Pełny tekst orzeczenia

49/1/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 20 lutego 2013 r.
Sygn. akt Ts 83/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka – przewodnicząca
Mirosław Granat – sprawozdawca
Stanisław Rymar,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 października 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Jana Macieja O.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 17 marca 2011 r. (data nadania) Jan Maciej O. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 8a ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.; dalej: ustawa o ochronie praw lokatorów) z art. 2 i art. 32 Konstytucji, art. 8a ust. 4a i ust. 4b pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów z art. 2 Konstytucji, art. 8a ust. 4b pkt 1 lit. a ustawy o ochronie praw lokatorów z art. 32 i art. 64 Konstytucji oraz art. 8a ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów z art. 32 Konstytucji.
Postanowieniem z 9 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Trybunał stwierdził, że w zakresie, w którym art. 2 i art. 32 Konstytucji są wyłącznymi podstawami zarzutów, wniesiona skarga nie spełniała wymogu określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Ponadto, skarżący nie przedstawił argumentów, które podważyłyby stanowisko wyrażone w wyroku TK z dnia 10 stycznia 2012 r. (SK 25/09, OTK ZU nr 1/A/2012, poz. 1), w którym Trybunał orzekł, że art. 8a ust. 4a i 4b ustawy o ochronie praw lokatorów spełnia kryteria testu proporcjonalności z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zważywszy na stan faktyczny sprawy, w związku z którą skarżący wniósł skargę konstytucyjną, Trybunał stwierdził, że zarzut naruszenia art. 64 ust. 2 Konstytucji przez art. 8a ust. 4b pkt 1 lit. a ustawy o ochronie praw lokatorów jest abstrakcyjny. Trybunał zwrócił też uwagę, że kwestionowany art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów nie stanowił podstawy wydanych w sprawie skarżącego orzeczeń, co również uzasadniało odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie, w którym powtarza, że zaskarżone przepisy naruszają jego konstytucyjne prawa z powodu ich błędnej redakcji (m.in. brak definicji zysku i godziwego zysku, kalkulacji podwyżki i samej podwyżki) pozwalającej na ich dowolną interpretację. W przekonaniu skarżącego nałożone przez kwestionowane przepisy ograniczenia są nadmierne i naruszają istotę prawa własności. Co więcej, skarżący podkreśla, że nabył lokal na skutek dziedziczenia, więc Trybunał błędnie uznał, iż w skardze nie udowodniono poniesienia nakładów na zakup bądź budowę lokalu. Błędne jest również, jak uważa, wymaganie wniesienia powództwa o ustalenie zasadności podwyżki czynszu, skoro w świetle art. 8 ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów legitymacja przysługuje wyłącznie najemcy, a nie wynajmującemu (którym jest skarżący). Skarżący ponownie odwołał się również do postanowienia TK z 29 czerwca 2005 r. (S 1/05, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 77) oraz wyroku TK z 17 maja 2006 r. (K 33/05, OTK ZU 5/A/2006, poz. 57), w których jego zdaniem wskazano te same, co w złożonej skardze, naruszenia przepisów Konstytucji. Uzasadnia to, jak twierdzi, nadanie dalszego biegu jego skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
Złożone zażalenie potwierdza, że w odniesieniu do większości zarzutów skarżący nie powiązał należycie naruszenia prawa do przyzwoitej legislacji (art. 2 Konstytucji), prawa do równego traktowania oraz zakazu dyskryminacji (art. 32 Konstytucji) z naruszeniem prawa własności (art. 64 Konstytucji), co uniemożliwiło nadanie jego skardze dalszego biegu (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK). Jedynym przepisem, z którym skarżący wiąże naruszenie przysługującego mu prawa własności, jest art. 8a ust. 4b lit. a ustawy o ochronie praw lokatorów. Przepis ten skarżący kwestionuje jednak, pomimo tego, że –jak podkreślił sąd drugiej instancji orzekający w jego sprawie – nie wykazał, aby poniósł koszty, o których stanowi ten przepis. Przede wszystkim zaś w kalkulacji przedstawionej najemcom nie wskazał, że zwrot kapitału miał wpływ na podwyżkę czynszu. Trybunał w niniejszym składzie przychyla się zatem do stanowiska wyrażonego w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym przepis ten nie był podstawą wydanego w sprawie skarżącego orzeczenia, a badanie jego konstytucyjności byłoby – wobec brzmienia art. 79 ust. 1 Konstytucji – niedopuszczalne.
Niezależnie od powyższego Trybunał zwraca uwagę, że skarżący, odwołując się do orzecznictwa TK sprzed nowelizacji ustawy o ochronie praw lokatorów dokonanej ustawą z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 249, poz. 1833, ze zm.), nie uwzględnia jej znaczenia dla rozstrzygania o zgodności z Konstytucją zasad podwyższania czynszu. W tym kontekście istotny jest wyrok TK z 10 stycznia 2012 r. (SK 25/09, OTK ZU nr 1/A/2012, poz. 1), wydany już po wniesieniu rozpatrywanej skargi konstytucyjnej, do którego Trybunał odwołał się w uzasadnieniu postanowienia o odmowie nadania dalszego biegu skardze. W wyroku tym Trybunał uznał, że na tle przyjętego w ustawie o ochronie praw lokatorów rozwiązania normatywnego nie budzi wątpliwości, iż najem lokalu winien zapewniać właścicielowi taki przychód, który pozwoli na pokrycie kosztów związanych z utrzymaniem i zarządzaniem nieruchomością oraz zapewni godziwy zysk. Stwierdził nadto, że zasady podwyższania czynszu zostały ujęte w akcie prawnym rangi ustawowej. Przepisy regulujące te kwestie, jak ocenił Trybunał, nie godzą w istotę własności, skoro wynajmujący (będący właścicielem) nie jest wyzuty ze swojej własności, może z tego prawa korzystać, nie jest także pozbawiony prawa do pobierania pożytków. Z kolei przyjęta przez ustawodawcę wysokość stopy zwrotu kapitału na poziomie 1,5% – w wypadku nakładów poniesionych na budowę albo zakup nowego lokalu, znajduje uzasadnienie i powiązanie z innymi przepisami prawa. Co więcej, poziom 10% nakładów poniesionych na trwałe ulepszenie lokalu, przy jednoczesnej sądowej kontroli zasadności podwyżek czynszu na poziomie przekraczającym 3% wartości odtworzeniowej lokalu, usprawiedliwiony jest ochroną praw podmiotów wskazanych w art. 76 Konstytucji.
Wobec powyższego, należy zauważyć, że we wniesionej skardze nie podjęto próby przedstawienia argumentacji, która uprawdopodobniłaby nieproporcjonalne naruszenie prawa własności, tj. obaliłaby stanowisko przyjęte w wyroku TK z 10 stycznia 2012 r. Trybunał podkreśla, że tylko wtedy zachodziłyby podstawy do nadania dalszego biegu złożonej skardze, co trafnie zaznaczono w zaskarżonym postanowieniu, przywołując art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Zdaniem Trybunału skarżący w zażaleniu mylnie odczytuje przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej w zakresie, w którym kwestionuje zgodność z Konstytucją art. 8a ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów. Aby dochodzić ochrony w drodze skargi konstytucyjnej, musiałby bowiem uzyskać orzeczenie wydane na podstawie wskazanego przepisu, w którym sąd rozstrzygałby o przysługujących mu konstytucyjnych prawach lub wolnościach (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Skoro skarżący nie złożył powództwa o ustalenie zasadności podwyżki czynszu (której sam przecież dokonał), to sądy nie orzekały o tym, czy na podstawie art. 8a ust. 5 pkt 2 przywołanej ustawy przysługuje mu legitymacja do wystąpienia z takim powództwem.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.