Pełny tekst orzeczenia

519/6/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 20 grudnia 2012 r.
Sygn. akt Ts 134/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Liszcz – przewodnicząca
Marek Kotlinowski – sprawozdawca
Wojciech Hermeliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lutego 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Rolnego „Avena” Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 26 kwietnia 2011 r. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Przedsiębiorstwo Rolne „Avena” (dalej: skarżąca) zakwestionowała konstytucyjność art. 2 ust. 3 pkt 4 w związku z art. 2 ust. 2, art. 3 i art. 7 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844, ze zm.; dalej: ustawa o podatkach lokalnych) oraz art. 1, art. 2, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, ze zm.; dalej: ustawa o drogach publicznych) w zakresie, w jakim ustawa o podatkach lokalnych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. „nie przewiduje zwolnienia od podatku pasów drogowych, lecz nakłada takie obciążenie w podatku od nieruchomości od dróg dostępnych dla nieokreślonego bliżej kręgu użytkowników służących miejscowym potrzebom dróg o znaczeniu lokalnym, w tym dróg użytkowanych przez rolników lub okolicznych mieszkańców, choćby nie zostały zaliczone przez właściwy organ do kategorii dróg publicznych o znaczeniu lokalnym w rozumieniu art. 2 i art. 7 ustawy [o drogach publicznych]”. Jednocześnie przedmiotem skargi konstytucyjnej uczyniono przepisy art. 2 ust. 3 pkt 1 i art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a w związku z art. 2 ust. 2 i 3 oraz art. 7 ustawy o podatkach lokalnych w zakresie, w jakim nakładają obowiązek podatkowy na właścicieli lub posiadaczy dróg dostępnych dla nieograniczonego kręgu użytkowników. Skarżąca zarzuciła zaskarżonym regulacjom niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 84 Konstytucji.
Zdaniem skarżącej zaskarżone regulacje naruszają zarówno zasady demokratycznego państwa prawnego, w tym zasady sprawiedliwości społecznej, o których mowa w art. 2 Konstytucji, jak również konstytucyjne prawa i wolności skarżącej, o których mowa w art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 84 Konstytucji. W tym w szczególności prawo do równego i sprawiedliwego traktowania i niedyskryminacji w zakresie nakładania ciężarów publicznych i obciążeń podatkowych, którymi podatnicy zajmujący się daną działalnością powinni być obciążani na podobnych zasadach.
Zarządzeniem z 31 maja 2011 r. pełnomocnik skarżącej został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi. Zarządzenie zostało doręczone pełnomocnikowi 11 czerwca 2011 r.
W pismach nadanych 18 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącej odniósł się do powyższego zarządzenia, wnosząc o przedłużenie terminu do złożenia odpisów wyroku WSA z 9 lutego 2010 r. (sygn. akt I SA/Gd 655/09) oraz decyzji SKO z 29 czerwca 2009 r. (nr SKO.41/IV-3252/157/09), a także precyzując przedmiot zaskarżenia. Jednocześnie wskazał sposób naruszenia praw skarżącej wynikających z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 84 Konstytucji i przesłał odpis decyzji SKO z 29 czerwca 2009 r. (nr SKO.41/IV-3252/157/09). Z kolei wraz z pismem nadanym 24 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącej nadesłał wyrok WSA z 9 lutego 2010 r. (sygn. akt I SA/Gd 655/09) oraz decyzję wójta gminy Słupsk z 14 kwietnia 2009 r., określającą podatek od nieruchomości za 2009 r.
Postanowieniem z 21 lutego 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał stwierdził, że w skardze konstytucyjnej nie wskazano samodzielnych wzorców kontroli, a braków formalnych skargi nie usunięto w ustawowym terminie. Wpływ na kształt rozstrzygnięcia miało także doprecyzowanie przez skarżącą przedmiotu skargi przez ograniczenie jej zakresu wyłącznie do art. 2 ust. 3 pkt 4 i art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatkach lokalnych.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W złożonym środku odwoławczym podniesiono, że Trybunał dopuścił się naruszenia art. 79 ust. 1 w zw. z art. 32, art. 64 ust. 2 i art. 84 oraz art. 87 ust. 1 Konstytucji przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie (tj. brak zastosowania). Jednocześnie, w ocenie skarżącej doszło również do naruszenia przepisów postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, w tym zwłaszcza art. 47 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) przez ich niewłaściwe zastosowanie. W zażaleniu podniesiono, że z przepisów Konstytucji i ustawy o TK nie wynikają ograniczenia, które zostały wskazane w zaskarżonym postanowieniu jako podstawy uzasadniające odmowę nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W związku z powyższym Trybunał jako organ władzy publicznej niebędący ustawodawcą, nie może w demokratycznym państwie prawnym ograniczać swymi wypowiedziami i orzecznictwem praw obywateli, ani ustanawiać nieprzewidzianych w Konstytucji i ustawach warunków korzystania z tych praw. Pismem nadanym 7 lipca 2012 r. pełnomocnik skarżącej uzupełnił powyższą argumentację.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny uznaje, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Zarzuty skierowane przeciwko zakwestionowanemu postanowieniu Trybunału sprowadzają się do twierdzenia, że podstawą odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu były przesłanki, które nie wynikają z Konstytucji, ani z ustawy o TK. W odniesieniu do powyższego należy wskazać, że skarżący mylnie przypisuje prawodawczy charakter działaniom będącym w istocie dokonywaniem wykładni prawa w procesie jego stosowania.
Interpretacja przepisów należy do zasadniczych elementów procesu stosowania prawa. Jej celem jest ustalenie sensu regulacji dla sformułowania normy prawnej właściwej do rozstrzygnięcia określonego przypadku. Wypowiadanie się na temat zakresu stosowania przepisów, nadawanie im znaczenia oraz określanie ich treści normatywnej jest zadaniem organów powołanych do stosowania tychże przepisów.
W związku z powyższym, Trybunał Konstytucyjny w swym orzecznictwie dokonuje m.in. interpretacji przepisów mających zastosowanie w postępowaniu w sprawach skarg konstytucyjnych, tj. Konstytucji, ustawy o TK oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), które na postawie art. 20 ustawy o TK stosuje się odpowiednio do postępowania przed Trybunałem w sprawach nieuregulowanych w ustawie o TK.
Dopuszczalne podstawy skargi konstytucyjnej a zarazem wzorce kontroli konstytucyjności określa art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że zakres zawartego w tym przepisie pojęcia „konstytucyjne wolności lub prawa” obejmuje i zasadniczo wyczerpuje szeroki katalog praw i wolności, wymienionych w rozdziale II Konstytucji. W interpretacji przepisów zawartych w tym rozdziale mogą być pomocne klauzule generalne, takie jak klauzula demokratycznego państwa prawnego, ale nie one będą stanowić samoistną podstawę skargi konstytucyjnej. Podstawy takiej należy szukać w konkretnych postanowieniach Konstytucji statuujących określone prawo lub wolność. Art. 2, art. 32 Konstytucji oraz inne przepisy wyrażające zasady ogólne mogą natomiast nadal stanowić podstawę do wywodzenia – niewyrażonych w Konstytucji explicite – konstytucyjnych zasad działania organów władzy publicznej. Zasady te nie mają jednak charakteru samoistnych praw lub wolności konstytucyjnych o charakterze podmiotowym (zob. wyroki TK z: 23 listopada 1998 r., SK 7/98, OTK ZU nr 7/1998, poz. 114; oraz 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 144; a także postanowienie TK z 18 września 2001 r., Ts 71/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 239). Inne poglądy w tym zakresie, wyrażane m.in. w doktrynie (np. J. Trzciński, Zakres podmiotowy i podstawa skargi konstytucyjnej, [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2000, s. 55-66), nie znalazły dotąd uznania w praktyce orzeczniczej Trybunału.
Natomiast odnośnie do zasady powszechności i równości opodatkowania wyrażonej w art. 84 Konstytucji Trybunał w niniejszym składzie podziela pogląd, iż przepis ten nie wyraża żadnego prawa lub wolności. Z treści tego przepisu wynika jedynie powszechny obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Z brzmienia art. 79 ust. 1 Konstytucji jednoznacznie zaś wynika, iż ustrojodawca odróżnia konstytucyjne wolności lub prawa od obowiązków określonych w Konstytucji. Jedynie naruszenie konstytucyjnej wolności lub prawa przez dekodowaną z treści przepisu normę prawną, stwarza legitymację do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, natomiast ostateczne rozstrzygnięcie o prawach, wolnościach albo o obowiązkach określonych w Konstytucji, wydane w oparciu o taką normę, jest konieczne dla umożliwienia zbadania naruszenia wolności lub praw przez zastosowanie kwestionowanego przepisu w konkretnym przypadku (por. przykładowo postanowienie TK z 30 maja 2007 r., SK 67/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 64).
Trybunał nie uznaje za konieczne, aby odnieść się do wzorca kontroli wynikającego z art. 64 ust. 2 Konstytucji, gdyż został on wskazany jako podstawa skargi konstytucyjnej dopiero w zażaleniu na postanowienie TK o odmowie nadania analizowanej skardze dalszego biegu. Takie rozszerzenie wzorców kontroli – jako niedopuszczalne na tym etapie postępowania ze względu na przekroczenie terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest bezskuteczne.
Kolejną podstawą odmowy nadania dalszego biegu analizowanej skardze konstytucyjnej było nieusunięcie w ustawowym terminie braków formalnych skargi, a nie jak twierdzi skarżący – brak dołączenia do skargi odpowiednich rozstrzygnięć. Wezwanie do uzupełnienia braków formalnych skargi sygnalizuje skarżącemu, że merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej uzależnione jest od uzupełnienia jej treści – stosownie do zarządzenia sędziego. Należy podkreślić, iż Trybunał Konstytucyjny w myśl art. 66 ustawy o TK jest związany granicami skargi oraz że w myśl art. 191 ust. 1 Konstytucji nie może działać z urzędu. Z tych względów nieuzupełnienie przez pełnomocnika skarżącej braków pozbawia Trybunał Konstytucyjny możliwości rozpatrzenia skargi konstytucyjnej. Z kolei nieuzupełnienie braków w ustawowym terminie, jako wypełniające dyspozycję art. 36 ust. 3 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Jednocześnie, Trybunał zwraca uwagę, że ze względu na przekroczenie terminu określonego w art. 36 ust. 4 ustawy o TK, argumentacja przedstawiona w piśmie z 7 lipca 2012 r. nie mogła zostać uwzględniona przy rozstrzyganiu zasadności zażalenia skarżącej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.