Ts 210/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
587/6/B/2013
POSTANOWIENIE
z dnia 18 grudnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 210/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz – przewodnicząca
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Stanisław Biernat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.M.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 sierpnia 2012 r. M.M. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 143 § 3 pkt 1, 5, 6 i 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm. dalej: k.k.w.) z art. 2, art. 30, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego ustanowione w zaskarżonych przepisach zakazy dotyczące wykonywania kary dyscyplinarnej umieszczenia w celi izolacyjnej, naruszają: nakaz traktowania osób pozbawionych wolności w sposób humanitarny; zakaz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania; godność człowieka oraz zasadę demokratycznego państwa prawnego. Skarżący stwierdził, że samo umieszczenie skazanego w celi izolacyjnej jest bardzo dotkliwą sankcją. Uniemożliwienie mu ponadto widzeń, korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych, dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych, otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym karę wymierzono, oraz korzystania z własnej odzieży, własnego obuwia i wyrobów tytoniowych jest – zdaniem skarżącego – dodatkowym udręczeniem skazanego nieuzasadnionym celami odbywania kary.
Postanowieniem z 8 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji powodem wydania takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że przepis ten nie stanowi źródła konstytucyjnych praw lub wolności, a więc nie może być wzorcem kontroli konstytucyjności przepisów zaskarżonych w skardze konstytucyjnej. W pozostałym zakresie powodem odmowy nadania skardze dalszego biegu była jej oczywista bezzasadność. Trybunał uznał, że wskazane w zaskarżonych przepisach zakazy nie powodują, że kara umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej staje się niehumanitarna lub narusza jego godność. Zaznaczył w szczególności, że ani ograniczenie skazanemu kontaktu ze światem zewnętrznym, ani zakazanie mu korzystania z własnej odzieży nie jest przejawem niehumanitarnego traktowania. Stwierdził również, że uniemożliwienie skazanemu dokonywania zakupu artykułów żywnościowych oraz otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym wymierzono karę – wbrew twierdzeniom skarżącego – nie może prowadzić do jego głodzenia. Zakład karny ma bowiem obowiązek zapewnić osobom skazanym wyżywienia odpowiednie do zachowania zdrowia. Jednocześnie Trybunał podkreślił, że karę dyscyplinarną umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej można wymierzyć jedynie za najpoważniejsze naruszenia dyscypliny i porządku w zakładzie karnym, oraz wskazał, że stosowanie tej kary jest obwarowane licznymi ograniczeniami, mającymi zapobiec ewentualnym negatywnym konsekwencjom jej wykonania dla zdrowia lub procesu resocjalizacji skazanego.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucił w nim, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał niesłusznie uznał, iż wniesiona w niniejszej sprawie skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Stwierdził, że zastosowanie najsurowszej kary dyscyplinarnej, jaką jest umieszczenie skazanego w celi izolacyjnej, nie może prowadzić do niehumanitarnego traktowania i naruszenia godności. Jego zdaniem zakazy ustanowione w zaskarżonych przepisach mają jednak taki skutek. Jak podkreślił celem kary izolacyjnej jest uniemożliwienie skarżącemu kontaktu z innymi skazanymi. Niekonieczne jest więc zakazywanie skazanemu widzeń oraz korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych. Pełnomocnik zauważył również, że chęć użycia takiego aparatu może wynikać z konieczności skontaktowania się z obrońcą. Stwierdził także, że – zdaniem skarżącego – do najpoważniejszych przejawów naruszenia Konstytucji należy pozbawienie skazanego możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym wymierzono karę oraz zakaz korzystania z własnej odzieży i własnego obuwia. Uzasadnił to tym, że porcje żywnościowe w zakładach karnych są złej jakości i odbiegają od wymaganego minimum. Podniósł ponadto, że mimo ustawowego ograniczenia czasu trwania kary izolacyjnej do 28 dni karę tę można wymierzać wielokrotnie, w związku z czym w praktyce może ona trwać dłużej. Zauważył też, że przepisy nakazujące uzyskanie zgody sędziego penitencjarnego, w sytuacji, w której wymiar kary izolacyjnej przekracza 14 dni są omijane przez parokrotne wymierzanie kary izolacyjnej na okres 14 dni, a opinie lekarza lub psychologa wydawane przed jej zastosowaniem często mają charakter jedynie formalny.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącej przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w zaskarżonym postanowieniu, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny analizuje te zarzuty zażalenia, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia, i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wniesione w niniejszej sprawie zażalenie nie dostarcza żadnych argumentów, które podałyby w wątpliwość przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, przedstawione w postanowieniu z 8 maja 2013 r.
Skarżący bezzasadnie twierdzi, że Trybunał niesłusznie uznał, iż sformułowane w skardze zarzuty nie stanowią naruszenia zasady humanitarnego traktowania osób skazanych oraz ich godności. Jak trafnie wskazał Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu żaden ze sformułowanych w zakwestionowanych przepisach zakazów rozpatrywany osobno, ani zakazy te zastosowane łącznie nie prowadzą do niehumanitarnego traktowania osób skazanych. Za takie traktowanie – wbrew twierdzeniom skarżącego – nie można uznać ani ograniczenia możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz otrzymania paczki żywnościowej, ani zakazu korzystania z własnej odzieży i własnego obuwia, skoro zakład karny ma obowiązek zapewnienia skazanym zarówno odpowiedniego wyżywienia, jak i ubrania. Ewentualne nieprawidłowe wywiązywanie się z tego obowiązku przez zakłady karne jest kwestią stosowania prawa, której ocena nie podlega kognicji Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał zauważa także, że część zarzutów skarżącego wiąże się nie tyle z samym zastosowaniem wobec niego zakazów ustanowionych w art. 143 § 3 pkt 1, 5, 6 i 8 k.k.w., lecz z długością ich stosowania, wynikającą z parokrotnego wymierzenia mu kary izolacyjnej. Skarżący zwraca też uwagę na omijanie wymogu uzyskania zgody sędziego penitencjarnego na orzeczenie kary umieszczenia w celi izolacyjnej w wymiarze powyżej 14 dni przez parokrotne stosowanie tej kary w krótszym wymiarze. Trybunał stwierdza, że w tym zakresie podniesione zarzuty nie wiążą się z zaskarżonymi przepisami. Skarżący nie zakwestionował bowiem konstytucyjności przepisów regulujących dopuszczalną długość stosowania kary porządkowej umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej oraz zasady uzyskiwania zgody sędziego penitencjarnego na wymierzenie tej kary. Jednocześnie Trybunał podkreśla, że zgodnie z art. 146 § 1 k.k.w. za jedno przekroczenie, można wymierzyć tylko jedną karę dyscyplinarną. Nie jest więc dopuszczalne kilkakrotne zastosowanie wobec skazanego kary umieszczenia w celi izolacyjnej za to samo naruszenie dyscypliny i porządku w zakładzie karnym. Jedynie w wypadku popełnienia kolejnego przekroczenia, skazany musi liczyć się z możliwością ponownego wymierzenia mu kary porządkowej.
Na uwzględnienie nie zasługują również te zarzuty skarżącego, które odnoszą się do zastosowania wobec niego zakazu korzystania z widzeń i samoinkasujących aparatów telefonicznych. Skarżący wskazuje w tym zakresie w szczególności na to, że konieczność skorzystania z tych uprawnień może wynikać z chęci widzenia się z obrońcą. Jako podstawy skargi konstytucyjnej skarżący nie powołuje jednak naruszenia konstytucyjnego prawa do obrony (art. 42 ust. 2 Konstytucji). Zarzuca jedynie naruszenie art. 30, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji. Żaden z tych przepisów nie dotyczy kwestii kontaktu skazanego z obrońcą. Nie sposób także przyjąć, że ograniczenie takiego kontaktu jest naruszeniem godności skazanego, zakazu tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania, czy też zasady humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny zauważa, że w rozpatrywanym zażaleniu skarżący nie zakwestionował tego, iż w zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna. Trybunał, w niniejszym składzie, stwierdza, że również to ustalenie jest prawidłowe.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 18 grudnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 210/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz – przewodnicząca
Maria Gintowt-Jankowicz – sprawozdawca
Stanisław Biernat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.M.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 sierpnia 2012 r. M.M. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 143 § 3 pkt 1, 5, 6 i 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm. dalej: k.k.w.) z art. 2, art. 30, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji.
Zdaniem skarżącego ustanowione w zaskarżonych przepisach zakazy dotyczące wykonywania kary dyscyplinarnej umieszczenia w celi izolacyjnej, naruszają: nakaz traktowania osób pozbawionych wolności w sposób humanitarny; zakaz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania; godność człowieka oraz zasadę demokratycznego państwa prawnego. Skarżący stwierdził, że samo umieszczenie skazanego w celi izolacyjnej jest bardzo dotkliwą sankcją. Uniemożliwienie mu ponadto widzeń, korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych, dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych, otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym karę wymierzono, oraz korzystania z własnej odzieży, własnego obuwia i wyrobów tytoniowych jest – zdaniem skarżącego – dodatkowym udręczeniem skazanego nieuzasadnionym celami odbywania kary.
Postanowieniem z 8 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji powodem wydania takiego rozstrzygnięcia było ustalenie, że przepis ten nie stanowi źródła konstytucyjnych praw lub wolności, a więc nie może być wzorcem kontroli konstytucyjności przepisów zaskarżonych w skardze konstytucyjnej. W pozostałym zakresie powodem odmowy nadania skardze dalszego biegu była jej oczywista bezzasadność. Trybunał uznał, że wskazane w zaskarżonych przepisach zakazy nie powodują, że kara umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej staje się niehumanitarna lub narusza jego godność. Zaznaczył w szczególności, że ani ograniczenie skazanemu kontaktu ze światem zewnętrznym, ani zakazanie mu korzystania z własnej odzieży nie jest przejawem niehumanitarnego traktowania. Stwierdził również, że uniemożliwienie skazanemu dokonywania zakupu artykułów żywnościowych oraz otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym wymierzono karę – wbrew twierdzeniom skarżącego – nie może prowadzić do jego głodzenia. Zakład karny ma bowiem obowiązek zapewnić osobom skazanym wyżywienia odpowiednie do zachowania zdrowia. Jednocześnie Trybunał podkreślił, że karę dyscyplinarną umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej można wymierzyć jedynie za najpoważniejsze naruszenia dyscypliny i porządku w zakładzie karnym, oraz wskazał, że stosowanie tej kary jest obwarowane licznymi ograniczeniami, mającymi zapobiec ewentualnym negatywnym konsekwencjom jej wykonania dla zdrowia lub procesu resocjalizacji skazanego.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik skarżącego. Zarzucił w nim, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał niesłusznie uznał, iż wniesiona w niniejszej sprawie skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Stwierdził, że zastosowanie najsurowszej kary dyscyplinarnej, jaką jest umieszczenie skazanego w celi izolacyjnej, nie może prowadzić do niehumanitarnego traktowania i naruszenia godności. Jego zdaniem zakazy ustanowione w zaskarżonych przepisach mają jednak taki skutek. Jak podkreślił celem kary izolacyjnej jest uniemożliwienie skarżącemu kontaktu z innymi skazanymi. Niekonieczne jest więc zakazywanie skazanemu widzeń oraz korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych. Pełnomocnik zauważył również, że chęć użycia takiego aparatu może wynikać z konieczności skontaktowania się z obrońcą. Stwierdził także, że – zdaniem skarżącego – do najpoważniejszych przejawów naruszenia Konstytucji należy pozbawienie skazanego możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz otrzymania paczki żywnościowej w kwartale następującym bezpośrednio po kwartale, w którym wymierzono karę oraz zakaz korzystania z własnej odzieży i własnego obuwia. Uzasadnił to tym, że porcje żywnościowe w zakładach karnych są złej jakości i odbiegają od wymaganego minimum. Podniósł ponadto, że mimo ustawowego ograniczenia czasu trwania kary izolacyjnej do 28 dni karę tę można wymierzać wielokrotnie, w związku z czym w praktyce może ona trwać dłużej. Zauważył też, że przepisy nakazujące uzyskanie zgody sędziego penitencjarnego, w sytuacji, w której wymiar kary izolacyjnej przekracza 14 dni są omijane przez parokrotne wymierzanie kary izolacyjnej na okres 14 dni, a opinie lekarza lub psychologa wydawane przed jej zastosowaniem często mają charakter jedynie formalny.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącej przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w zaskarżonym postanowieniu, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał Konstytucyjny analizuje te zarzuty zażalenia, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia, i do tego ogranicza rozpoznanie tego środka odwoławczego.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wniesione w niniejszej sprawie zażalenie nie dostarcza żadnych argumentów, które podałyby w wątpliwość przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, przedstawione w postanowieniu z 8 maja 2013 r.
Skarżący bezzasadnie twierdzi, że Trybunał niesłusznie uznał, iż sformułowane w skardze zarzuty nie stanowią naruszenia zasady humanitarnego traktowania osób skazanych oraz ich godności. Jak trafnie wskazał Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu żaden ze sformułowanych w zakwestionowanych przepisach zakazów rozpatrywany osobno, ani zakazy te zastosowane łącznie nie prowadzą do niehumanitarnego traktowania osób skazanych. Za takie traktowanie – wbrew twierdzeniom skarżącego – nie można uznać ani ograniczenia możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz otrzymania paczki żywnościowej, ani zakazu korzystania z własnej odzieży i własnego obuwia, skoro zakład karny ma obowiązek zapewnienia skazanym zarówno odpowiedniego wyżywienia, jak i ubrania. Ewentualne nieprawidłowe wywiązywanie się z tego obowiązku przez zakłady karne jest kwestią stosowania prawa, której ocena nie podlega kognicji Trybunału Konstytucyjnego.
Trybunał zauważa także, że część zarzutów skarżącego wiąże się nie tyle z samym zastosowaniem wobec niego zakazów ustanowionych w art. 143 § 3 pkt 1, 5, 6 i 8 k.k.w., lecz z długością ich stosowania, wynikającą z parokrotnego wymierzenia mu kary izolacyjnej. Skarżący zwraca też uwagę na omijanie wymogu uzyskania zgody sędziego penitencjarnego na orzeczenie kary umieszczenia w celi izolacyjnej w wymiarze powyżej 14 dni przez parokrotne stosowanie tej kary w krótszym wymiarze. Trybunał stwierdza, że w tym zakresie podniesione zarzuty nie wiążą się z zaskarżonymi przepisami. Skarżący nie zakwestionował bowiem konstytucyjności przepisów regulujących dopuszczalną długość stosowania kary porządkowej umieszczenia skazanego w celi izolacyjnej oraz zasady uzyskiwania zgody sędziego penitencjarnego na wymierzenie tej kary. Jednocześnie Trybunał podkreśla, że zgodnie z art. 146 § 1 k.k.w. za jedno przekroczenie, można wymierzyć tylko jedną karę dyscyplinarną. Nie jest więc dopuszczalne kilkakrotne zastosowanie wobec skazanego kary umieszczenia w celi izolacyjnej za to samo naruszenie dyscypliny i porządku w zakładzie karnym. Jedynie w wypadku popełnienia kolejnego przekroczenia, skazany musi liczyć się z możliwością ponownego wymierzenia mu kary porządkowej.
Na uwzględnienie nie zasługują również te zarzuty skarżącego, które odnoszą się do zastosowania wobec niego zakazu korzystania z widzeń i samoinkasujących aparatów telefonicznych. Skarżący wskazuje w tym zakresie w szczególności na to, że konieczność skorzystania z tych uprawnień może wynikać z chęci widzenia się z obrońcą. Jako podstawy skargi konstytucyjnej skarżący nie powołuje jednak naruszenia konstytucyjnego prawa do obrony (art. 42 ust. 2 Konstytucji). Zarzuca jedynie naruszenie art. 30, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji. Żaden z tych przepisów nie dotyczy kwestii kontaktu skazanego z obrońcą. Nie sposób także przyjąć, że ograniczenie takiego kontaktu jest naruszeniem godności skazanego, zakazu tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania, czy też zasady humanitarnego traktowania osób pozbawionych wolności.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny zauważa, że w rozpatrywanym zażaleniu skarżący nie zakwestionował tego, iż w zakresie badania zgodności zaskarżonych przepisów z art. 2 Konstytucji skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna. Trybunał, w niniejszym składzie, stwierdza, że również to ustalenie jest prawidłowe.
W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.