Ts 140/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
56/1/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 8 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 140/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Korserwis Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 3941 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 78 w związku z art. 2, w związku z art. 8, w związku z art. 32 ust. 1 i 2, w związku z art. 45 ust. 1, w związku z art. 77 ust. 2 oraz w związku z art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie,
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 29 kwietnia 2011 r. (data nadania) Korserwis Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 3941 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim nie daje prawa do zaskarżenia do Sądu Najwyższego postanowienia sądu apelacyjnego odrzucającego wniosek o wyłączenie biegłego, z art. 78 w związku z art. 2, w związku z art. 8, w związku z art. 32 ust. 1 i 2, w związku z art. 45 ust. 1, w związku z art. 77 ust. 2 oraz w związku z art. 176 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 14 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 347/09) Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny odrzucił wniosek skarżącej o wyłączenie biegłego. W dniu 21 grudnia 2010 r. skarżąca, za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, wniosła do Sądu Najwyższego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu wniosku w przedmiocie wyłączenia biegłego. Zażalenie to zostało odrzucone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 1 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 347/09), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 3 lutego 2011 r. Jednocześnie, wyrokiem z 21 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 347/09), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 22 lutego 2011 r., Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację skarżącej w sprawie, w której wnosiła ona o wyłączenie biegłego.
Zdaniem skarżącej wydane przez sąd apelacyjny postanowienie o odrzuceniu wniosku strony o wyłączenie biegłego w postępowaniu cywilnym jest orzeczeniem wydanym w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji, gdyż sąd apelacyjny jest sądem po raz pierwszy orzekającym o takim wniosku. Tym samym – w ocenie skarżącej – zaskarżone przepisy, przez to, że nie przewidują możliwości odwołania się od takiego rozstrzygnięcia, naruszają prawo do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji). Pozostają także w sprzeczności z uzupełniającą i konkretyzującą to prawo zasadą dwuinstancyjności postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). W przekonaniu skarżącej zaskarżona regulacja prowadzi także do naruszenia prawa do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, niezawisły i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a przez to, że jest niezgodna ze wskazanymi przepisami Konstytucji, godzi także w zasadę bezwzględnego prymatu Konstytucji w systemie źródeł prawa oraz w zasadę jej bezpośredniego stosowania (art. 8 Konstytucji). Ponadto skarżąca wskazała, że w wypadku, gdy sądem właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie biegłego jest sąd inny niż sąd apelacyjny, stronie przysługuje prawo do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego, natomiast w wypadku, gdy orzekł o tym sąd apelacyjny – strona nie ma takiej możliwości. Stwierdziła również, że sytuacja taka prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji). W ocenie skarżącej zaskarżona regulacja narusza także zasady rzetelnego postępowania sądowego oraz sprawiedliwości proceduralnej wywodzone z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zakaz zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącej został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz doręczenie 4 kopii załączników do skargi konstytucyjnej. Pełnomocnik skarżącej wykonał powyższe zarządzenie 13 lipca 2011 r.
Postanowieniem z 21 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie z uwagi na wniesienie przez skarżącą skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 grudnia 2010 r. Trybunał stwierdził, że wynik postępowania przed Sądem Najwyższym może mieć wpływ na ustalenie podstaw wystąpienia ze skargą konstytucyjną, w szczególności zaś na stwierdzenie naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącej. 28 sierpnia 2012 r. do Trybunału Konstytucyjnego została przesłana kopia postanowienia Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 8 marca 2012 r. (sygn. akt II CSK 522/11), w którym Sąd ten odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia. Z kolei z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 tej ustawy wynika obowiązek uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Ponadto, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, znajdującym zastosowanie do spraw rozpatrywanych w trybie skargi konstytucyjnej na podstawie art. 49 tejże ustawy, w toku wstępnego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania jej dalszego biegu, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna.
Analiza skargi konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że skarga nie spełnia wymogów nadania jej dalszego biegu, gdyż jest oczywiście bezzasadna.
W pierwszej kolejności Trybunał zauważa, że zasadnicze zarzuty stawiane przez skarżącą dotyczą naruszenia przez zaskarżoną regulację art. 78 Konstytucji, a pozostałe wskazane w skardze wzorce kontroli powołane zostały jako pozostające w związku z tym przepisem. Argumentacja skarżącej opiera się na założeniu, że rozstrzygnięcie o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego w postępowaniu cywilnym jest orzeczeniem wydanym w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji i jako takie musi – w myśl tego przepisu –podlegać zaskarżeniu. Założenie to jest jednak błędne. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat zakresu zastosowania art. 78 Konstytucji oraz konkretyzującego treść tego prawa w ramach postępowania sądowego art. 176 ust. 1 Konstytucji. Trybunał wskazywał w szczególności, że do uzyskania kwalifikacji orzeczenia wydanego w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji nie jest wystarczające rozstrzygnięcie przez sąd po raz pierwszy danej kwestii. Sądem pierwszej instancji w rozumieniu konstytucyjnym jest sąd, przed którym rozpoczyna się postępowanie sądowe, prowadzące do rozstrzygnięcia sprawy, a więc wydania orzeczenia o prawach i obowiązkach stron wynikających z istniejącego między nimi sporu ze stosunków prawnych. Takie rozstrzygnięcie – wydane po raz pierwszy przez sąd pierwszej instancji – zgodnie z art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji musi podlegać zaskarżeniu. Zasada dwuinstancyjności nie obejmuje natomiast orzeczeń w kwestiach wpadkowych, jeżeli sąd nie orzeka w nich o prawach i obowiązkach stron (zob. np. wyroki TK z: 31 marca 2009 r., SK 19/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 29 oraz 12 kwietnia 2012 r., SK 21/11, OTK ZU nr 4/A/2012, poz. 38 i tam cytowane orzecznictwo). Rozstrzygnięcie o dopuszczalności lub zasadności wniosku o wyłączenie biegłego jest takim właśnie rozstrzygnięciem dotyczącym kwestii incydentalnej. Nie rozstrzyga także o prawach lub obowiązkach stron postępowania. Dlatego twierdzenie skarżącej, że brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączeniu biegłego narusza art. 78 Konstytucji, czy też art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji, jest oczywiście bezzasadne.
Powyższe ustalenia determinują także uznanie za oczywiście bezzasadne zarzutów naruszenia przez zaskarżoną regulację art. 78 Konstytucji w związku z pozostałymi wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli.
Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 78 w związku z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą sprawiedliwości proceduralnej, prawem do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, niezawisły i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zakazem zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji), Trybunał stwierdza, że argumentacja skarżącej sprowadza się do wskazania, że brak kontroli instancyjnej postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego zamknął jej drogę do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, którego elementem jest możliwość zaskarżenia orzeczenia wydanego w postępowaniu sądowym. W tym zakresie zastosowanie znajdują więc uwagi poczynione powyżej.
Oczywiście bezzasadny jest również zarzut naruszenia art. 78 w związku z art. 32 Konstytucji. W tym zakresie argumentacja skarżącej opiera się na błędnym stwierdzeniu o istnieniu różnicy pomiędzy zaskarżalnością postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączeniu biegłego w sytuacji, gdy wniosek taki został złożony w postępowaniu przed sądem apelacyjnym, a sytuacją, gdy miało to miejsce w postępowaniu przed sądem niższego rzędu. Tymczasem unormowania k.p.c. nie przewidują możliwości zaskarżenia postanowienia ani o odrzuceniu ani o oddaleniu wniosku o wyłączenie biegłego, niezależnie od tego, czy zostało ono wydane przez sąd pierwszej czy drugiej instancji. Zgodnie z art. 394 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji zażalenie przysługuje jedynie na postanowienia niekończące postępowania, które zostały enumeratywnie wymienione w tym przepisie. Postanowienia wydane w wyniku wniesienia wniosku o wyłączenie biegłego nie zostały w nim wymienione, a więc nie należą one do postanowień zaskarżalnych (zob. T. Ereciński, uwaga 8 do art. 281, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 1, Warszawa 2012, s. 1189). Wśród postanowień dotyczących wyłączenia poszczególnych organów procesowych zaskarżeniu podlega jedynie postanowienie o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego, co jest uzasadnione koniecznością zapewnienia gwarancji realizacji konstytucyjnego prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronny i niezależny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji; por. wyrok TK z 2 czerwca 2012 r., SK 38/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 46). Tym samym zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości w sposobie ukształtowania prawa do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego nie znajduje uzasadnienia.
Również argumenty skarżącej dotyczące naruszenia art. 78 w związku z art. 8 Konstytucji nie zasługują na uwzględnienie – sprowadzają się one bowiem do stwierdzenia, że skoro zaskarżone przepisy naruszają – zdaniem skarżącej – art. 78 Konstytucji oraz pozostałe wymienione w skardze wzorce kontroli, to godzi także w zasadę nadrzędności Konstytucji oraz jej bezpośredniego stosowania. Wobec uznania, że zarzut naruszenia pozostałych wskazanych w skardze przepisów Konstytucji mają charakter oczywiście bezzasadny, charakter taki tym bardziej należy przypisać zarzutowi naruszenia zasad wymienionych w art. 8 Konstytucji. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału art. 8 Konstytucji nie stanowi źródła wolności i praw konstytucyjnych, a więc nie może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej (zob. np. wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1A/2004, poz. 2).
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
POSTANOWIENIE
z dnia 8 stycznia 2013 r.
Sygn. akt Ts 140/11
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Marek Zubik,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Korserwis Sp. z o.o. w sprawie zgodności:
art. 3941 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 78 w związku z art. 2, w związku z art. 8, w związku z art. 32 ust. 1 i 2, w związku z art. 45 ust. 1, w związku z art. 77 ust. 2 oraz w związku z art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
1) podjąć zawieszone postępowanie,
2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 29 kwietnia 2011 r. (data nadania) Korserwis Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie niezgodności art. 3941 § 1 i 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim nie daje prawa do zaskarżenia do Sądu Najwyższego postanowienia sądu apelacyjnego odrzucającego wniosek o wyłączenie biegłego, z art. 78 w związku z art. 2, w związku z art. 8, w związku z art. 32 ust. 1 i 2, w związku z art. 45 ust. 1, w związku z art. 77 ust. 2 oraz w związku z art. 176 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Postanowieniem z 14 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 347/09) Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny odrzucił wniosek skarżącej o wyłączenie biegłego. W dniu 21 grudnia 2010 r. skarżąca, za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w Łodzi, wniosła do Sądu Najwyższego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu wniosku w przedmiocie wyłączenia biegłego. Zażalenie to zostało odrzucone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 1 lutego 2011 r. (sygn. akt I ACa 347/09), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 3 lutego 2011 r. Jednocześnie, wyrokiem z 21 grudnia 2010 r. (sygn. akt I ACa 347/09), doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 22 lutego 2011 r., Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił apelację skarżącej w sprawie, w której wnosiła ona o wyłączenie biegłego.
Zdaniem skarżącej wydane przez sąd apelacyjny postanowienie o odrzuceniu wniosku strony o wyłączenie biegłego w postępowaniu cywilnym jest orzeczeniem wydanym w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji, gdyż sąd apelacyjny jest sądem po raz pierwszy orzekającym o takim wniosku. Tym samym – w ocenie skarżącej – zaskarżone przepisy, przez to, że nie przewidują możliwości odwołania się od takiego rozstrzygnięcia, naruszają prawo do zaskarżenia orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji). Pozostają także w sprzeczności z uzupełniającą i konkretyzującą to prawo zasadą dwuinstancyjności postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji). W przekonaniu skarżącej zaskarżona regulacja prowadzi także do naruszenia prawa do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, niezawisły i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji), a przez to, że jest niezgodna ze wskazanymi przepisami Konstytucji, godzi także w zasadę bezwzględnego prymatu Konstytucji w systemie źródeł prawa oraz w zasadę jej bezpośredniego stosowania (art. 8 Konstytucji). Ponadto skarżąca wskazała, że w wypadku, gdy sądem właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie biegłego jest sąd inny niż sąd apelacyjny, stronie przysługuje prawo do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego, natomiast w wypadku, gdy orzekł o tym sąd apelacyjny – strona nie ma takiej możliwości. Stwierdziła również, że sytuacja taka prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady równości (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji). W ocenie skarżącej zaskarżona regulacja narusza także zasady rzetelnego postępowania sądowego oraz sprawiedliwości proceduralnej wywodzone z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) oraz zakaz zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji).
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 czerwca 2011 r. pełnomocnik skarżącej został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz doręczenie 4 kopii załączników do skargi konstytucyjnej. Pełnomocnik skarżącej wykonał powyższe zarządzenie 13 lipca 2011 r.
Postanowieniem z 21 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie z uwagi na wniesienie przez skarżącą skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 21 grudnia 2010 r. Trybunał stwierdził, że wynik postępowania przed Sądem Najwyższym może mieć wpływ na ustalenie podstaw wystąpienia ze skargą konstytucyjną, w szczególności zaś na stwierdzenie naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przysługujących skarżącej. 28 sierpnia 2012 r. do Trybunału Konstytucyjnego została przesłana kopia postanowienia Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 8 marca 2012 r. (sygn. akt II CSK 522/11), w którym Sąd ten odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie ze skargi konstytucyjnej precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia. Z kolei z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 tej ustawy wynika obowiązek uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Ponadto, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, znajdującym zastosowanie do spraw rozpatrywanych w trybie skargi konstytucyjnej na podstawie art. 49 tejże ustawy, w toku wstępnego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania jej dalszego biegu, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna.
Analiza skargi konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że skarga nie spełnia wymogów nadania jej dalszego biegu, gdyż jest oczywiście bezzasadna.
W pierwszej kolejności Trybunał zauważa, że zasadnicze zarzuty stawiane przez skarżącą dotyczą naruszenia przez zaskarżoną regulację art. 78 Konstytucji, a pozostałe wskazane w skardze wzorce kontroli powołane zostały jako pozostające w związku z tym przepisem. Argumentacja skarżącej opiera się na założeniu, że rozstrzygnięcie o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego w postępowaniu cywilnym jest orzeczeniem wydanym w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji i jako takie musi – w myśl tego przepisu –podlegać zaskarżeniu. Założenie to jest jednak błędne. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat zakresu zastosowania art. 78 Konstytucji oraz konkretyzującego treść tego prawa w ramach postępowania sądowego art. 176 ust. 1 Konstytucji. Trybunał wskazywał w szczególności, że do uzyskania kwalifikacji orzeczenia wydanego w pierwszej instancji w rozumieniu art. 78 Konstytucji nie jest wystarczające rozstrzygnięcie przez sąd po raz pierwszy danej kwestii. Sądem pierwszej instancji w rozumieniu konstytucyjnym jest sąd, przed którym rozpoczyna się postępowanie sądowe, prowadzące do rozstrzygnięcia sprawy, a więc wydania orzeczenia o prawach i obowiązkach stron wynikających z istniejącego między nimi sporu ze stosunków prawnych. Takie rozstrzygnięcie – wydane po raz pierwszy przez sąd pierwszej instancji – zgodnie z art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji musi podlegać zaskarżeniu. Zasada dwuinstancyjności nie obejmuje natomiast orzeczeń w kwestiach wpadkowych, jeżeli sąd nie orzeka w nich o prawach i obowiązkach stron (zob. np. wyroki TK z: 31 marca 2009 r., SK 19/08, OTK ZU nr 3/A/2009, poz. 29 oraz 12 kwietnia 2012 r., SK 21/11, OTK ZU nr 4/A/2012, poz. 38 i tam cytowane orzecznictwo). Rozstrzygnięcie o dopuszczalności lub zasadności wniosku o wyłączenie biegłego jest takim właśnie rozstrzygnięciem dotyczącym kwestii incydentalnej. Nie rozstrzyga także o prawach lub obowiązkach stron postępowania. Dlatego twierdzenie skarżącej, że brak możliwości zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączeniu biegłego narusza art. 78 Konstytucji, czy też art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji, jest oczywiście bezzasadne.
Powyższe ustalenia determinują także uznanie za oczywiście bezzasadne zarzutów naruszenia przez zaskarżoną regulację art. 78 Konstytucji w związku z pozostałymi wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli.
Odnosząc się do zarzutów naruszenia art. 78 w związku z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą sprawiedliwości proceduralnej, prawem do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, niezawisły i bezstronny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz zakazem zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji), Trybunał stwierdza, że argumentacja skarżącej sprowadza się do wskazania, że brak kontroli instancyjnej postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego zamknął jej drogę do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, którego elementem jest możliwość zaskarżenia orzeczenia wydanego w postępowaniu sądowym. W tym zakresie zastosowanie znajdują więc uwagi poczynione powyżej.
Oczywiście bezzasadny jest również zarzut naruszenia art. 78 w związku z art. 32 Konstytucji. W tym zakresie argumentacja skarżącej opiera się na błędnym stwierdzeniu o istnieniu różnicy pomiędzy zaskarżalnością postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączeniu biegłego w sytuacji, gdy wniosek taki został złożony w postępowaniu przed sądem apelacyjnym, a sytuacją, gdy miało to miejsce w postępowaniu przed sądem niższego rzędu. Tymczasem unormowania k.p.c. nie przewidują możliwości zaskarżenia postanowienia ani o odrzuceniu ani o oddaleniu wniosku o wyłączenie biegłego, niezależnie od tego, czy zostało ono wydane przez sąd pierwszej czy drugiej instancji. Zgodnie z art. 394 § 1 k.p.c. w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji zażalenie przysługuje jedynie na postanowienia niekończące postępowania, które zostały enumeratywnie wymienione w tym przepisie. Postanowienia wydane w wyniku wniesienia wniosku o wyłączenie biegłego nie zostały w nim wymienione, a więc nie należą one do postanowień zaskarżalnych (zob. T. Ereciński, uwaga 8 do art. 281, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 1, Warszawa 2012, s. 1189). Wśród postanowień dotyczących wyłączenia poszczególnych organów procesowych zaskarżeniu podlega jedynie postanowienie o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego, co jest uzasadnione koniecznością zapewnienia gwarancji realizacji konstytucyjnego prawa do rozpoznania sprawy przez bezstronny i niezależny sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji; por. wyrok TK z 2 czerwca 2012 r., SK 38/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 46). Tym samym zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości w sposobie ukształtowania prawa do zaskarżenia postanowienia o odrzuceniu wniosku o wyłączenie biegłego nie znajduje uzasadnienia.
Również argumenty skarżącej dotyczące naruszenia art. 78 w związku z art. 8 Konstytucji nie zasługują na uwzględnienie – sprowadzają się one bowiem do stwierdzenia, że skoro zaskarżone przepisy naruszają – zdaniem skarżącej – art. 78 Konstytucji oraz pozostałe wymienione w skardze wzorce kontroli, to godzi także w zasadę nadrzędności Konstytucji oraz jej bezpośredniego stosowania. Wobec uznania, że zarzut naruszenia pozostałych wskazanych w skardze przepisów Konstytucji mają charakter oczywiście bezzasadny, charakter taki tym bardziej należy przypisać zarzutowi naruszenia zasad wymienionych w art. 8 Konstytucji. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału art. 8 Konstytucji nie stanowi źródła wolności i praw konstytucyjnych, a więc nie może być samodzielnym wzorcem kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej (zob. np. wyrok TK z 13 stycznia 2004 r., SK 10/03, OTK ZU nr 1A/2004, poz. 2).
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.