Pełny tekst orzeczenia

44/4/A/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 11 kwietnia 2013 r.
Sygn. akt K 13/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Rymar – przewodniczący
Mirosław Granat
Wojciech Hermeliński
Leon Kieres
Teresa Liszcz – sprawozdawca,

protokolant: Grażyna Szałygo,

po rozpoznaniu, z udziałem wnioskodawców oraz Sejmu i Prokuratora Generalnego, na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2013 r.:
1) wniosków Rady Miejskiej w Chrzanowie, Rady Miejskiej Inowrocławia, Rady Gminy Stoszowice oraz Rady Miejskiej w Zatorze o zbadanie zgodności art. 30a ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.) z art. 2, art. 7 oraz art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
2) wniosku Rady Gminy Bochnia o zbadanie zgodności art. 30a ust. 3 ustawy powołanej w punkcie 1 z art. 2, art. 7 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji oraz z art. 9 ust. 2 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie w zakresie badania wniosków Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice ze względu na nieusprawiedliwioną nieobecność wnioskodawców na rozprawie.

UZASADNIENIE

I

1. Rada Miejska w Chrzanowie, Rada Gminy Bochnia, Rada Miejska Inowrocławia, Rada Gminy Stoszowice oraz Rada Miejska w Zatorze (dalej: wnioskodawcy) wystąpiły do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami (odpowiednio – z 30 marca, 20 kwietnia, 12 lutego, 28 czerwca i 6 października 2010 r.) o zbadanie zgodności art. 30a ust. 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.; dalej: Karta) z art. 2, art. 7 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji. Rada Gminy Bochnia wniosła dodatkowo o zbadanie zgodności tego przepisu Karty z art. 9 ust. 2 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607, ze zm.; dalej: EKSL).

2. Na rozprawę 11 kwietnia 2013 r. stawili się pełnomocnicy trzech wnioskodawców: Rady Miejskiej w Chrzanowie, Rady Miejskiej Inowrocławia, Rady Miejskiej w Zatorze oraz przedstawiciele pozostałych uczestników postępowania: Sejmu i Prokuratora Generalnego. Nie stawili się natomiast pełnomocnicy pozostałych dwóch wnioskodawców, tj. Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice, którzy zostali prawidłowo powiadomieni o terminie rozprawy. Doręczenie zawiadomienia o terminie rozprawy pełnomocnicy Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice potwierdzili 8 marca 2013 r.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), „Obecność na rozprawie wnioskodawcy jest obowiązkowa. W razie niestawienia się wnioskodawcy lub jego przedstawiciela, Trybunał umarza postępowanie albo odracza rozprawę”. Interpretując ten przepis – w związku z innymi przyjętymi przez prawodawcę rozwiązaniami – Trybunał Konstytucyjny w swoim dotychczasowym orzecznictwie wskazywał na następujące okoliczności:
Po pierwsze, skutki procesowe niestawiennictwa i nieobecności wnioskodawcy na rozprawie wynikają expressis verbis z art. 60 ust. 2 ustawy o TK. Przepisy prawa nie wymagają w tym zakresie ani dodatkowego zawiadomienia, ani pouczenia wnioskodawcy. W orzecznictwie konstytucyjnym ugruntowany jest pogląd, że skoro kwestia udziału uczestników postępowania w rozprawie została wyczerpująco uregulowana w ustawie o TK, to nie mogą mieć w niniejszej sprawie zastosowania przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.). Zgodnie bowiem z art. 20 ustawy o TK, tylko w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego (zob. m.in. postanowienie pełnego składu TK z 10 listopada 2010 r., sygn. K 32/09, OTK ZU nr 9/A/2010, poz. 110, oraz postanowienie z 30 października 2012 r., sygn. K 24/10, OTK ZU nr 9/A/2012, poz. 118).
Po drugie, obowiązek obecności wnioskodawcy na rozprawie stanowi konsekwencję oparcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na zasadach jawności (art. 23 ust. 1 ustawy o TK), ustności (art. 59 ust. 1 ustawy o TK) oraz skargowości (art. 66 ustawy o TK). Postępowanie w sprawie hierarchicznej kontroli norm nie zostało bowiem ukształtowane przez prawodawcę jako wyłącznie pisemne. Pomimo iż wnioskodawcy postępowania zobowiązani są do sformułowania swych twierdzeń na piśmie, a ustawa ogranicza możliwości rozszerzenia zakresu zaskarżenia lub wzorców kontroli konstytucyjności (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 w związku z ust. 2 Konstytucji i art. 36 ustawy o TK), w obowiązującym stanie prawnym, rozprawa stanowi istotny element procedury. W toku rozprawy możliwe jest zgłaszanie dowodów, składanie wniosków i oświadczeń oraz udzielanie odpowiedzi na pytania sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Art. 60 ust. 2 ustawy o TK służyć ma zagwarantowaniu realizacji zasady prawdy materialnej. Trybunał Konstytucyjny jest bowiem zobowiązany do zbadania wszystkich istotnych okoliczności w celu wszechstronnego wyjaśnienia sprawy (art. 19 ust. 1 ustawy o TK).
Po trzecie, obowiązek obecności wnioskodawcy na rozprawie trwa od momentu wywołania sprawy aż do momentu zamknięcia rozprawy. Przemawia za tym sformułowana powyżej zależność między art. 60 ust. 2 ustawy o TK a zasadami postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Należy ponadto zauważyć, że przedmiotowo istotny przepis procedury należy interpretować w związku z art. 61 ustawy o TK, który stanowi, że rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy, oraz w związku z art. 64 ustawy o TK, który stanowi, że o zamknięciu rozprawy decyduje przewodniczący składu orzekającego, gdy Trybunał uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. W tym kontekście należy zauważyć, że w orzecznictwie konstytucyjnym przyjmuje się, iż zachodzi nierozerwalny związek między stawiennictwem wnioskodawcy na rozprawie i jego obecnością (zob. postanowienie o sygn. K 32/09). Z uwagi na wskazane powyżej zasady skargowości, jawności, ustności oraz prawdy materialnej należy przyjąć, że sformułowany w art. 60 ust. 2 zdanie drugie ustawy o TK skutek procesowy – w postaci umorzenia postępowania albo odroczenia rozprawy – odnosi się nie tylko do stawiennictwa rozumianego jako uczestnictwo w pierwszej fazie rozprawy, ale stawiennictwa i obecności do czasu zamknięcia rozprawy (zob. postanowienie o sygn. K 24/10)

2. W związku z niestawiennictwem na rozprawie prawidłowo powiadomionych pełnomocników Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice Trybunał Konstytucyjny – na rozprawie – postanowił, na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o TK, umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym badania wniosków Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice. Należy przypomnieć, że interpretacja art. 60 ust. 2 ustawy o TK musi uwzględniać treść art. 60 ust. 6 ustawy o TK. Przepis ten zaś rozróżnia obligatoryjne i fakultatywne odroczenie rozprawy i stanowi, że „Trybunał Konstytucyjny odracza rozprawę w przypadku braku dowodu doręczenia lub nieprawidłowości doręczenia zawiadomienia o rozprawie uczestnikom postępowania, może także odroczyć rozprawę z innych ważnych powodów”. W rozpoznawanej sprawie niestawiennictwo (nieobecność) wnioskodawców (ich przedstawicieli) nie wynikała z nieprawidłowości w doręczeniu zawiadomienia o rozprawie, gdyż doręczenie zawiadomienia o rozprawie zostało potwierdzone przez pełnomocników Rady Gminy Bochnia oraz Rady Gminy Stoszowice 8 marca 2013 r. Wnioskodawcy nie podjęli również jakichkolwiek czynności zmierzających do odroczenia rozprawy, w szczególności nie zawiadomili Trybunału Konstytucyjnego o zaistnieniu przeszkód utrudniających bądź uniemożliwiających stawiennictwo pełnomocników na rozprawie i nie wnieśli na piśmie o jej odroczenie z ważnych powodów. Odroczenie rozprawy Trybunał uznał za niecelowe ze względu na tożsamość wniosków rozpoznawanych w połączonych sprawach i stawiennictwo przedstawicieli pozostałych wnioskodawców.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.