Pełny tekst orzeczenia

309/3/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 4 czerwca 2012 r.
Sygn. akt Ts 295/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Maria Gintowt-Jankowicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lutego 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Zenona S.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 7 października 2011 r. skarżący zakwestionował zgodność art. 48 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w zakresie, w jakim „obowiązujące przepisy prawa nie przewidują możliwości wniesienia środka odwoławczego na zarządzenie przewodniczącego o wydaleniu z sali rozpraw”, z art. 30, art. 31, art. 32, art. 41 ust. 2, art. 42 ust. 2, art. 45 ust. 1, art. 52 ust. 1, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.
Zarzuty skargi odnoszące się do art. 48 § 1 p.u.s.p. nie zostały jednoznacznie sformułowane. Skarżący – jak należy przypuszczać – kwestionuje ten przepis, gdyż „zarządzenie sędziego przewodniczącego w przedmiocie wydalenia z sali rozpraw nie jest zaskarżalne” oraz „nie ma możliwości wstrzymania jego wykonania”, co narusza – w jego ocenie – art. 30, art. 45, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji. W dalszej części wywodów skarżący stwierdza, że wydalenie z sali rozpraw prowadzi do naruszenia jawności postępowania sądowego, a powołane przezeń pozostałe wzorce kontroli mają charakter „ogólny” i są „podstawą wszelkich praw i wolności”.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2011 r. skarżący został wezwany do wskazania ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – orzeczenia organu władzy publicznej, z wydaniem którego łączy zarzut naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw, oraz wyjaśnienia, w jaki sposób przepis stanowiący przedmiot skargi był podstawą tego orzeczenia.
W piśmie procesowym z 8 listopada 2011 r. skarżący ustosunkował się do przedmiotowego zarządzenia. Za ostateczne orzeczenie uznał postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie z 7 lipca 2011 r. (sygn. akt II Cz 526/11), dotyczące sporządzenia uzasadnienia do zarządzenia porządkowego.
Postanowieniem z 21 lutego 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego zaskarżony przepis nie był podstawą orzeczenia wskazanego przez skarżącego jako ostateczne. W zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny wskazał także, że skarżący nie uzasadnił zarzutu niezgodności art. 48 § 1 p.u.s.p. z art. 30, art. 31, art. 32, art. 41 ust. 2, art. 42 ust. 2 oraz art. 52 ust. 1 Konstytucji.
Na postanowienie Trybunału o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu skarżący wniósł w ustawowym terminie zażalenie. W ocenie skarżącego zakwestionowany art. 48 § 1 p.u.s.p. stanowił podstawę ostatecznego – w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji – orzeczenia sądu. Z tego względu skarżący zarzucił Trybunałowi Konstytucyjnemu błąd w ustaleniach faktycznych rozpatrywanej sprawy. Ponadto stwierdził, że zarzut niekonstytucyjności kwestionowanego przepisu został dostatecznie uzasadniony.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Ze zgromadzonego materiału procesowego ponad wszelką wątpliwość wynika, że w postępowaniu, w którym wydane zostały postanowienia Sądu Rejonowego w Lublinie z 29 marca 2011 r. (sygn. akt I Ns 39/11) oraz Sądu Okręgowego w Lublinie z 7 lipca 2011 r. (sygn. akt II Cz 526/11) przedmiotem orzekania był obowiązek sporządzenia uzasadnienia zarządzenia porządkowego przewodniczącego składu o wydaleniu z sali rozpraw pełnomocnika familijnego. W uzasadnieniu postanowienia sądu I instancji wskazuje się, że zarządzenie takie nie podlega uzasadnieniu, gdyż żaden przepis ustawy nie przewiduje możliwości objęcia go zażaleniem. Odwołanie się przez sąd do reguł wnoszenia zażaleń od przedmiotowego zarządzenia porządkowego dotyczyło stanu faktycznego sprawy. Sąd – zważywszy na żądanie skarżącego uzasadnienia zarządzenia – musiał ustalić, czy jakikolwiek przepis prawa o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) dopuszcza możliwość wniesienia od niego zażalenia, gdyż jedynie wtedy zaktualizowałby się obowiązek uzasadnienia zarządzenia.

Analogiczny charakter miały rozważania sądu II instancji. Sąd Okręgowy wskazał w motywach postanowienia, że nie istnieje obowiązek uzasadniania zarządzeń porządkowych niepodlegających zaskarżeniu, a w ten właśnie sposób sąd zakwalifikował zarządzenie przewodniczącego składu o wydaleniu z sali rozpraw pełnomocnika familijnego. Sąd nie odwoływał się – wbrew twierdzeniom skarżącego – do art. 48 § 1 p.u.s.p., przepis ten nie mógł więc stanowić podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia.


Skarżący przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynił art. 48 § 1 p.u.s.p., zgodnie z którym sędzia przewodniczący składowi sądu może upomnieć osobę, która narusza powagę, spokój lub porządek czynności sądowych, a po bezskutecznym upomnieniu może ją wydalić z sali rozpraw. Przepis ten w żadnej mierze nie odnosi się do zakresu uzasadniania zarządzeń porządkowych. Nie wiąże się tym samym z ostatecznym orzeczeniem, z wydaniem którego skarżący wystąpił z rozpatrywaną skargą konstytucyjną. Skoro nie istniał związek między orzeczeniem o prawach podmiotowych jednostki, przepisem stanowiącym podstawę orzeczenia a tym rozstrzygnięciem, to skarga konstytucyjna nie mogła zostać merytorycznie rozpoznana. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny zasadnie odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Odnosząc się do ostatniej części zażalenia, dotyczącej braku uzasadnienia niezgodności art. 48 § 1 p.u.s.p. z art. 30, art. 31, art. 32, art. 41 ust. 2, art. 42 ust. 2 oraz art. 52 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga nie zawierała argumentacji wyjaśniającej, na czym polega przedmiotowa niezgodność. Przepisy określone w art. 31, art. 32, art. 41 ust. 2, art. 42 ust. 2 oraz art. 52 ust. 1 Konstytucji nie zostały nawet numerycznie powołane w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej. Natomiast względem art. 30 Konstytucji skarżący ograniczył się jedynie do wyrażenia własnego przekonania o niekonstytucyjności art. 48 § 1 p.u.s.p. z tym przepisem Konstytucji. Konstatacja ta w żadnym razie nie mogła zostać uznana za odpowiadającą przesłance określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności i praw (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK Trybunał Konstytucyjny zażalenia nie uwzględnił.