Ts 102/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II AKo 34/10 II K 350/01 II Ka 300/02 IV KK 42/03
Pełny tekst orzeczenia
POSTANOWIENIE
z dnia 27 lipca 2011 r.
Sygn. akt Ts 102/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra O. w sprawie zgodności:
art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 78 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2011 r. skarżący zarzucił art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim pozbawia stronę prawa do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu apelacyjnego oddalające wniosek o wznowienie postępowania, sprzeczność z art. 78 ust. 1 i art. 32 Konstytucji.
Wyrokiem z 24 maja 2002 r. Sąd Rejonowy w Mielcu (sygn. akt II K 350/01) uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa. Orzeczenie powyższe zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu – II Wydział Karny z 3 października 2002 r. (sygn. akt II Ka 300/02). Sąd Najwyższy, postanowieniem z 2 grudnia 2003 r. (sygn. akt IV KK 42/03), oddalił kasację wniesioną od powyższego rozstrzygnięcia. Wniosek skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego został oddalony postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie – II Wydział Karny z 30 grudnia 2010 r. (sygn. akt II AKo 34/10). Skarżący nie wniósł środka odwoławczego od powyższego rozstrzygnięcia.
Uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący upatruje w naruszeniu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji, o którym mowa w art. 78 ust. 1 Konstytucji. Kwestionowana regulacja nie przyznaje bowiem prawa do wniesienia środka odwoławczego od orzeczenia odmawiającego wznowienia postępowania, jeśli zostało ono wydane przez sąd apelacyjny jako sąd I instancji. Sytuację, w której tylko w przypadku wydania orzeczenia o takiej treści przez sąd okręgowy i sąd rejonowy służy stronom możliwość wystąpienia ze środkiem odwoławczym, skarżący traktuje jako naruszającą także zasadę równości, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Konstrukcja skargi konstytucyjnej przyjęta w polskim prawie wskazuje jednoznacznie, że kontrola konstytucyjności zaskarżonego przepisu dokonywana w tym trybie ma charakter konkretny, a nie abstrakcyjny. Oznacza to konieczność uzyskania przez osobę występującą z tym środkiem prawnym ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach lub wolnościach konstytucyjnych skarżącego, wydanego na podstawie przepisu, którego konstytucyjność skarżący kwestionuje.
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, również dochodzenie ochrony praw wynikających z art. 78 Konstytucji w trybie skargi konstytucyjnej uwarunkowane jest stwierdzeniem, że kwestia dopuszczalności złożenia środka odwoławczego od orzeczeń wydanych w I instancji została ostatecznie rozstrzygnięta. Dopiero bowiem w sytuacji, w której skarżącemu odmówiono rozpatrzenia środka odwoławczego, dochodzi do konkretnego naruszenia prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji. Innymi słowy: jeżeli skarżący naruszenie prawa konstytucyjnego wynikającego z art. 78 Konstytucji wywodzi z faktu braku możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia wydanego w I instancji, powinien – dla spełnienia przesłanek warunkujących merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej – uzyskać rozstrzygnięcie, którego treścią byłoby odrzucenie środka odwoławczego. Dopiero w tym momencie następuje konkretyzacja jego sytuacji prawnej w sposób uzasadniający przyjęcie tezy o wystąpieniu bezpośredniego i konkretnego naruszenia przysługującego mu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji, którego ochrony domaga się on we wniesionej skardze konstytucyjnej. Należy podkreślić, że ani art. 79 Konstytucji, określający przesłanki skargi konstytucyjnej, ani przepisy ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), doprecyzowujące te przesłanki, nie przewidują w tym zakresie żadnego wyjątku.
W odniesieniu do sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, oznacza to konieczność uzyskania przez skarżącego orzeczenia rozstrzygającego o przysługującym mu prawie do zaskarżenia postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie – Wydział II Karny z 30 grudnia 2010 r. (sygn. akt II AKo 34/10), wydanego na podstawie kwestionowanego art. 547 § 1 k.p.k. Nie budzi przy tym wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że nie można utożsamiać orzeczenia rozstrzygającego merytorycznie sprawę w I instancji, tj. wskazanego powyżej orzeczenia Sądu Apelacyjnego, z orzeczeniem rozstrzygającym o możliwości wniesienia od tego rozstrzygnięcia środka odwoławczego. Orzeczenie organu I instancji – nawet takie, od którego nie przysługuje środek odwoławczy – nie jest bowiem orzeczeniem w sprawie dopuszczalności rozpoznania środka odwoławczego, a takim orzeczeniem powinien dysponować skarżący, żeby wystąpić ze skargą konstytucyjną. Rozpoznając wniosek o wznowienie postępowania, sąd jednocześnie nie rozstrzygał o możliwości wniesienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego na skutek rozpatrzenia tego wniosku. Dlatego nie można z tym orzeczeniem wiązać naruszenia prawa konstytucyjnego wynikającego z art. 78 ust. 1 Konstytucji, którego ochrony domaga się skarżący w skardze konstytucyjnej. Należy podkreślić, że samo wydanie niezaskarżalnego rozstrzygnięcia pozwala przyjąć istnienie potencjalnego, a nie konkretnego naruszenia prawa do zaskarżenia orzeczeń wydanych w I instancji. Dopiero w momencie uzyskania rozstrzygnięcia, którego treścią byłoby odrzucenie wniesionego środka odwoławczego, nastąpiłaby konkretyzacja sytuacji prawnej skarżącego w sposób uzasadniający przyjęcie tezy o wystąpieniu bezpośredniego i konkretnego naruszenia tego prawa konstytucyjnego. Potencjalne jego naruszenie nie uzasadnia jeszcze (zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą), wniesienia skargi konstytucyjnej. Ponadto należy podkreślić, że wskazane rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego nie zostało wydane na podstawie kwestionowanego art. 547 § 1 k.p.k., który określa, kiedy przysługuje zażalenie od rozstrzygnięcia w przedmiocie wznowienia postępowania. Nie budzi wątpliwości, że regulacja ta w żaden sposób nie wpłynęła na treść orzeczenia, przedmiotem którego było ustalenie, czy istnieją przesłanki do wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 pkt 1 ustawy o TK.
z dnia 27 lipca 2011 r.
Sygn. akt Ts 102/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Piotra O. w sprawie zgodności:
art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 78 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2011 r. skarżący zarzucił art. 547 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim pozbawia stronę prawa do wniesienia zażalenia na postanowienie sądu apelacyjnego oddalające wniosek o wznowienie postępowania, sprzeczność z art. 78 ust. 1 i art. 32 Konstytucji.
Wyrokiem z 24 maja 2002 r. Sąd Rejonowy w Mielcu (sygn. akt II K 350/01) uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa. Orzeczenie powyższe zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu – II Wydział Karny z 3 października 2002 r. (sygn. akt II Ka 300/02). Sąd Najwyższy, postanowieniem z 2 grudnia 2003 r. (sygn. akt IV KK 42/03), oddalił kasację wniesioną od powyższego rozstrzygnięcia. Wniosek skarżącego o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Najwyższego został oddalony postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie – II Wydział Karny z 30 grudnia 2010 r. (sygn. akt II AKo 34/10). Skarżący nie wniósł środka odwoławczego od powyższego rozstrzygnięcia.
Uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej skarżący upatruje w naruszeniu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji, o którym mowa w art. 78 ust. 1 Konstytucji. Kwestionowana regulacja nie przyznaje bowiem prawa do wniesienia środka odwoławczego od orzeczenia odmawiającego wznowienia postępowania, jeśli zostało ono wydane przez sąd apelacyjny jako sąd I instancji. Sytuację, w której tylko w przypadku wydania orzeczenia o takiej treści przez sąd okręgowy i sąd rejonowy służy stronom możliwość wystąpienia ze środkiem odwoławczym, skarżący traktuje jako naruszającą także zasadę równości, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Konstrukcja skargi konstytucyjnej przyjęta w polskim prawie wskazuje jednoznacznie, że kontrola konstytucyjności zaskarżonego przepisu dokonywana w tym trybie ma charakter konkretny, a nie abstrakcyjny. Oznacza to konieczność uzyskania przez osobę występującą z tym środkiem prawnym ostatecznego rozstrzygnięcia o prawach lub wolnościach konstytucyjnych skarżącego, wydanego na podstawie przepisu, którego konstytucyjność skarżący kwestionuje.
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, również dochodzenie ochrony praw wynikających z art. 78 Konstytucji w trybie skargi konstytucyjnej uwarunkowane jest stwierdzeniem, że kwestia dopuszczalności złożenia środka odwoławczego od orzeczeń wydanych w I instancji została ostatecznie rozstrzygnięta. Dopiero bowiem w sytuacji, w której skarżącemu odmówiono rozpatrzenia środka odwoławczego, dochodzi do konkretnego naruszenia prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji. Innymi słowy: jeżeli skarżący naruszenie prawa konstytucyjnego wynikającego z art. 78 Konstytucji wywodzi z faktu braku możliwości wniesienia środka odwoławczego od postanowienia wydanego w I instancji, powinien – dla spełnienia przesłanek warunkujących merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej – uzyskać rozstrzygnięcie, którego treścią byłoby odrzucenie środka odwoławczego. Dopiero w tym momencie następuje konkretyzacja jego sytuacji prawnej w sposób uzasadniający przyjęcie tezy o wystąpieniu bezpośredniego i konkretnego naruszenia przysługującego mu prawa do zaskarżania orzeczeń wydanych w I instancji, którego ochrony domaga się on we wniesionej skardze konstytucyjnej. Należy podkreślić, że ani art. 79 Konstytucji, określający przesłanki skargi konstytucyjnej, ani przepisy ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), doprecyzowujące te przesłanki, nie przewidują w tym zakresie żadnego wyjątku.
W odniesieniu do sprawy, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną, oznacza to konieczność uzyskania przez skarżącego orzeczenia rozstrzygającego o przysługującym mu prawie do zaskarżenia postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie – Wydział II Karny z 30 grudnia 2010 r. (sygn. akt II AKo 34/10), wydanego na podstawie kwestionowanego art. 547 § 1 k.p.k. Nie budzi przy tym wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że nie można utożsamiać orzeczenia rozstrzygającego merytorycznie sprawę w I instancji, tj. wskazanego powyżej orzeczenia Sądu Apelacyjnego, z orzeczeniem rozstrzygającym o możliwości wniesienia od tego rozstrzygnięcia środka odwoławczego. Orzeczenie organu I instancji – nawet takie, od którego nie przysługuje środek odwoławczy – nie jest bowiem orzeczeniem w sprawie dopuszczalności rozpoznania środka odwoławczego, a takim orzeczeniem powinien dysponować skarżący, żeby wystąpić ze skargą konstytucyjną. Rozpoznając wniosek o wznowienie postępowania, sąd jednocześnie nie rozstrzygał o możliwości wniesienia środka odwoławczego od orzeczenia wydanego na skutek rozpatrzenia tego wniosku. Dlatego nie można z tym orzeczeniem wiązać naruszenia prawa konstytucyjnego wynikającego z art. 78 ust. 1 Konstytucji, którego ochrony domaga się skarżący w skardze konstytucyjnej. Należy podkreślić, że samo wydanie niezaskarżalnego rozstrzygnięcia pozwala przyjąć istnienie potencjalnego, a nie konkretnego naruszenia prawa do zaskarżenia orzeczeń wydanych w I instancji. Dopiero w momencie uzyskania rozstrzygnięcia, którego treścią byłoby odrzucenie wniesionego środka odwoławczego, nastąpiłaby konkretyzacja sytuacji prawnej skarżącego w sposób uzasadniający przyjęcie tezy o wystąpieniu bezpośredniego i konkretnego naruszenia tego prawa konstytucyjnego. Potencjalne jego naruszenie nie uzasadnia jeszcze (zgodnie z przyjętą linią orzeczniczą), wniesienia skargi konstytucyjnej. Ponadto należy podkreślić, że wskazane rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego nie zostało wydane na podstawie kwestionowanego art. 547 § 1 k.p.k., który określa, kiedy przysługuje zażalenie od rozstrzygnięcia w przedmiocie wznowienia postępowania. Nie budzi wątpliwości, że regulacja ta w żaden sposób nie wpłynęła na treść orzeczenia, przedmiotem którego było ustalenie, czy istnieją przesłanki do wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 pkt 1 ustawy o TK.