Pełny tekst orzeczenia

502/5/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 1 sierpnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 227/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej J.K. w sprawie zgodności:
art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051, ze zm.) z art. 2, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 1-3, art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 20 września 2012 r. J.K. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 7 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. Nr 97, poz. 1051, ze zm.; dalej: ustawa o zasobach) z art. 2, art. 21 ust. 1 i 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 64 ust. 1-3, art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została skierowana w związku z następującym stanem faktycznym. Pozwem z 9 grudnia 2009 r. skarżący wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Ministra Skarbu Państwa rekompensaty za trzy kompleksy leśne przejęte przez Skarb Państwa w latach 1944-1945. Wyrokiem z 18 sierpnia 2011 r. (sygn. akt I C 1224/09) Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo. W uzasadnieniu sąd podniósł, że ustawodawca nie uchwalił przepisów, na podstawie których – zgodnie z art. 7 ustawy o zasobach – miałoby dojść do zaspokojenia w formie rekompensat roszczeń osób fizycznych z tytułu utraty własności wskazanych w tej ustawie zasobów. Stanowisko to podtrzymał Sąd Apelacyjny w Warszawie, który wyrokiem z 11 maja 2012 r. (sygn. akt I ACa 1203/11) oddalił apelację skarżącego.
Zdaniem skarżącego art. 7 ustawy o zasobach narusza wskazane przepisy Konstytucji w zakresie, w jakim „przepis ten nie konkretyzuje uprawnień byłych właścicieli lub spadkobierców właścicieli zasobów, o których mowa w art. 1 ustawy do rekompensaty z tytułu utraty własności tychże zasobów” oraz w zakresie, w jakim „nie konkretyzuje obowiązku ustawodawcy wydania aktu normatywnego umożliwiającego realizację prawa do rekompensaty z tytułu utraty własności zasobów, o których mowa w art. 1 ustawy”. Skarżący twierdzi, że w jego sprawie naruszono następujące prawa podmiotowe: zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasadę przyzwoitej legislacji, prawo do ochrony własności, prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej oraz prawo do równego traktowania i niedyskryminacji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony wolności lub praw, który musi spełniać szereg przesłanek jego dopuszczalności. Zasadniczo zostały one określone w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz uszczegółowione w art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z przywołanymi regulacjami skarga powinna spełniać wymogi stawiane pismu procesowemu, a nadto powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją; wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone; uzasadnienie skargi, z podaniem dokładnego opisu stanu faktycznego. Z przytoczonych powyżej przepisów wynika, że zarzuty skargi muszą uprawdopodabniać niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji, co oznacza konieczność wywiedzenia z zaskarżonych przepisów określonej normy, powołanie właściwych wzorców konstytucyjnych, zawierających podmiotowe prawa przysługujące osobom fizycznym i – przez porównanie treści wynikających z obu regulacji – wykazanie ich wzajemnej niezgodności.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia powyższych wymagań.
Skarżący kwestionuje przepis ustawy o zasobach, zgodnie z którym roszczenia osób fizycznych, byłych właścicieli lub ich spadkobierców, z tytułu utraty własności zasobów wymienionych w art. 1 tej ustawy, zaspokojone zostaną w formie rekompensat wypłaconych ze środków budżetu państwa na podstawie odrębnych przepisów. Istotą sporu w postępowaniu sądowym była kwestia istnienia podstawy prawnej upoważniającej do żądania przedmiotowych rekompensat. Sądy obu instancji stwierdziły brak takiej regulacji w systemie powszechnie obowiązującego prawa i oddaliły żądanie skarżącego.
Trybunał Konstytucyjny przypomina, że skarga konstytucyjna służy eliminowaniu z porządku prawnego przepisów, w treści których istnieje wada skutkująca naruszeniem konstytucyjnych wolności lub praw. Jej celem nie jest natomiast kontrola braku regulacji, jednakże w razie dokonania regulacji częściowej o niepełnym charakterze, możliwe jest zakwestionowanie zakresu tego unormowania, w szczególności na tle zasady równości (zob. m.in. orzeczenie TK z 3 grudnia 1996 r., K 25/95, OTK ZU nr 6/1996, poz. 52, a także liczne późniejsze orzeczenia TK, w tym np. wyroki z: 6 maja 1998 r., K 37/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 33; 30 maja 2000 r., K 37/98, OTK ZU nr 4/2000, poz. 112; 24 października 2000 r., SK 7/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 256 oraz 24 października 2001 r., SK 22/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 216). Rozpoznawanie zarzutów dotyczących braku regulacji wymaga jednak daleko posuniętego rygoryzmu co do stwierdzenia jakościowej tożsamości (albo przynajmniej wyraźnego podobieństwa) materii unormowanych w danym przepisie i tych, pozostawionych poza jego zakresem. Jak wskazano w postanowieniu TK z 11 grudnia 2002 r.: „zbyt pochopne »upodobnienie« materii nieunormowanych z tymi, które znalazły swoją wyraźną podstawę w treści badanego przepisu grozi bowiem każdorazowo postawieniem zarzutu o wykraczanie przez Trybunał Konstytucyjny poza sferę kontroli prawa i uzurpowanie sobie uprawnień o charakterze prawotwórczym” (SK 17/02, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 98).
W skardze konstytucyjnej skarżący wielokrotnie podkreśla, że problemem konstytucyjnym wymagającym rozstrzygnięcia jest brak możliwości realizacji przysługujących mu praw. Wynika on – zdaniem Trybunału Konstytucyjnego – z nieistnienia regulacji prawa pozytywnego przyznającej określone roszczenie.
Realizacja prawa do rekompensat wymaga szerokiej interwencji ustawodawcy, a do ustawowego ukształtowania roszczeń konieczne jest uchwalenie kompleksowej regulacji. W przeszłości były podejmowane próby jej stworzenia. Należy przypomnieć, że w Sejmie III kadencji Rada Ministrów przedstawiła projekt ustawy o reprywatyzacji nieruchomości i niektórych ruchomości osób fizycznych przejętych przez Państwo lub gminę miasta stołecznego Warszawy oraz o rekompensatach (druk 1360). Szeroki zakres przedmiotowy i podmiotowy tego projektu dowodzi, że rolą ustawodawcy, a nie Trybunału Konstytucyjnego jest uregulowanie kwestii reprywatyzacji utraconych majątków. Z tego względu należało uznać, że zarzut skarżącego odnosi się do zaniechania ustawodawczego (braku regulacji), co przesądza o niedopuszczalności skargi w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.

Z powyższych Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.