Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE
z dnia 7 grudnia 2011 r.
Sygn. akt Tw 39/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz – przewodniczący
Piotr Tuleja – sprawozdawca
Maria Gintowt-Jankowicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W dniu 6 grudnia 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Gliwicach o zbadanie zgodności art. 23 ust. 2 i 3 oraz art. 26 ust. 1 pkt 1, ust. 3 i ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966, ze zm.) z art. 165 ust. 2 oraz art. 167 ust. 1-4 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 2 czerwca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że przepisy poddane kontroli we wniosku utraciły moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Okoliczność ta stanowiła, zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

3. W zażaleniu z 14 czerwca 2011 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2011 r. Rada Miejska w Gliwicach wniosła „o [jego] uwzględnienie (…) i skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:


1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Wnioskodawca wychodzi z założenia, że „wbrew stanowisku zaprezentowanemu w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, przepis art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie stoi na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu wniosku”.



2.1. Rada Miejska w Gliwicach potwierdza, że „wniosek złożony w niniejszej sprawie dotyczy przepisów, które utraciły moc”, niemniej koncentruje się na dowodzeniu, że „wydanie orzeczenia w niniejszej sprawie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym)”. Zdaniem wnioskodawcy, „należy dopuścić takie sytuacje, w których również wobec jednostki samorządu terytorialnego możliwe jest orzekanie o przepisach nieobowiązujących z uwagi na konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw”. Tezę powyższą Rada Miejska w Gliwicach uzasadnia twierdzeniem, że „art. 39 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie odsyła jedynie do wolności i praw, o których mowa w rozdziale II Konstytucji”.



2.2. Ustosunkowując się do przywołanego poglądu, Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że przedmiotowa koniunkcja [„wolności i praw”] odnosi się wyłącznie do człowieka i obywatela (w ograniczonym zakresie podmiotów prawa prywatnego niebędących osobami fizycznymi). Z tego względu ustrojodawca nie posłużył się nią w rozdziale VII ustawy zasadniczej. Jednostki samorządu terytorialnego z istoty rzeczy wykonują określone kompetencje, nie korzystając tym samym z praw i wolności. W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że art. 39 ust. 3 ustawy o TK nie dotyczy „udziału w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im [gminom] zadań” (art. 167 ust. 1 Konstytucji).

Pogląd wyrażony w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2011 r. odzwierciedla „wnioskodawcy znane (…) stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, prezentowane w innych orzeczeniach, zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego nie posiada statusu podmiotu praw i wolności, o których mowa w rozdziale II Konstytucji”. Trybunał Konstytucyjny rozpoznający zażalenie nie dostrzega okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie w rozpatrywanej sprawie od utrwalonej judykatury.

W konsekwencji, skoro Rada Miejska w Gliwicach nie jest adresatem konstytucyjnych wolności i praw, to tym samym nie może występować o kontrolę przepisów, które utraciły moc obowiązującą, powołując jako podstawę wydania orzeczenia art. 39 ust. 3 ustawy o TK.
Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że argumentacja zażalenia nie podważa trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia, a okoliczności, o których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, zostały w postanowieniu z 2 czerwca 2011 r. prawidłowo uznane za podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Gliwicach.


3. Wnioskodawca wyraża w zażaleniu przekonanie, że „niewłaściwy poziom finansowania tych kosztów [funkcjonowania Powiatowego Urzędu Pracy] może mieć wpływ na realizację praw przysługujących obywatelom, wynikających z art. 65 ust. 5 Konstytucji (…). Tak więc wniosek w niniejszej sprawie w sposób pośredni dotyczy też praw i wolności, o których mowa w rozdziale II Konstytucji”.

Odnosząc się do przywołanego poglądu, należy przede wszystkim przypomnieć, że osób prawnych prawa publicznego (np. gmin) nie można traktować jako prostych zrzeszeń obywateli realizujących swoje prawa i wolności. Rada Miejska w Gliwicach nie może tym samym występować z wnioskiem do Trybunału w interesie ogólnospołecznym. W zażaleniu wnioskodawca powołuje kolejny wzorzec kontroli w postaci art. 65 ust. 5 Konstytucji. Co oczywiste, na tym etapie postępowania wnioskodawca ma obowiązek skoncentrować się na podważeniu trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Nie jest tym samym możliwe formułowanie nowych zarzutów.
Na marginesie należy zasygnalizować, że nawet gdyby żądanie zbadania zgodności kwestionowanych przepisów z art. 65 ust. 5 Konstytucji zostało przedstawione we wniosku, to i tak okoliczność ta stanowiłaby przesłankę odmowy nadania mu dalszego biegu. Zakres zaskarżenia obejmujący art. 65 ust. 5 Konstytucji wskazuje bowiem na generalny charakter legitymacji (art. 191 ust. 1 Konstytucji), która – co oczywiste – nie przysługuje wnioskodawcy w niniejszej sprawie (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).
Wymaga nadto podkreślenia, że art. 65 ust. 5 Konstytucji (pomijając charakter programowy normy zeń wywiedzionej) nie został wskazany jako wzorzec kontroli w uchwale nr XXXIX/1143/2010 z 10 listopada 2010 r. „w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego”. Oznacza to, że w tym zakresie wniosek musiałby zostać uznany za pochodzący od podmiotu nieuprawnionego, co uzasadniałoby odmowę nadania mu dalszego biegu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.