyczna leżąca u podstaw wniosku RPO, którego rozpatrzenie doprowadziło do wydania wskazanego w zaskarżonym postanowieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 lipca 2010 r. Jednakże analiza uzasadnienia wskazanego orzeczenia prowadzi do jednoznacznego wniosku, że Trybunał, stwierdzając zgodność zaskarżonego przepisu – w zakresie, w jakim przewiduje, że ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn – z art. 32 i art. 33 Konstytucji, rozważał także zasadność argumentów przedstawianych czy to we wniesionej skardze konstytucyjnej, czy to we wniesionym zażaleniu.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in., że „przemiany powodujące zrównanie ról w społeczeństwie obu płci nie zostały jeszcze zakończone i również obecnie można mówić o występowaniu, choć w mniejszym zakresie niż wcześniej, różnic społecznych wynikających z pełnienia przez kobiety ról w tradycyjnym modelu rodziny”. W ocenie Trybunału istniejące zróżnicowanie w dalszym ciągu może być uzasadniane potrzebą niwelowania istniejących różnic społecznych pomiędzy kobietami a mężczyznami. Trybunał zauważył także, że różnice biologiczne istniejące między kobietami a mężczyznami mają charakter obiektywny, wobec czego występować będą zawsze, powodując jednak w przyszłości w mniejszym stopniu potrzebę zróżnicowania według kryterium płci rozwiązań emerytalnych.
Analiza uzasadnienie Trybunału pozwala stwierdzić, że Trybunał brał pod uwagę także inne możliwe stany faktyczne, jakie powstają w życiu społecznym i zawodowym, a nie tylko te uśrednione, hipotetyczne modele rodzin, w których kobiety zajmują się domem kosztem pracy zawodowej. Z tego m.in. względu Trybunał – na co wskazano już w zaskarżonym postanowieniu – skierował w trybie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) postanowieniem z 15 lipca 2010 r. (S 2/10, OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 65) do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej sygnalizację dotyczącą celowości podjęcia działań ustawodawczych zmierzających do stopniowego zrównywania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 6 lipca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.






3