Pełny tekst orzeczenia

222/3/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 7 maja 2013 r.
Sygn. akt Ts 151/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Andrzej Wróbel – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 stycznia 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Budowlanych SAN-BUD Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 czerwca 2010 r. (data nadania) Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Budowlanych SAN-BUD Sp. z o.o. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności art. 96 i art. 97 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm.; dalej: prawo bankowe) oraz art. 7862 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Postanowieniem z 9 stycznia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), odmówił nadania dalszego biegu skardze. Zdaniem Trybunału skarżąca nie uprawdopodobniła naruszenia przysługującego jej prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) ani powiązanych z nim zasad ustrojowych (art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji), w konsekwencji czego zarzut skargi należało ocenić jako oczywiście bezzasadny. Trybunał stwierdził przy tym, że skarżąca formułując zarzuty, nie uwzględniła wyroku TK z 26 stycznia 2005 r. (P 10/04, OTK ZU nr 1/A/2005, poz. 7), nie przedstawiła bowiem argumentów przemawiających za niedopuszczalnością przewidzianego w zaskarżonych przepisach przywileju bankowego. Nie uprawdopodobniła nadto, że umożliwienie wystawienia tytułu egzekucyjnego w odniesieniu do tzw. czynności bankowych sensu largo prowadzi do naruszenia któregokolwiek elementu prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał zwrócił jednocześnie uwagę, że zarzuty skarżącej mające wykazać bezpodstawność wystawienia w jej sprawie bankowego tytułu egzekucyjnego były badane w postępowaniu klauzulowym. Skarżąca – jak ustalił Trybunał – nie podejmowała również żadnych innych prób ochrony swoich praw majątkowych.
Na powyższe postanowienie skarżąca złożyła zażalenie, w którym zarzuca, że Trybunał niezasadnie uznał, iż „przepisy o postępowaniu klauzulowym nie mogą naruszać zasady rozpatrzenia sprawy przez sąd”. Ponadto, w ocenie skarżącej przywołany w zaskarżonym postanowieniu wyrok TK z 26 stycznia 2005 r. ograniczał się do kwestii związanych z „zaspokajaniem potrzeb kredytowych ludności”, dlatego nie powinien wpływać na zasadność poddania kontroli zaskarżonych przepisów. Jak podkreśla skarżąca: „oczekiwanie, że klient banku wytoczy, opłaci i przeprowadzi sprawę z powództwa (…), a następnie dopiero będzie wnosił o ustalenie konstytucyjności przywilejów egzekucyjnych oznaczałoby zgodę na sprowadzenie gwarancji konstytucyjnych do pozoru praw”. Skarżąca zaznacza, że z naruszeniem jej prawa do sądu związane jest naruszenie zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasad sprawiedliwości społecznej, proporcjonalności i praworządności (art. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.
W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.
W zażaleniu skarżąca podnosi, że Trybunał niezasadnie uznał, iż nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie jest „rozpatrzeniem sprawy” w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Odnosząc się do tego zarzutu, Trybunał zwraca uwagę, że zażalenie powinno dotyczyć wyłącznie podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze. Zarzut zażalenia nawiązujący do pojęcia „sprawy” nie został należycie powiązany z kwestionowanym postanowieniem. Trybunał nie podważał bowiem możliwości kontroli zaskarżonych przepisów z art. 45 ust. 1 Konstytucji, stwierdził jednak, że skarżąca nie uprawdopodobniła naruszenia przysługującego jej prawa do sądu, wynikającego ze wskazanego przez nią w skardze wzorca tejże kontroli. Okoliczność powyższa, a nie ta, wskazana w zażaleniu, stanowiła podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze.
Skarżąca uważa, że „generalne dozwolenie na uprzednie uzyskanie klauzuli wykonalności przez wierzyciela i dopiero następcze wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego przez dłużnika jest takim przesunięciem uprawnień procesowych na stronę wierzyciela, że powinno być kwalifikowane jako pozbawienie dłużnika prawa do sądu” (pismo z 20 kwietnia 2012 r. uzupełniające braki skargi konstytucyjnej). Co więcej, w jej przekonaniu „oczekiwanie, że klient banku wytoczy, opłaci i przeprowadzi sprawę z powództwa (…), a następnie dopiero będzie wnosił o ustalenie konstytucyjności bankowych przywilejów egzekucyjnych oznaczałoby zgodę na sprowadzenie gwarancji konstytucyjnych do pozoru praw”.
Trybunał w niniejszym składzie przychyla się do stanowiska wyrażonego w wyroku z 26 stycznia 2005 r. (P 10/04), a przywołanego w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze, zgodnie z którym naruszenia konstytucyjnych standardów procesowych, gwarantowanych w art. 45 ust. 1 Konstytucji, przez przepisy przyznające bankom przywilej wystawiania tytułów egzekucyjnych nie należy upatrywać wyłącznie w pominięciu uprzedniego przeprowadzenia postępowania rozpoznawczego. Do uprawdopodobnienia naruszenia prawa do sądu wystarczyło więc, by skarżąca przedstawiła dodatkowe okoliczności, które jej zdaniem, w połączeniu z brakiem postępowania rozpoznawczego, skutkowałyby niekonstytucyjnością przepisów regulujących bankowe tytuły egzekucyjne. Skarżąca, jak stwierdził Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, nie uzasadniła jednak należycie postawionego w skardze zarzutu, w szczególności nie wyjaśniła, dlaczego, w jej przekonaniu, okolicznością świadczącą o niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów miałoby być umożliwienie wystawiania tytułów egzekucyjnych odnoszących się do czynności bankowych sensu largo (np. terminowych operacji finansowych). Ponadto, skarżąca zdaje się nie dostrzegać, że przysługiwała jej możliwość kwestionowania bankowego tytułu egzekucyjnego w postępowaniu klauzulowym, której w pełni nie wykorzystała (podniesione przez nią zarzuty nie znajdowały bowiem odzwierciedlenia w stanie faktycznym, co podkreślił rozpoznający jej zażalenie sąd okręgowy).
Trybunał przypomina również, że skarga konstytucyjna, o której mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jest szczególnym, subsydiarnym środkiem ochrony konstytucyjnych praw podmiotowych. Skarga ta nie przysługuje więc w sytuacji, gdy istnieją nadal środki prawne, za pomocą których skarżąca mogłaby dochodzić ochrony swoich praw. Skoro zatem skarżąca nie skorzystała z przyznanych jej środków ochrony, to jej zarzuty (np. dotyczące opłat sądowych) zostały uznane za przedwczesne, co w konsekwencji spowodowało odmowę nadania skardze dalszego biegu.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.