Pełny tekst orzeczenia

384/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 5 lipca 2013 r.

Sygn. akt Ts 85/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Zbigniew Cieślak – sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 czerwca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.J.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W skardze konstytucyjnej, sporządzonej przez ustanowionego pełnomocnikiem z urzędu adwokata i wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 marca 2012 r. (data nadania), M.J. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność: (1) art. 87 § 3 pkt 2 oraz art. 871 § 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.) z art. 2, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; (2) art. 91 k.p. z art. 21, art. 32 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji; (3) art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. z art. 21 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji; (4) art. 218 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.) z art. 1 Protokołu nr 4 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zapewniającego niektóre prawa i wolności inne niż już zawarte w Konwencji i Protokole nr 1 do Konwencji, sporządzonego w Strasburgu dnia 16 września 1963 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokół).

W ocenie skarżącego kwestionowane przepisy Kodeksu pracy „dyskryminują [go] (…) jako przedsiębiorcę, naruszając zasadę równości wszystkich wobec prawa tylko dlatego, że prowadzi działalność gospodarczą”. Z kolei art. 218 § 3 k.k. zawiera sankcję niedopuszczalną w państwie demokratycznym.



2. Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



2.1 W pierwszej kolejności Trybunał odniósł się do kwestii przedmiotów kontroli i ich związku z orzeczeniem, z którego wydaniem skarżący wiązał naruszenie przysługujących mu konstytucyjnych praw, tj. wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11). Skarżący zaskarżył bowiem regulacje prawa pracy (art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. – stanowiące podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 19 października 2009 r., sygn. akt IV P 20/09, utrzymanego w mocy przez wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r., sygn. akt IX Pa 119/10) oraz prawa karnego (art. 218 § 3 k.k. – stanowiący podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 15 czerwca 2011 r., sygn. akt II K 848/10, utrzymanego w mocy przez powołany wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r.).

Trybunał stwierdził, że wymóg wyczerpania drogi prawnej – odnośnie do badania konstytucyjności art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. – został spełniony przez skarżącego w momencie uzyskania przezeń wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10). Wyrok ten – co Trybunał ustalił z urzędu w sprawie Ts 214/10 – został doręczony skarżącemu 9 lipca 2010 r., analizowana skarga konstytucyjna została zaś wniesiona 31 marca 2012 r., a zatem z wyraźnym przekroczeniem ustawowego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Postępowanie sądowe zakończone wydaniem przez Sąd Okręgowy w Katowicach wyroku z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11) było w analizowanej sprawie prawnie irrelewantne dla obliczania biegu trzymiesięcznego terminu wystąpienia ze skargą konstytucyjną w zakresie konstytucyjności zakwestionowanych przepisów Kodeksu pracy.



2.2. W dalszej kolejności Trybunał Konstytucyjny odniósł się do kwestii zaskarżenia art. 218 § 3 k.k. Wprawdzie wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11) odnośnie do badania konstytucyjności wskazanego przepisu prawa karnego stanowił orzeczenie w rozumieniu art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 2 ustawy o TK, jednakże rozpoznanie merytoryczne zarzutu niezgodności art. 218 § 3 k.k. z art. 1 Protokołu – w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji – było niedopuszczalne w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.



2.3. Niezależnie od stwierdzonych wyżej samoistnych podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej przeciwko merytorycznemu rozpoznaniu skargi przemawiał także brak – w myśl art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK – stosownego uzasadnienia zarzutów postawionych w petitum skargi.



2.4. Odpis postanowienia z 19 czerwca 2012 r. został doręczony pełnomocnikowi skarżącego 25 czerwca 2012 r.



3. W sporządzonym przez pełnomocnika z urzędu piśmie procesowym, wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 28 czerwca 2012 r. (data nadania), skarżący złożył zażalenie na postanowienie z 19 czerwca 2012 r., w którym zarzucił Trybunałowi: po pierwsze – naruszenie art. 25 ustawy o TK, spowodowane rozpoznaniem sprawy przez jednego sędziego Trybunału i z przekroczeniem granic wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej, o którym mowa w art. 36 w związku z art. 49 ustawy o TK, a także de facto wydaniem rozstrzygnięcia merytorycznego w sprawie; po drugie – błędną wykładnię art. 46 ust. 1 ustawy o TK; po trzecie – błędne ustalenie, że skarga nie spełniała wymogu, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a podniesione w zażaleniu argumenty nie podważyły ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.



3. Pierwszy zarzut zażalenia należy uznać za oczywiście bezzasadny i wynikający z rażącej nieznajomości ustawy o TK przez profesjonalnego pełnomocnika skarżącego. Owszem, art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK stanowi m.in., że skargi konstytucyjne dotyczące ustaw są rozpoznawane merytorycznie przez składy orzekające pięciu sędziów Trybunału. Jednakże wedle art. 36 ust. 1 w związku z art. 49 tejże ustawy skargi podlegają wstępnemu rozpoznaniu, którego dokonuje Trybunał w składzie jednego sędziego.

Trybunał Konstytucyjny przypomina, że „każdy (…) ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego” (art. 79 ust. 1 Konstytucji). Oznacza to, że skarga konstytucyjna winna odpowiadać – z woli ustrojodawcy – warunkom merytorycznym i formalnym opisanym w ustawie zwykłej, czyli ustawie o Trybunale Konstytucyjnym (por. J. Trzciński, uwaga 10. do art. 79 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999-2007). Ta zaś nakłada na Trybunał obowiązek badania na etapie wstępnego rozpoznania skargi, czy: po pierwsze – została ona sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika; po drugie – wniesiono ją w przepisanym terminie; po trzecie – skarżący wyczerpał, o ile takie są przewidziane, przysługujące mu zwyczajne środki zaskarżenia rozstrzygnięcia, z wydaniem którego wiąże swoje uprawnienie do wystąpienia ze skargą konstytucyjną; po czwarte – przedmiot zaskarżenia łączy się z rozstrzygnięciem, z wydaniem którego skarżący wywodzi swoje uprawnienie do wystąpienia ze skargą konstytucyjną; po piąte – wzorzec kontroli mieści się w hipotezie art. 79 ust. 1 Konstytucji; po szóste – sformułowany w petitum skargi zarzut został należycie uzasadniony; po siódme – w sprawie zachodzi przesłanka zbędności orzekania. Podkreślenia wymaga, że analiza skargi konstytucyjnej obejmuje każdą z wyżej wymienionych przesłanek z osobna. Tym samym zaskarżone postanowienie zostało wydane w ramach ustawowych kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.



4. Odnosząc się do drugiego zarzutu zażalenia, Trybunał stwierdza, że opiera się on na całkowitym nieporozumieniu. Podstawę do wystąpienia ze skargą konstytucyjną skarżący wiąże z wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 2 września 2011 r. (sygn. akt XXIII Ka 612/11), utrzymującym w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Tychach z 15 czerwca 2011 r. (sygn. akt II K 848/10), wydany na podstawie art. 218 § 3 k.k. Zaskarżone art. 87 § 3 pkt 2, art. 871 § 1 pkt 2 i 3, art. 91 i art. 92 § 1, 2 i 3 k.p. stanowiły natomiast podstawę wyroku Sądu Rejonowego w Tychach z 19 października 2009 r. (sygn. akt IV P 20/09), utrzymanego w mocy przez wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 13 maja 2010 r. (sygn. akt IX Pa 119/10), który został doręczony skarżącemu 9 lipca 2010 r.

W analizowanej sprawie okoliczność ta powoduje, że w odniesieniu do kwestionowanych przepisów Kodeksu pracy skarga konstytucyjna została wniesiona z rażącym przekroczeniem terminu. Z tego też powodu zarzut dokonania przez Trybunał w postanowieniu z 19 czerwca 2012 r. błędnej wykładni art. 46 ust. 1 ustawy o TK należało uznać za oczywiście bezzasadny.



4. W odniesieniu do trzeciego zarzutu zażalenia Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w zaskarżonym postanowieniu w sposób prawidłowy przyjął, iż skarżący nie wykonał dyspozycji wynikającej z art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, gdyż nie przedstawił żadnej argumentacji na poparcie zarzutu niezgodności kwestionowanych przepisów Kodeksu pracy i Kodeksu karnego ze wskazanymi w petitum skargi wzorcami kontroli. Sformułowanie zarzutu w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym oznacza bowiem, że – w myśl zasady ei incumbit probatio, qui dicit – do skarżącego należy, obok wskazania przedmiotu i wzorców kontroli, obowiązek sformułowania stosownej argumentacji, która przedstawi wątpliwości inicjatora postępowania odnośnie do konstytucyjności kwestionowanej regulacji.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji i zasad z nich wyprowadzanych, z którymi – zdaniem skarżącego – niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty. Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie TK z 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 91). W konsekwencji niedopuszczalne jest samodzielne precyzowanie przez Trybunał, a tym bardziej uzasadnianie, jedynie ogólnikowo sformułowanych zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów (por. postanowienie TK z 4 lutego 2009 r., Ts 256/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 138).



Z przedstawionych wyżej powodów Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.