Pełny tekst orzeczenia

576/6/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 25 września 2013 r.
Sygn. akt Ts 116/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej A.S. w sprawie zgodności:
art. 3984 § 3 zdanie drugie oraz art. 3986 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 7 maja 2012 r. (data nadania) A.S. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 3984 § 3 zdanie drugie oraz art. 3986 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna sformułowano w związku z następującą sprawą. Skarżący złożył do Sądu Najwyższego, za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, skargę kasacyjną od wyroku tego sądu z 29 października 2010 r. (sygn. akt III AUa 795/10). Postanowieniem z 6 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku odrzucił skargę kasacyjną i wskazał, że skarżący nie usunął w terminie braków formalnych skargi, tj. nie nadesłał odpisów skargi kasacyjnej, lecz „różniące się w sposób istotny pisma procesowe”. W dniu 10 sierpnia 2011 r. skarżący wniósł na to postanowienie zażalenie, które zostało oddalone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 9 stycznia 2012 r. (sygn. akt II UZ 48/11, doręczone skarżącemu 6 lutego 2012 r.).
Skarżący uważa, że kwestionowane przepisy w sposób nieproporcjonalny ograniczają jego konstytucyjne prawo do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji), a w tym kontekście również zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). W jego ocenie niekonstytucyjna jest możliwość odrzucenia skargi kasacyjnej w razie nieuzupełnienia jej braków formalnych, tj. nienadesłania dwóch odpisów skargi (dla Sądu Najwyższego i Prokuratora Generalnego). Zdaniem skarżącego spełnienie wskazanych wymogów formalnych nie jest konieczne do nadania skardze kasacyjnej prawidłowego biegu i jej merytorycznego rozpoznania.
W zarządzeniu sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 12 czerwca 2012 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego oraz odpisów postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 6 lipca 2011 r. (sygn. akt III AUa 795/10) i postanowienia Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r. (IIUZ 48/11). W piśmie procesowym z 26 czerwca 2012 r. skarżący ustosunkował się do zarządzenia sędziego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone przez wydanie w sprawie skarżącego orzeczenia opartego na zaskarżonej normie. Powołany przepis Konstytucji wyznacza zatem przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, z kolei art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wskazują wymogi formalne, które muszą zostać spełnione, aby skarga podlegała rozpoznaniu. Na etapie wstępnej kontroli skargi Trybunał Konstytucyjny bada nadto, czy zarzuty w niej zawarte nie są oczywiście bezzasadne (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
W myśl art. 3984 § 3 zdanie drugie k.p.c. do skargi kasacyjnej dołącza się dwa jej odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego, chyba że sam wniósł skargę. Jeżeli skarga nie spełnia tego wymogu, przewodniczący w sądzie drugiej instancji (za pośrednictwem którego wnosi się skargę) wzywa skarżącego do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi (art. 3986 § 1 k.p.c). Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną, której braków nie usunięto w terminie (art. 3986 § 2 k.p.c).
Zdaniem skarżącego wynikający z art. 3984 § 3 zdanie drugie k.p.c. wymóg formalny skargi kasacyjnej, polegający na obowiązku dołączenia do niej dwóch odpisów – dla Sądu Najwyższego i Prokuratora Generalnego, a także określone w art. 3986 § 1 i 2 k.p.c. skutki niespełnienia tego wymogu są niekonstytucyjne. W przekonaniu skarżącego zakwestionowana regulacja w sposób nieproporcjonalny (w rozumieniu art. 31 ust. 3 Konstytucji) narusza bowiem przysługujące mu prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji), co również jest sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).
Trybunał zwraca uwagę na to, że Sąd Najwyższy pełni szczególną rolę w ramach władzy sądowniczej (art. 173 Konstytucji) i sprawowania wymiaru sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji). Przede wszystkim nadzoruje działalność sądów powszechnych w zakresie orzekania (art. 183 ust. 1 Konstytucji), co m.in. oznacza, że zapewnia zgodność z prawem oraz jednolitość orzecznictwa sądów powszechnych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych (art. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym [Dz. U. z 2013 r. poz. 499]). Wyrazem tej funkcji Sądu Najwyższego jest przyznanie stronom postępowania cywilnego nadzwyczajnego środka zaskarżenia, jakim jest skarga kasacyjna – uregulowana w dziale Va tytułu VI księgi pierwszej części pierwszej k.p.c. Nadzwyczajność skargi przejawia się głównie w tym, że przysługuje ona tylko wyjątkowo, w ściśle określonych sytuacjach jako środek wykraczający poza dwuinstancyjny model postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). Jednakże skoro ustawodawca przyznał stronom prawo do skargi kasacyjnej (tj. prawo do trzeciej instancji), powinien – co podkreślał niejednokrotnie w swoim orzecznictwie Trybunał Konstytucyjny – uregulować to postępowanie zgodnie ze standardami rzetelnego procesu, określonymi w art. 45 ust. 1 Konstytucji (zob. w szczególności wyrok TK z 30 maja 2007 r., SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53 i tam przywołane orzecznictwo).
Mając na uwadze powyższe, Trybunał stwierdza, że zarzut skarżącego jest oczywiście bezzasadny. Po pierwsze, skarżący, nie przedstawił przekonujących argumentów, które wykazywałyby, że nałożony na niego obowiązek dołączenia do skargi jej dwóch odpisów realnie ogranicza przyznane mu prawo do skargi kasacyjnej. Tym bardziej, że odrzucenie skargi kasacyjnej następuje dopiero po stwierdzeniu przez sąd drugiej instancji lub Sąd Najwyższy, że pomimo wezwania do uzupełnienia tego braku formalnego skargi, nie został on uzupełniony w terminie. W rozpatrywanej sprawie skarżący, wezwany do nadesłania brakujących odpisów skargi kasacyjnej, nadesłał pismo procesowe, które treścią istotnie różniło się od pierwotnie złożonej skargi kasacyjnej. Zaważyło to na uznaniu, że nie uzupełnił braków w terminie, co uzasadniało – w świetle zaskarżonych przepisów – odrzucenie skargi kasacyjnej.
Po drugie, zdaniem Trybunału celem wniesionej skargi konstytucyjnej jest w rzeczywistości próba naprawienia błędu skarżącego, który skutkował odrzuceniem skargi kasacyjnej. Nie można bowiem podzielić stanowiska skarżącego, zgodnie z którym obowiązek sporządzenia odpisu skargi kasacyjnej winien obciążać pracowników sekretariatu Sądu Najwyższego, i zrównującego rolę Prokuratora Generalnego z rolą prokuratora, do którego odnosi się tytuł II księgi pierwszej części pierwszej k.p.c.
Po trzecie, skarżący nie uprawdopodobnił, że kwestionowane przepisy naruszają istotę przysługującego mu prawa do sądu, a tylko wtedy mógłby twierdzić, że są sprzeczne z zasadą proporcjonalności wynikającą z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym skarga nie spełnia również wymogu statuowanego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, zgodnie z którym skarżący powinien określić sposób naruszenia przysługującego mu konstytucyjnego prawa podmiotowego.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – odmówił nadania skardze dalszego biegu.