Pełny tekst orzeczenia

301/3/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 16 maja 2012 r.
Sygn. akt Ts 218/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Zubik – przewodniczący
Stanisław Rymar – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jana K.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 14 lipca 2011 r. Jan K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188, ze zm.; dalej: prawo o adwokaturze) z art. 45, art. 77 ust. 2 i art. 176 Konstytucji.
Pod adresem zakwestionowanego przepisu skarżący sformułował zarzut naruszenia prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezależny i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), prawo do „drogi sądowej w normalnym rozumieniu tej drogi” (art. 77 ust. 2 Konstytucji) oraz prawo do „co najmniej dwuinstancyjnego postępowania sądowego” (art. 176 ust. 1 Konstytucji). W uzasadnieniu powyższych twierdzeń skarżący skoncentrował się wyłącznie na możliwości poddania kontroli orzeczenia sądu dyscyplinarnego I instancji i wskazał, że został pozbawiony „fazy korekcyjnej postępowania sądowego”.
Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu (postanowienie z 28 lutego 2012 r.). W ocenie Trybunału skarżący nie wskazał sposobu naruszenia jego praw podmiotowych. Uzasadniając to stanowisko, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że skarga ograniczała się do zakwestionowania procedury dyscyplinarnej wyłącznie w aspekcie braku dwuinstancyjności tego postępowania, a zarzuty te zostały powiązane z przepisami Konstytucji określającymi standardy rozpoznania sprawy przez sąd oraz zawierającymi gwarancje w zakresie postępowania sądowego.
Na postanowienie Trybunału o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu skarżący wniósł zażalenie w ustawowym terminie. W złożonym środku odwoławczym podkreślił, że skarga konstytucyjna dotyczyła niemożności skierowania na drogę sądową „sprawy dyscyplinarnego ukarania adwokata przez dziekana jako organ władzy samorządowej” oraz nadmienił, że art. 85 ust. 2 prawa o adwokaturze „podpada pod pojęcie ustawy zamykającej drogę sądową dochodzenia naruszonych praw tak, jak o tym mówi art. 77 ust. 2 Konstytucji”. Skarżący powołał się także na rozpatrywaną przez Trybunał Konstytucyjny sprawę o sygn. K 9/10 dotyczącą zakresu ochrony sądowej w sprawach dyscyplinarnych adwokatów.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności, odnosząc się do zanegowania wyrażonego w zakwestionowanym postanowieniu stanowiska Trybunału o niespełnieniu wymogów art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, Trybunał przypomina, że zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw, na których odmowa była oparta. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem ustalenie prawidłowości tej odmowy. Rozpatrywane zażalenie ogranicza się do negacji stanowiska Trybunału Konstytucyjnego zawartego w postanowieniu z 28 lutego 2012 r. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego treść zażalenia nie dostarcza argumentów podważających przesłanki tego orzeczenia, gdyż w środku odwoławczym nie odniesiono się do argumentacji przemawiającej za odmową nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, a zatem nie wykazano, na czym polega nietrafność zaskarżonego postanowienia.
Można jedynie ponownie stwierdzić, że przedmiotem rozważań zarówno skargi konstytucyjnej, jak i pisma procesowego z 26 sierpnia 2011 r. był kształt postępowania dyscyplinarnego toczącego się przed sądami korporacyjnymi adwokatury.
Zgodnie z art. 85 ust. 2 prawa o adwokaturze od kary upomnienia wymierzonej przez dziekana rady adwokackiej służy odwołanie do sądu dyscyplinarnego, który orzeka w tych sprawach jako druga i ostatnia instancja. Skarżący kwestionował tę regulację uznając, że zaskarżone orzeczenie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego odrzucające środek odwoławczy od orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Koszalinie z 28 grudnia 2010 r. prowadzi do naruszenia „prawa do sądu drugiej instancji jako sądu powołanego do rozpoznania środka odwoławczego od orzeczenia sądu meriti, które to prawo proklamuje (…) art. 77 ust. 2 Konstytucji”. Przepis ten, wywodził skarżący, stanowi „o drodze sądowej, przez którą należy rozumieć normalny tok instancji (łącznie z drugą instancją)”. W dalszej części skargi skarżący podkreślał, że art. 85 ust. 2 prawa o adwokaturze pozbawia go „II instancji jako instancji kontrolnej i nadrzędnej” oraz, że „stawia dziekana w roli instancji, przyznaje mu atrybuty władzy sądowniczej, co (…) musi budzić sprzeciw”.
Postępowanie sądów dyscyplinarnych, zgodnie z prawem o adwokaturze, może podlegać weryfikacji przez sąd państwowy, ale – jak wynika z art. 91a tej ustawy – jest to kompetencja wyłącznie Sądu Najwyższego rozpoznającego stosowną skargę kasacyjną. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości wnoszenia apelacji do sądów powszechnych, a istniejące ustawowe środki odwoławcze wnosi się do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego. Inaczej przebiega postępowanie dyscyplinarne w razie wymierzenia kary upomnienia przez dziekana rady adwokackiej – od decyzji dziekana służy odwołanie do sądu dyscyplinarnego, a rozstrzygnięcia tego sądu są ostateczne. Ustawodawca nie przewidział więc możliwości wniesienia odwołania do sądu dyscyplinarnego drugiej instancji, ani – tym bardziej – możliwości wystąpienia ze skargą kasacyjną do SN.
Zważywszy na istniejącą regulację prawną, zarzuty skargi dotyczące braku kontroli instancyjnej nad orzeczeniem sądu dyscyplinarnego należało odczytać jako odnoszące się do postępowania dyscyplinarnego przed sądem I instancji, gdyż kontrola sądów państwowych odnosi się wyłącznie do orzeczeń wyższego sądu dyscyplinarnego (sądu dyscyplinarnego II instancji). Podkreślenia wymaga przy tym, że skarżący konsekwentnie posługiwał się pojęciem „apelacji”, która jest środkiem procesowym, co do zasady nierozstrzyganym przez Sąd Najwyższy. Nie można więc racjonalnie przyjąć za skarżącym, że jego skarga dotyczyła zagadnienia kognicji sądów powszechnych w sprawach dyscyplinarnych adwokatury, gdyż wniosku takiego niepodobna wyprowadzić z treści skargi konstytucyjnej.

Dla oceny zakwestionowanego postanowienia nie ma znaczenia fakt rozpoznawania przez Trybunał Konstytucyjny wniosku RPO dotyczącego prawa o adwokaturze (sygn. K 9/10). Stan zawisłości innej sprawy w postępowaniu przed TK nie znosi ustawowego obowiązku spełnienia przesłanek warunkujących merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej.


Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.