Pełny tekst orzeczenia

521/5/B/2013

POSTANOWIENIE
z dnia 23 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 274/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Marek Zubik – sprawozdawca
Mirosław Granat,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.W.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE


W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 2 listopada 2012 r. (data nadania) M.W. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 177 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm., dalej: p.p.s.a.) z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis ten ustala termin 30 dni do wniesienia skargi kasacyjnej, liczony od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem, także wtedy, gdy wystąpiła ona o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.


Jak twierdzi skarżący, wskazane unormowanie – w zakwestionowanym zakresie – ogranicza prawo do sądu (wynikające z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji). Jego zdaniem przyjęta przez sądy wykładnia art. 177 § 1 p.p.s.a. prowadzi do znacznego pogorszenia sytuacji strony, która występuje o przyznanie jej prawa pomocy.

Postanowieniem z 16 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Wziąwszy pod uwagę przedmiot zaskarżenia, Trybunał uznał, że skarżący przekroczył – wynikający z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Orzeczenie, które skarżący wskazał jako ostateczne (i w odniesieniu od którego liczył termin do wniesienia skargi konstytucyjnej) nie zostało wydane na podstawie przepisu zakwestionowanego w skardze. Ostatecznym orzeczeniem (w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji) wydanym w sprawie skarżącego na podstawie regulacji zakwestionowanej w skardze konstytucyjnej było postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA) z 29 marca 2012 r. (sygn. akt I OZ 201/12), które zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącego 16 kwietnia 2012 r. Skargę konstytucyjną skarżący wniósł 2 listopada 2012 r. Ponadto w postanowieniu Trybunał uznał rozpatrywaną skargę za skargę na stosowanie prawa, a część sformułowanych w niej zarzutów – za oczywiście bezzasadne.
Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł, w ustawowym terminie, zażalenie. Podniósł w nim, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Według pełnomocnika skarżącego dopiero uzyskanie orzeczenia NSA w sprawie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej stanowiło „wyczerpanie drogi prawnej”, o którym mowa w tym przepisie. Tym samym dopiero postanowienie NSA z 26 lipca 2012 r. (sygn. akt I OZ 523/12) było ostatecznym orzeczeniem w sprawie terminu wniesienia skargi kasacyjnej. Jednocześnie pełnomocnik zauważył, że ponieważ według skarżącego treść art. 87 i art. 88 p.p.s.a. nie jest niekonstytucyjna, więc przedmiotem skargi konstytucyjnej uczyniono wyłącznie art. 177 § 1 p.p.s.a. Na poparcie swego stanowiska pełnomocnik skarżącego przywołał również dwie – analogiczne jego zdaniem – sprawy, które zostały przekazane do merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny (sygn. SK 17/12 i SK 18/12).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Znaczy to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Trybunał podkreśla, że istotą zażalenia jest podważenie zasadności podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W rozpatrywanym środku odwoławczym pełnomocnik skarżącego nie odniósł się jednak do stwierdzenia Trybunału, że kwestionowany w skardze konstytucyjnej przepis nie stanowił podstawy rozstrzygnięcia, które skarżący uważa za ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wysnuł zaś wniosek, że gdyby za ostateczne (bez złożenia wniosku o przywrócenie terminu i uzyskania rozstrzygnięcia NSA w tej kwestii) uznał orzeczenie NSA z 26 lipca 2012 r. (sygn. akt I OZ 523/12), Trybunał stwierdziłby, że w sprawie nie została wyczerpana droga prawna.
Trybunał podkreśla, że w tym zakresie uwagi wnoszącego zażalenie mają charakter abstrakcyjny i hipotetyczny, gdyż odnoszą się do ewentualnego rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, które mogłoby zostać wydane na podstawie innego stanu faktycznego. W związku z tym wniesiony środek odwoławczy nie zawiera żadnej argumentacji, która podważyłaby ustalenia Trybunału Konstytucyjnego będące podstawą wydania zaskarżonego postanowienia.
Trybunał Konstytucyjny, w obecnym składzie, podziela pogląd wyrażony w zakwestionowanym postanowieniu, zgodnie z którym ostatecznym orzeczeniem wydanym w sprawie skarżącego na podstawie zakwestionowanej regulacji było postanowienie NSA z 26 lipca 2012 r. (sygn. akt I OZ 523/12) oddalające zażalenie na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (dalej: WSA) z 14 lutego 2012 r. (sygn. akt IV SA/Gl 855/10) o odrzuceniu skargi kasacyjnej. W orzeczeniu NSA z 26 lipca 2012 r. rozstrzygnięto wyłącznie kwestię terminowości wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Uznano, że został on złożony z naruszeniem terminu wynikającego z art. 87 § 1 p.p.s.a. i w konsekwencji oddalono zażalenie (i wniosek) na podstawie art. 88 p.p.s.a.
W tym kontekście należy zwrócić uwagę na to, że zgodnie z przepisami p.p.s.a. przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, jest uwarunkowane nie tylko wniesieniem skargi kasacyjnej, ale również złożeniem wniosku o przywrócenie terminu. Przewidziany w art. 87 § 1 p.p.s.a. siedmiodniowy termin do wniesienia pisma z wnioskiem o przywrócenie terminu jest ustawowym terminem procesowym, który podlega przywróceniu na zasadach ogólnych. Jeżeli jednak sąd jest przekonany, że wniosek został złożony po terminie siedmiu dni, a strona nie składa wniosku o jego przywrócenie, to merytoryczne rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne. Dodatkowo należy podnieść, że termin, o którym mowa w art. 87 § 1 p.p.s.a., jest terminem przywracalnym. Nie ma więc żadnych przeszkód prawnych, by strona, która o przekroczeniu terminu dowiedziała się po ustaniu przeszkody, złożyła wniosek o jego przywrócenie (por. B. Dauter, Komentarz do art. 87 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, wyd. IV, Lex 2011).
Jak wynika z orzeczeń wydawanych w rozpatrywanej sprawie, pełnomocnik skarżącego wniósł skargę kasacyjną, ale nie wystąpił z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia. Sformułował go dopiero w zażaleniu na postanowienie WSA z 14 lutego 2012 r. o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodu wniesienia jej po terminie. W konsekwencji sądy uznały, że wniosek ten został złożony z przekroczeniem terminu określonego w art. 87 § 1 p.p.s.a.
Nie można zatem przyjąć, że w rozpatrywanej sprawie orzeczenia wydano na podstawie analogicznego stanu faktycznego jak w sprawach o sygn. akt SK 17/12 i SK 18/12, które zostały przekazane do merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. W nich bowiem wnioski o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej zostały złożone wraz ze skargami kasacyjnymi, a mimo to sądy orzekające uznały, że nie spełniono przesłanek wynikających z art. 87 § 1 p.p.s.a. W rozpatrywanej sprawie sądy nie badały zasadności przywrócenia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (wynikającego z art. 177 § 1 p.p.s.a.), ponieważ ze względu na naruszenie terminu do wniesienia wniosku o przywrócenie tego terminu nie była ona przedmiotem rozstrzygania.
Trybunał Konstytucyjny, w obecnym składzie, przypomina, że skarga konstytucyjna nie może być wykorzystywana do korygowania zaniedbań, do których doprowadzono w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie (zob. postanowienie TK z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77).

Tym samym, uznawszy postanowienie z 16 lipca 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze za w pełni uzasadnione, i wziąwszy pod uwagę to, że skarżący nie podważył trafności ustaleń będących podstawą tego postanowienia, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.