Pełny tekst orzeczenia

388/5/B/2012

POSTANOWIENIE
z dnia 16 maja 2012 r.
Sygn. akt Tw 30/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej o zbadanie zgodności:
art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569, ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE

W dniu 22 listopada 2011 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej (dalej: Rada) o zbadanie zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569, ze zm.; dalej: ustawa kompensacyjna) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioski przedstawiane przez ogólnokrajowe organy związków zawodowych podlegają wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji).

2. Zagadnienie przedstawione we wniosku dotyczy sytuacji prawnej pracowników w zależności od, po pierwsze, daty ich zatrudnienia w stoczni, po drugie, związku pomiędzy stocznią a spółką będącą poprzednim pracodawcą.

2.1. Na wstępie wymaga przypomnienia, że zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy kompensacyjnej, z dniem wszczęcia postępowania kompensacyjnego prawa pracowników zatrudnionych w stoczni podlegają ochronie na zasadach określonych w tej ustawie. Ochroną praw pracowników stoczni na zasadach szczególnych, określonych w przepisach rozdziału 15 ustawy kompensacyjnej, są objęci – z zastrzeżeniem art. 114 ust. 3 tej ustawy – wszyscy (z określonymi wyjątkami) pracownicy zatrudnieni w stoczni na podstawie umowy o pracę nie później niż do 31 października 2008 r. (art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej). Natomiast w myśl zaskarżonego art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej, ochroną praw pracowników, o której mowa w art. 114 ust. 2 tej ustawy, jest objęty także każdy pracownik stoczni zatrudniony w stoczni na podstawie umowy o pracę po 31 października 2008 r., a przed dniem wszczęcia postępowania kompensacyjnego, jeżeli bezpośrednio przed dniem nawiązania stosunku pracy ze stocznią był pracownikiem spółki, w której do stoczni należy ponad 50% akcji lub udziałów i której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni.

2.2. W argumentacji zmierzającej do wykazania niekonstytucyjności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej wnioskodawca powołuje się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2011 r. (P 14/10, OTK ZU nr 6/A/2011, poz. 49).
Co znamienne, powołany przez wnioskodawcę wyrok Trybunału Konstytucyjnego odnosił się do art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy kompensacyjnej i dotyczył osób zatrudnionych w stoczni nie później niż do 31 października 2008 r. na podstawie umowy o pracę. Ochrona ta sprowadza się do wprowadzenia mechanizmu dobrowolnych odejść pracowników ze stoczni (rozwiązanie stosunku pracy) w zamian za wypłatę jednorazowego odszkodowania pieniężnego (mającego charakter „premii za lojalność”). Natomiast niniejsza sprawa dotyczy sytuacji byłych pracowników podmiotów innych niż stocznia, którzy zostali zatrudnieni w stoczni na podstawie umowy o pracę po 31 października 2008 r., a przed dniem wszczęcia postępowania kompensacyjnego.

2.3. Rada kwestionuje zgodność art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Zdaniem wnioskodawcy art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej „jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ narusza zasady sprawiedliwości społecznej, a w szczególności: prawo pracowników spółek innych niż określone w tym przepisie do równego traktowania przez władze publiczne – co narusza art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, kreując stan, w jakim pracownicy spółek innych niż określone w tym przepisie zostali potraktowani gorzej niż pracownicy spółek określonych w tym przepisie – co, będąc przejawem ich dyskryminacji, narusza art. 32 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.
Wnioskodawca wyraża przekonanie, że „w zakresie obejmującym ochronę pracowników spółek – których »podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni«, nastąpiło zróżnicowanie uprawnień pracowników spółek, w których stocznia posiada więcej niż połowę akcji lub udziałów, oraz uprawnień pracowników spółek, w których stocznia posiada połowę albo mniej niż połowę akcji lub udziałów. (…) Zdaniem wnioskodawcy sytuacja pracowników spółek – których »podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni« – uzasadnia tezę, że były to podmioty charakteryzujące się cechami wspólnymi – podmioty tożsame, podobne na tyle, że nie znajduje wystarczającego uzasadnienia nierówne ich potraktowanie przez ustawodawcę (mocą przepisu kwestionowanego przez wnioskodawcę – art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej)”.

2.4. Co istotne dla rozpatrywanej sprawy, pomimo postawionych zarzutów wnioskodawca dostrzega, że „ochroną z ustawy kompensacyjnej zostali objęci generalnie pracownicy stoczni zatrudnieni w stoczni nie później niż do 31 października 2008 r. [reguła] – przy czym ochrona ta została rozszerzona na zatrudnionych w stoczni po 31 października 2008 r. [odstępstwo]”.
2.5. Ustosunkowując się do argumentacji przedstawionej we wniosku, Trybunał Konstytucyjny zwraca przede wszystkim uwagę, że celem ustawy kompensacyjnej jest ochrona pracowników w zamian za dobrowolne odejście z pracy.
Nie ulega wątpliwości, że cechę wspólną stanowi zatrudnienie w stoczni na podstawie umowy o pracę. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyroku z 5 lipca 2011 r. (sygn. P 14/10). Tymczasem wnioskodawca jako cechę wspólną wskazuje „świadczenie usług na rzecz stoczni”. Skoro taka cecha wspólna w ustawie kompensacyjnej nie występuje, to tym samym sformułowany pod adresem art. 114 ust. 3 pkt 1 tej ustawy zarzut naruszenia zasady równości jest oczywiście bezzasadny. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, stanowi samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z art. 32 Konstytucji.
Na marginesie należy dodać, że rozciągnięcie reżimu z art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej na osoby zatrudnione w stoczni po 31 października 2008 r., będące byłymi pracownikami spółki, w której do stoczni należy ponad 50% akcji lub udziałów, już samo w sobie stanowi odstępstwo od zasady objęcia ochroną praw wyłącznie pracowników stoczni zatrudnionych nie później niż do 31 października 2008 r. Skoro tak, to tym bardziej odstępstwem od rzeczonej reguły byłoby objęcie przedmiotową ochroną byłych pracowników spółek, w których stocznia posiada połowę albo mniej akcji lub udziałów.
Wobec upatrywania przez wnioskodawcę naruszenia zasady sprawiedliwości społecznej w pogwałceniu zasady równości, Trybunał Konstytucyjny postanowił odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu również w odniesieniu do badania zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z art. 2 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.