Pełny tekst orzeczenia

424/4/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 8 sierpnia 2013 r.
Sygn. akt Ts 267/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński – przewodniczący
Mirosław Granat – sprawozdawca
Stanisław Rymar,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 maja 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Fundacji Ambasada Śląska,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 22 października 2012 r. Fundacja Ambasada Śląska (dalej: skarżąca, Fundacja) zakwestionowała zgodność art. 81 ust. 1 i 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 23 kwietnia 1935 r. (Dz. U. R.P. Nr 30, poz. 227; dalej: konstytucja kwietniowa) z art. 2 i art. 7 Konstytucji.
Zdaniem skarżącej zakwestionowany art. 81 ust. 1 i 3 konstytucji kwietniowej narusza zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasadę legalizmu, gdyż zmiana art. 44 statutu Województwa Śląskiego, wprowadzona art. 81 ust. 1 i 3 konstytucji kwietniowej, doprowadziła do „uprzedmiotowienia Sejmu Śląskiego”, a w konsekwencji – do odebrania „czynnego i biernego prawa wyborczego do Sejmu Śląskiego obywatelom zamieszkałym na terenie województwa śląskiego (…)”. Zdaniem Fundacji wprowadzenie zmian dotyczących Województwa Śląskiego bez zgody Sejmu Śląskiego oznaczało złamanie przez prawodawcę zasady legalizmu.
Postanowieniem z 6 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Wydanie orzeczenia w sprawie było niedopuszczalne, gdyż skarżąca kwestionowała zgodność postanowień konstytucji kwietniowej z Konstytucją z 1997 r. Skarga nie spełniała także przesłanki, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), ponieważ skarżąca kwestionowała przepis, który nie był podstawą orzeczenia o jej prawach, a nadto w skardze przywołała wzorce kontroli, które nie są źródłem praw podmiotowych jednostki.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącej złożył, w ustawowym terminie, zażalenie. Stwierdził w nim, że orzekanie w sprawie było możliwe ze względu na określoną w wyroku Trybunału o sygn. K 35/08 zasadę „sprawiedliwości tranzycyjnej, nieusprawiedliwiającej nielegalnych działań dawnej władzy i nakazującej usunięcie nielegalnego naruszenia wolności i praw”. Pełnomocnik podniósł także, że z art. 2 i art. 7 Konstytucji wynikają prawa podmiotowe, ponieważ „w przeciwnym razie należałoby uznać, że ograniczenie możliwości objęcia ochroną w trybie skargi konstytucyjnej jedynie praw i wolności z Rozdziału II Konstytucji stanowi przejaw dyskryminacji pozostałych norm”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał zauważa przede wszystkim, że skarżąca nie zakwestionowała wszystkich argumentów postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu. W szczególności nie odniosła się do tego, czy art. 81 ust. 1 i 3 konstytucji kwietniowej był podstawą prawną orzeczenia o jej prawach. W związku z tym należy uznać, że skarżąca podziela stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie.
Zdaniem Trybunału, w obecnym składzie, nie ulega wątpliwości, że art. 188 Konstytucji, wyznaczający zakres kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, pozostaje w ścisłym związku z jej art. 87 i wyrażoną w nim koncepcją hierarchicznego systemu źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Kontrola norm opiera się na założeniu ich zróżnicowania pod względem mocy prawnej. Nie można więc porównywać przepisów tego samego rzędu, gdyż niemożliwe jest ustalenie prymatu któregokolwiek z nich. Trybunał Konstytucyjny nie dokonuje poziomej kontroli zgodności norm (zob. np. wyrok TK z 13 marca 2007 r., K 8/07, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 26 i cytowane tam orzeczenia). Skoro skarżąca domagała się kontroli norm tej samej rangi, to wydanie orzeczenia w sprawie było niedopuszczalne.
Zażalenie nie jest zasadne także w części, w której skarżąca uznaje za dopuszczalne w postępowaniu skargowym kontrolowanie zgodności zaskarżonych przepisów z art. 2 i z art. 7 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał, że wskazane przepisy Konstytucji nie wyrażają praw podmiotowych. Pojęcie prawa podmiotowego zakłada istnienie ciążącego na określonym podmiocie obowiązku zaniechania określonych działań lub określonego działania na rzecz innego podmiotu. U podstaw prawa podmiotowego znajdują się określone dobra o istotnym znaczeniu z punktu widzenia jednostki lub innych podmiotów prywatnych. Aby można było mówić o prawie podmiotowym, normy prawa przedmiotowego powinny wskazywać podmiot danego prawa, podmiot zobowiązany do realizacji tego prawa, treść obowiązku ciążącego na podmiocie zobowiązanym oraz okoliczności, w jakich ten podmiot powinien spełnić ciążący na nim obowiązek. Kwalifikacja określonej sytuacji prawnej jako prawa podmiotowego może w wielu przypadkach budzić wątpliwości. Takich wątpliwości nie ma jednak w rozpoznawanej sprawie. W odniesieniu do art. 2 Konstytucji i wywodzonych z tego unormowania zasad Trybunał stwierdza, że nie mogą być one samodzielną podstawą skargi konstytucyjnej. W swoim orzecznictwie Trybunał wielokrotnie mówił o ograniczonej możliwości odwoływania się do zasad wyrażonych w art. 2 Konstytucji jako wzorca kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60; 23 listopada 2005 r., Ts 7/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 244). Odwoływanie się do zasady państwa prawnego i wynikających z niej unormowań szczegółowych (do takich należą m.in. wymogi prawidłowej legislacji) jest dopuszczalne dopiero wtedy, gdy skarżący sprecyzuje, w zakresie jakich praw i wolności wynikających z odrębnych przepisów Konstytucji unormowania te zostały naruszone albo ograniczone. W analizowanej skardze konstytucyjnej skarżąca tego nie dookreśliła.
Analogiczne zastrzeżenie można sformułować co do art. 7 Konstytucji i statuowanej w nim zasady legalizmu (praworządności). Także ona nie daje podstaw do dekodowania konkretnego prawa podmiotowego, na podstawie którego można by konstruować podstawę skargi konstytucyjnej. Jest to zasada adresowana jedynie do organów władzy publicznej i ma charakter wyłącznie przedmiotowy.
W zażaleniu skarżąca stwierdza ponadto, że orzekanie w rozpatrywanej sprawie było konieczne ze względu na zasadę „sprawiedliwości tranzycyjnej”. W kwestionowanym postanowieniu Trybunał wyjaśnił, dlaczego błędne jest utożsamianie rozpatrywanej sprawy ze sprawą rozstrzygniętą w wyroku o sygn. K 35/08 (dotyczącą dekretu o stanie wojennym). Skarżąca ograniczyła się do zanegowania tego stanowiska i nie przedstawiła żadnych argumentów podważających jego trafność. Ponieważ nie uzasadniła swojego zarzutu, Trybunał Konstytucyjny nie badał jego zasadności.

Z uwagi na powyższe Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.