Pełny tekst orzeczenia

185/2/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 15 lutego 2012 r.
Sygn. akt Ts 93/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jacka W. w sprawie zgodności:
art. 63 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.) z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 13 kwietnia 2010 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 63 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Postanowieniem Sądu Rejonowego w Legionowie z 12 października 2009 r. (sygn. akt II Ko 419/09) nie uwzględniono wniosku skarżącego o zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet kary łącznej. Po rozpatrzeniu zażalenia wniesionego od powyższego orzeczenia Sąd Okręgowy – Warszawa-Praga w Warszawie, VI Wydział Karny Odwoławczy postanowieniem z 19 listopada 2009 r. (sygn. akt VI Kz 1059/09) utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy.
Z wydaniem wskazanych w skardze rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji). Działając bowiem w zaufaniu do literalnego brzmienia przepisu i przyjmując, że okres tymczasowego aresztowania zostanie zaliczony na poczet wymierzonej kary pozbawienia wolności, skarżący zrezygnował z możliwości wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku sądu II instancji.
Skarżący powołał się także na naruszenie zasady proporcjonalności, do którego doszło na skutek odmowy zaliczenia okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności. W uzasadnieniu postawionego zarzutu wskazał – odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego – na różnice w dolegliwościach stosowanych środków, istniejące pomiędzy pozbawieniem wolności w ramach odbywania kary pozbawienia wolności i w ramach tymczasowego aresztowania. Skarżący przytoczył także rozumienie zasady proporcjonalności na gruncie Konstytucji z 1997 r. Naruszenie tej zasady zdaje się on upatrywać w automatycznym zaliczaniu tymczasowego aresztowania na poczet kary pozbawienia wolności, pomimo tego, że adekwatność dolegliwości tymczasowego aresztowania nie jest proporcjonalna do dolegliwości, jaką niesie ze sobą odbywanie kary pozbawienia wolności.
Zarządzeniem sędziego TK z 14 czerwca 2010 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone na skutek wydania wskazanych w skardze rozstrzygnięć oraz określenie sposobu, w jaki zaskarżony przepis narusza te prawa lub wolności.
W piśmie wniesionym w celu uzupełnienia braku skargi skarżący wskazał raz jeszcze na naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającej z art. 2 Konstytucji. Ponadto skarżący zwrócił uwagę, że przyjęta przez sąd metoda wykładni zaskarżonej regulacji – uniemożliwiająca zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej w tej samej sprawie kary pozbawienia wolności – prowadzi do naruszenia prawa do wolności. W uzasadnieniu powyższej tezy skarżący wskazał, że odbywał karę pozbawienia wolności w innej sprawie, przy obostrzeniach nieuzasadnionych orzeczeniem, którym karę tę zastosowano. Jak wywodził dalej: „Tak więc prawo do wolności (…) było ograniczone w sposób nieuzasadniony wymierzonym w sprawie wyrokiem, a jednocześnie te dodatkowe uciążliwości nie zostały przez sąd uwzględnione w żadnym stopniu przy wymierzaniu (…) kary w sprawie, w której zastosowano tymczasowe aresztowanie”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie zostało uwarunkowane spełnieniem przesłanek, wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK.). Jednym z wymogów merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest uprawdopodobnienie przez skarżącego, że w wyniku wydania wskazanego jako ostateczne rozstrzygnięcia doszło do naruszenia przysługującego mu konstytucyjnego prawa lub wolności.
Skarżący uprawnienie do wniesienia skargi konstytucyjnej upatruje w naruszeniu zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającej z art. 2 Konstytucji, jak też w naruszeniu „prawa do wolności”.
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa ma charakter zasady przedmiotowej, której naruszenie nie może uzasadniać wniesienia skargi konstytucyjnej (zob. przede wszystkim postanowienia z 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i poz. 60). Artykuł 2 Konstytucji wyraża bowiem zespół zasad ustrojowych, ale jako taki nie jest podstawą wolności lub prawa podmiotowego. Powołanie się zatem na taką zasadę, jak zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, nie może być samoistną podstawą skargi konstytucyjnej.
W ocenie Trybunału skarżący nie wykazał, że odmowa zaliczenia okresu tymczasowego aresztowania na poczet wymierzonej kary pozbawienia wolności naruszyła zasadę proporcjonalności w zakresie „prawa do wolności”. Nie budzi wątpliwości, że skarżący domaga się możliwości podwójnego zaliczenia okresu rzeczywistego pozbawienia wolności: na poczet już odbywanej kary pozbawienia wolności i na poczet kary orzeczonej w ramach postępowania, w związku z którym został tymczasowo aresztowany, jednakże nie uzasadnia dostatecznie podstaw owego roszczenia. Niewątpliwie ograniczeniem wolności było zastosowanie tymczasowego aresztowania, które – w sprawie leżącej u podstaw złożonej skargi konstytucyjnej – polegało de facto nie na pozbawieniu wolności, tylko na wprowadzeniu obostrzeń związanych z tym środkiem zapobiegawczym. Skarżący nie zauważa jednak, że w sytuacjach, w których okres tymczasowego aresztowania zaliczony zostaje na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej w sprawie, w związku z którą zastosowany był środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, także nie dochodzi do zaliczania na poczet orzeczonej kary dolegliwości związanych z tymczasowym aresztowaniem innych niż sam fakt rzeczywistego pozbawienia wolności. Obostrzenia te, wynikające z istoty środków zabezpieczających, służą zabezpieczeniu prawidłowego toku postępowania. Skarżący nie wykazał, że z konstytucyjnej zasady wolności wynika obowiązek zaliczenia na poczet orzeczonej kary (w tym kary pozbawienia wolności) wszystkich uciążliwości, jakie dotykają oskarżonego w trakcie postępowania przygotowawczego i służą osiągnięciu jego celów.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny odmówił skardze nadania konstytucyjnej dalszego biegu na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.