Tw 30/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
389/5/B/2012
POSTANOWIENIE
z dnia 23 października 2012 r.
Sygn. akt Tw 30/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Teresa Liszcz – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
1. W dniu 22 listopada 2011 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej (dalej: Rada) o zbadanie zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569, ze zm.; dalej: ustawa kompensacyjna) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
2. W postanowieniu z 16 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że w rozpatrywanej sprawie cechę wspólną stanowi zatrudnienie w stoczni na podstawie umowy o pracę. Tymczasem wnioskodawca jako cechę wspólną wskazał „świadczenie usług na rzecz stoczni” niezależnie od posiadania statusu pracownika stoczni lub spółki, w której stocznia miała większość udziałów lub akcji. Zdaniem sądu konstytucyjnego, skoro taka cecha wspólna w ustawie kompensacyjnej nie występuje, to należało uznać, że sformułowany pod adresem art. 114 ust. 3 pkt 1 tej ustawy zarzut naruszenia zasady równości, rozpatrywanej przez wnioskodawcę łącznie z zasadą sprawiedliwości społecznej, cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), stanowiła samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
3. W zażaleniu z 30 maja 2012 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 16 maja 2012 r. Rada wniosła o jego uchylenie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. W zażaleniu Rada polemizuje z zajętym w zaskarżonym postanowieniu stanowiskiem, zgodnie z którym „skoro (…) cecha wspólna [w postaci świadczenia usług na rzecz stoczni] w ustawie kompensacyjnej nie występuje, to tym samym sformułowany pod adresem art. 114 ust. 3 pkt 1 tej ustawy zarzut naruszenia zasady równości jest oczywiście bezzasadny”. W przekonaniu wnioskodawcy, „ponieważ stwierdzenie to nie jest prawdziwe, to należy uznać, że nie ma podstaw do takiej odmowy”.
Wnioskodawca przekonuje w zażaleniu, że „są grupy osób, posiadające (…) również inne [niż zatrudnienie w stoczni] cechy wspólne, wyróżniające te osoby spośród innych uprawnionych do ochrony praw pracowników określonej przepisami ustawy kompensacyjnej. Taką grupą są osoby będące pracownikami spółki, której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni. (…) Osoba z tej grupy, będąc już pracownikiem stoczni, nabywała prawo do ochrony praw pracowników określonej przepisami ustawy kompensacyjnej mimo, że została zatrudniona w stoczni po 31 października 2008 roku”. Zdaniem wnioskodawcy, „ustawodawca dostrzegł takie osoby, a wyodrębniając ich prawa w ustawie kompensacyjnej, czynił to ze względu na ich cechę wspólną (bycie pracownikiem spółki, której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni)”. Wnioskodawca przekonuje, że „nawet gdyby przyjąć, iż art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej ustanowił odstępstwo od reguły (»zasady objęcia ochroną praw wyłącznie pracowników stoczni zatrudnionych nie później niż 31 października 2008 r.«) – wszystkie regulacje przyjęte w ustawach, zarówno reguły jak i odstępstwa od tych reguł, muszą być zgodne z Konstytucją”.
3. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie nie podziela przywołanego stanowiska.
3.1. Trybunał Konstytucyjny zauważa, że zgodnie z regułą ustanowioną w art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej, ochroną praw pracowników stoczni na zasadach szczególnych, określonych w przepisach rozdziału 15 ustawy kompensacyjnej, objęci są pracownicy zatrudnieni w stoczni na podstawie umowy o pracę nie później niż do 31 października 2008 r.
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym orzeczeniu prawidłowo stwierdził, iż cecha istotna rozstrzygająca o objęciu określonej osoby fizycznej ochroną to zatrudnienie w stoczni nie później niż do 31 października 2008 r.
3.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że na mocy zaskarżonego art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej reżim z art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej, właściwy dla osób fizycznych zatrudnionych w stoczni przed 31 października 2008 r. (reguła), został rozciągnięty na osoby fizyczne zatrudnione przed wskazaną datą w spółce, w której do stoczni należy ponad 50% akcji lub udziałów (odstępstwo). Większościowy pakiet akcji lub udziałów w spółce należący do stoczni przełożył się niejako na zastąpienie warunku zatrudnienia w stoczni (zasada) warunkiem zatrudnienia w takiej spółce (wyjątek).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nawet gdyby pominąć okoliczność, że rozwiązanie przyjęte w art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy stanowi odstępstwo od zasady wynikającej z art. 114 ust. 2 tej ustawy i jako wyjątek nie podlega rozszerzeniu, to i tak nie można by uznać podmiotów określonych w kwestionowanym przepisie (jak twierdzi wnioskodawca – faworyzowanych) za podobne do podmiotów, w interesie których występuje Rada (w jej ocenie, dyskryminowanych), skoro te ostatnie to byli pracownicy spółek, w których stocznia jest jedynie udziałowcem lub akcjonariuszem mniejszościowym. Brak jest zatem pomiędzy osobami fizycznymi, w obronie których wnioskuje Rada, a stocznią takiego związku, jaki istnieje pomiędzy tą ostatnią a pracownikami, o których mowa w art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej.
Powyższe dowodzi, że relewantna prawnie jest w rozpatrywanej sprawie okoliczność bycia przed 31 października 2008 r. pracownikiem stoczni (w drodze wyjątku potwierdzającego regułę – spółki, w której większość udziałów lub akcji należała do stoczni), nie zaś „bycie pracownikiem spółki [bez względu na procentowy poziom powiązania kapitałowego ze stocznią], której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni”. Doniosłe było zatem zatrudnienie (zasadniczo) w stoczni (w drodze wyjątku – w spółce, w której do stoczni należy większość udziałów lub akcji), nie zaś świadczenie usług na rzecz stoczni przez spółkę będącą poprzednim pracodawcą osób fizycznych zatrudnionych w stoczni po 31 października 2008 r. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie potwierdza zatem, że nie ma racji wnioskodawca, który powołuje się na cechę istotną w postaci „świadczenia usług na rzecz stoczni”. Skoro tak, zarzut niezgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z zasadą równości (art. 32 Konstytucji), którą (także w zażaleniu) wnioskodawca uzasadnia jednoczesnym naruszeniem zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), należało uznać za oczywiście bezzasadny. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu art. 36 ust. 3 ustawy o TK został prawidłowo wskazany jako podstawa odmowy nadania wnioskowi Rady dalszego biegu.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 23 października 2012 r.
Sygn. akt Tw 30/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Teresa Liszcz – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 maja 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
1. W dniu 22 listopada 2011 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Krajowej Wolnego Związku Zawodowego Pracowników Gospodarki Morskiej (dalej: Rada) o zbadanie zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569, ze zm.; dalej: ustawa kompensacyjna) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
2. W postanowieniu z 16 maja 2012 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że w rozpatrywanej sprawie cechę wspólną stanowi zatrudnienie w stoczni na podstawie umowy o pracę. Tymczasem wnioskodawca jako cechę wspólną wskazał „świadczenie usług na rzecz stoczni” niezależnie od posiadania statusu pracownika stoczni lub spółki, w której stocznia miała większość udziałów lub akcji. Zdaniem sądu konstytucyjnego, skoro taka cecha wspólna w ustawie kompensacyjnej nie występuje, to należało uznać, że sformułowany pod adresem art. 114 ust. 3 pkt 1 tej ustawy zarzut naruszenia zasady równości, rozpatrywanej przez wnioskodawcę łącznie z zasadą sprawiedliwości społecznej, cechuje oczywista bezzasadność. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), stanowiła samoistną podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
3. W zażaleniu z 30 maja 2012 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 16 maja 2012 r. Rada wniosła o jego uchylenie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. W zażaleniu Rada polemizuje z zajętym w zaskarżonym postanowieniu stanowiskiem, zgodnie z którym „skoro (…) cecha wspólna [w postaci świadczenia usług na rzecz stoczni] w ustawie kompensacyjnej nie występuje, to tym samym sformułowany pod adresem art. 114 ust. 3 pkt 1 tej ustawy zarzut naruszenia zasady równości jest oczywiście bezzasadny”. W przekonaniu wnioskodawcy, „ponieważ stwierdzenie to nie jest prawdziwe, to należy uznać, że nie ma podstaw do takiej odmowy”.
Wnioskodawca przekonuje w zażaleniu, że „są grupy osób, posiadające (…) również inne [niż zatrudnienie w stoczni] cechy wspólne, wyróżniające te osoby spośród innych uprawnionych do ochrony praw pracowników określonej przepisami ustawy kompensacyjnej. Taką grupą są osoby będące pracownikami spółki, której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni. (…) Osoba z tej grupy, będąc już pracownikiem stoczni, nabywała prawo do ochrony praw pracowników określonej przepisami ustawy kompensacyjnej mimo, że została zatrudniona w stoczni po 31 października 2008 roku”. Zdaniem wnioskodawcy, „ustawodawca dostrzegł takie osoby, a wyodrębniając ich prawa w ustawie kompensacyjnej, czynił to ze względu na ich cechę wspólną (bycie pracownikiem spółki, której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni)”. Wnioskodawca przekonuje, że „nawet gdyby przyjąć, iż art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej ustanowił odstępstwo od reguły (»zasady objęcia ochroną praw wyłącznie pracowników stoczni zatrudnionych nie później niż 31 października 2008 r.«) – wszystkie regulacje przyjęte w ustawach, zarówno reguły jak i odstępstwa od tych reguł, muszą być zgodne z Konstytucją”.
3. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie nie podziela przywołanego stanowiska.
3.1. Trybunał Konstytucyjny zauważa, że zgodnie z regułą ustanowioną w art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej, ochroną praw pracowników stoczni na zasadach szczególnych, określonych w przepisach rozdziału 15 ustawy kompensacyjnej, objęci są pracownicy zatrudnieni w stoczni na podstawie umowy o pracę nie później niż do 31 października 2008 r.
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym orzeczeniu prawidłowo stwierdził, iż cecha istotna rozstrzygająca o objęciu określonej osoby fizycznej ochroną to zatrudnienie w stoczni nie później niż do 31 października 2008 r.
3.2. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że na mocy zaskarżonego art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej reżim z art. 114 ust. 2 ustawy kompensacyjnej, właściwy dla osób fizycznych zatrudnionych w stoczni przed 31 października 2008 r. (reguła), został rozciągnięty na osoby fizyczne zatrudnione przed wskazaną datą w spółce, w której do stoczni należy ponad 50% akcji lub udziałów (odstępstwo). Większościowy pakiet akcji lub udziałów w spółce należący do stoczni przełożył się niejako na zastąpienie warunku zatrudnienia w stoczni (zasada) warunkiem zatrudnienia w takiej spółce (wyjątek).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nawet gdyby pominąć okoliczność, że rozwiązanie przyjęte w art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy stanowi odstępstwo od zasady wynikającej z art. 114 ust. 2 tej ustawy i jako wyjątek nie podlega rozszerzeniu, to i tak nie można by uznać podmiotów określonych w kwestionowanym przepisie (jak twierdzi wnioskodawca – faworyzowanych) za podobne do podmiotów, w interesie których występuje Rada (w jej ocenie, dyskryminowanych), skoro te ostatnie to byli pracownicy spółek, w których stocznia jest jedynie udziałowcem lub akcjonariuszem mniejszościowym. Brak jest zatem pomiędzy osobami fizycznymi, w obronie których wnioskuje Rada, a stocznią takiego związku, jaki istnieje pomiędzy tą ostatnią a pracownikami, o których mowa w art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej.
Powyższe dowodzi, że relewantna prawnie jest w rozpatrywanej sprawie okoliczność bycia przed 31 października 2008 r. pracownikiem stoczni (w drodze wyjątku potwierdzającego regułę – spółki, w której większość udziałów lub akcji należała do stoczni), nie zaś „bycie pracownikiem spółki [bez względu na procentowy poziom powiązania kapitałowego ze stocznią], której podstawowym, realizowanym przedmiotem działalności jest świadczenie usług na rzecz stoczni”. Doniosłe było zatem zatrudnienie (zasadniczo) w stoczni (w drodze wyjątku – w spółce, w której do stoczni należy większość udziałów lub akcji), nie zaś świadczenie usług na rzecz stoczni przez spółkę będącą poprzednim pracodawcą osób fizycznych zatrudnionych w stoczni po 31 października 2008 r. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie potwierdza zatem, że nie ma racji wnioskodawca, który powołuje się na cechę istotną w postaci „świadczenia usług na rzecz stoczni”. Skoro tak, zarzut niezgodności art. 114 ust. 3 pkt 1 ustawy kompensacyjnej z zasadą równości (art. 32 Konstytucji), którą (także w zażaleniu) wnioskodawca uzasadnia jednoczesnym naruszeniem zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), należało uznać za oczywiście bezzasadny. Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu art. 36 ust. 3 ustawy o TK został prawidłowo wskazany jako podstawa odmowy nadania wnioskowi Rady dalszego biegu.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.