Pełny tekst orzeczenia

383/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 19 czerwca 2012 r.

Sygn. akt Ts 85/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Stanisław Biernat,



po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.J. w sprawie zgodności:

1) art. 87 § 3 pkt 2 oraz art. 871 § 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 2, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 21, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji;

3) art. 92 § 1, 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji;

4) art. 218 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) z art. 1 Protokołu nr 4 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zapewniającego niektóre prawa i wolności inne niż już zawarte w Konwencji i Protokole nr 1 do Konwencji, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.),



p o s t a n a w i a:



odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



UZASADNIENIE



1. W skardze konstytucyjnej M.J. (dalej: skarżący), sporządzonej przez ustanowionego pełnomocnikiem z urzędu adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 marca 2012 r. (data nadania), zarzucono niezgodność: (1) art. 87 § 3 pkt 2 oraz art. 871 § 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; (2) art. 91 k.p. z art. 21, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; (3) art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji; (4) art. 218 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) z art. 1 Protokołu nr 4 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zapewniającego niektóre prawa i wolności inne niż już zawarte w Konwencji i Protokole nr 1 do Konwencji, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokół).



2. Skarga konstytucyjna wiąże się z następującym stanem faktycznym:



2.1. Wyrokiem z 19 października 2009 r. (sygn. akt IV P 20/09) Sąd Rejonowy w Tychach – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w sprawie z powództwa wytoczonego skarżącemu (prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą PKS Tysovia w Tychach) przez jego byłego pracownika o odszkodowanie, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, zasiłek chorobowy i diety, zasądził od skarżącego na rzecz powoda 920,00 zł – tytułem wynagrodzenia za pracę za okres od 1 listopada 2008 r. do 23 listopada 2008 r., 1778,04 zł – tytułem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby za okres od 24 listopada 2008 r. do 26 grudnia 2008 r., 1352,80 zł – tytułem diet (punkt 1 sentencji); żądanie powoda w zakresie wypłaty zasiłku chorobowego za okres od 27 grudnia 2008 r. przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Rybniku (punkt 2 sentencji); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt 3 sentencji). Wskazane orzeczenie – w zakresie punktu 1 sentencji – otrzymało rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 1200,00 zł.



2.2. Apelacja skarżącego od wyroku z 19 października 2009 r. została oddalona przez Sąd Okręgowy w Katowicach – IX Wydział Pracy w wyroku z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10), a 17 maja 2010 r. orzeczenie sądu pierwszej instancji zostało opatrzone klauzulą wykonalności.



2.3. W okresie od 17 maja 2010 r. do 28 września 2010 r. skarżący nie wykonał wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 19 października 2009 r., tj. nie wypłacił powodowi kwot, zasądzonych w punkcie 1 sentencji tego orzeczenia.



2.4. Wyrokiem nakazowym z 2 grudnia 2010 r. (sygn. akt II K 848/10) Sąd Rejonowy w Tychach – II Wydział Karny uznał skarżącego winnym popełnienia czynu, o którym mowa w art. 218 § 3 w związku z art. 218 § 1 k.k. i na podstawie art. 218 § 3 k.k. wymierzył mu grzywnę w wysokości stu stawek dziennych, przyjmując dla jednej stawki dziennej kwotę 25,00 zł.



2.5. Na skutek sprzeciwu skarżącego sprawa przeciwko skarżącemu została rozpoznana przez Sąd Rejonowy w Tychach – II Wydział Karny na rozprawie. Sąd ten w wyroku z 15 czerwca 2011 r. (sygn. akt II K 848/10) ponownie uznał skarżącego winnym popełnienia czynu, o którym mowa w art. 218 § 3 k.k. i na podstawie tego przepisu wymierzył mu grzywnę w wysokości stu stawek dziennych, przyjmując dla jednej stawki dziennej kwotę 25,00 zł.



2.6. Apelacja skarżącego została uznana za oczywiście bezzasadną i oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach – XXIII Wydział Karny Odwoławczy z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11).



3. W ocenie skarżącego kwestionowane przepisy Kodeksu pracy „dyskryminują [go] (…) jako przedsiębiorcę, naruszając zasadę równości wszystkich wobec prawa tylko dlatego, że prowadzi działalność gospodarczą”. Z kolei art. 218 § 3 k.k. zawiera sankcję niedopuszczalną w państwie demokratycznym.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom.



2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna nie spełnia konstytucyjnych i ustawowych kryteriów warunkujących jej merytoryczne rozpoznanie.



3. W pierwszej kolejności Trybunał odniósł się do kwestii przedmiotów kontroli i ich związku z orzeczeniem, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw, tj. wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11). Skarżący zaskarżył bowiem regulacje prawa pracy (art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. – stanowiące podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 19 października 2009 r., sygn. akt IV P 20/09, utrzymanego w mocy przez wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r., sygn. akt IX Pa 119/10) oraz prawa karnego (art. 218 § 3 k.k. – stanowiący podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 15 czerwca 2011 r., sygn. akt II K 848/10, utrzymanego w mocy przez powołany wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r.).



3.1. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi, iż „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego”. Znaczy to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać – z woli ustrojodawcy – warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10. do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007).

Skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym służącym ochronie konstytucyjnych wolności lub praw o charakterze podmiotowym, do których naruszenia doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanego przepisu. Z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynika możliwość wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. W orzecznictwie Trybunału przyjmuje się jednomyślnie, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych w ramach danego postępowania. Inne postępowania sądowe dotyczące skarżącego, które nie wpływają na prawomocność wydanych już orzeczeń, wykraczają poza ramy „drogi prawnej”, określonej w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Przyjęcie odmiennego stanowiska – a zatem dopuszczenie do wnoszenia skargi konstytucyjnej dopiero po zakończeniu (w różnym czasie) dwóch lub więcej postępowań sądowych, w której to skardze niejako „zbiorczo” kwestionowane byłyby wszystkie podstawy normatywne wydanych ostatecznych orzeczeń – nie znajduje podstaw w obowiązujących przepisach prawa. Z powyższego wynika, że termin do wniesienia skargi konstytucyjnej oblicza się od daty doręczenia prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji bez względu na to, czy wobec skarżącego równolegle bądź w późniejszym czasie toczyły się inne postępowania sądowe, które pod względem formalnym nie wpływają na prawomocność zakończonego wcześniej postępowania (por. postanowienie TK z 18 kwietnia 2011 r., Ts 230/09, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 305).



3.2. W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wymóg wyczerpania drogi prawnej – odnośnie do badania konstytucyjności art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. – został spełniony przez skarżącego w momencie uzyskania przezeń wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10). Wyrok ten – co Trybunał ustalił z urzędu w sprawie Ts 214/10 – został doręczony skarżącemu 9 lipca 2010 r., analizowana skarga konstytucyjna została zaś wniesiona 31 marca 2012 r., a zatem fakt wniesienia tego środka prawnego przez skarżącego z wyraźnym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK, nie budzi wątpliwości. Podkreślić należy, że postępowanie sądowe zakończone wydaniem przez Sąd Okręgowy w Katowicach wyroku z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11) jest w analizowanej sprawie prawnie irrelewantne dla obliczania biegu trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną w przedmiocie konstytucyjności zakwestionowanych przepisów Kodeksu pracy.



3.3. Powyższa okoliczność uzasadnia – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania konstytucyjności art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. ze względu na niedopuszczalność orzekania spowodowaną niespełnieniem przez skarżącego przesłanki określonej w art. 46 ust. 1 w związku z art. 47 ust. 2 ustawy o TK.



3.4. Jedynie na marginesie należy przypomnieć, że od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10) 27 czerwca 2010 r. została przez skarżącego wniesiona skarga konstytucyjna, zarzucająca niezgodność art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu tej skardze z powodu nieadekwatności wzorców kontroli, a także niespełnienia dyspozycji art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z 20 stycznia 2011 r. i 29 czerwca 2011 r., Ts 214/10, OTK ZU nr 3/B/2011, poz. 258 i 259).



4. W dalszej kolejności Trybunał Konstytucyjny odniósł się do kwestii zaskarżenia art. 218 § 3 k.k. Chociaż wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11) odnośnie do badania konstytucyjności wskazanego przepisu prawa karnego stanowi orzeczenie w rozumieniu art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 2 ustawy o TK, to zarzut sformułowany w skardze jest niedopuszczalny.

Należy przypomnieć, że z art. 79 ust. 1 Konstytucji wynika, iż skarga konstytucyjna przysługuje tylko w wówczas, gdy zostały naruszone prawa lub wolności określone w Konstytucji. W związku z tym Trybunał odmówił nadania dalszego biegu skardze w zakresie badania zgodności art. 218 § 3 k.k. z art. 1 Protokołu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK.



5. Niezależnie od stwierdzonych wyżej samoistnych podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny zauważa, że przeciwko merytorycznemu rozpoznaniu skargi przemawia także niewykonanie przez skarżącego dyspozycji art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, wedle którego to po stronie skarżącego leży – obok obligatoryjnego wskazania konstytucyjnych wolności lub praw, które jego zdaniem zostały naruszone przez kwestionowane przepisy – przede wszystkim obowiązek uzasadnienia zarzutów postawionych w skardze konstytucyjnej wraz z powołaniem stosownej argumentacji na ich poparcie. Związanie Trybunału granicami skargi (art. 66 ustawy o TK) powoduje, że niedopuszczalne jest samodzielne precyzowanie przezeń, a tym bardziej uzasadnianie – jak w analizowanej sprawie – jedynie ogólnikowo sformułowanych zarzutów niezgodności zaskarżonych przepisów z wzorcami kontroli powołanymi w petitum skargi (por. np. postanowienie TK z 4 lutego 2009 r., Ts 256/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 138).



Mając na uwadze powyższe okoliczności postanowiono jak w sentencji.