Pełny tekst orzeczenia

347/4/B/2013

POSTANOWIENIE

z dnia 5 lipca 2013 r.

Sygn. akt Ts 302/11



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca

Teresa Liszcz – sprawozdawca

Mirosław Granat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 kwietnia 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej T.W.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 26 października 2011 r. (data nadania) T.W. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 170 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: p.u.s.p.) w zakresie, w jakim przepis ten „pomija minimalną liczbę sesji, w jakiej powinien orzekać ławnik”, oraz art. 172 § 3 p.u.s.p., rozumiany w ten sposób, że „bezprawne odwołanie z funkcji ławnika powodujące utratę prawa do rekompensaty za orzekanie w sądzie nie jest szkodą”, są niezgodne z art. 32, art. 60 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji. Ponadto zakwestionował zgodność z art. 77 ust. 1 Konstytucji art. 417 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) rozumianego w ten sposób, że „w pojęciu szkody nie mieści się majątkowy uszczerbek obywatela, którego bezprawnie odwołano z funkcji ławnika i który nie mogąc pełnić swej funkcji nie mógł uzyskać prawa do rekompensaty”.

Skarżący twierdzi, że wydane na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów orzeczenie pozbawia go prawa do odszkodowania za utratę możliwości orzekania oraz możliwości uzyskania rekompensaty za szkodę wywołaną niezgodnym z prawem działaniem organu władzy publicznej (odwołanie z funkcji ławnika). Uzasadniając zarzuty, skarżący wskazał, że art. 170 p.u.s.p. przez to, że nie określa minimalnej liczby sesji, jaką powinien odpracować ławnik, narusza zasadę równości wobec prawa oraz dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Godzi także w „rekompensaty ławnicze” utracone w wyniku niezgodnego z prawem odwołania. W odniesieniu do art. 172 § 3 p.u.s.p. i art. 417 k.c. skarżący wniósł o wydanie wyroku interpretacyjnego. Jego zdaniem przepisy te są rozumiane zbyt wąsko, co narusza art. 77 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego interpretacja art. 172 § 3 p.u.s.p. narusza również art. 32 i art. 60 Konstytucji, ponieważ różnicuje sytuację ławników. Jak stwierdził: „nie do przyjęcia jest zasada, w myśl której jedni ławnicy będą orzekać kilkadziesiąt razy w ciągu roku i uzyskiwać quasi-dochód, natomiast inni będą tego całkowicie pozbawieni (0 sesji w ciągu roku)”. Uzasadnienie powyższych zarzutów w znacznym stopniu zostało odniesione do okoliczności konkretnej sprawy skarżącego, w związku z którą została wniesiona skarga konstytucyjna.

Postanowieniem z 15 kwietnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału zarzuty sformułowane pod adresem art. 417 § 1 k.c. skierowane były przeciwko orzeczeniom wydanym in concreto, a nie normie, która była ich podstawą. Trybunał ustalił także, że art. 170 § 1 i art. 172 § 3 p.u.s.p. nie były podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie skarżącego. Ponadto stwierdził, że zarzuty niekonstytucyjności art. 170 § 1 p.u.s.p. dotyczyły zaniechania ustawodawczego.

Odpis postanowienia Trybunału po dwukrotnym awizowaniu (30 kwietnia 2013 r. i 8 maja 2013 r.) 15 maja 2013 r. został skutecznie doręczony pełnomocnikowi skarżącego (doręczenie zastępcze – art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK] w związku z art. 139 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego [Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.]). 15 maja 2013 r. skarżący osobiście odebrał kopię postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 15 kwietnia 2013 r. (potwierdzenie w aktach sprawy).

W zażaleniu z 20 maja 2013 r. (data nadania) skarżący zaskarżył postanowienie Trybunału w całości i wniósł o nadanie skardze dalszego biegu. Zarzucił „błędne utożsamienie terminu »szkoda« na gruncie Konstytucji z pojęciem zastanym w Kodeksie cywilnym, a ponadto nieodróżnienie pojęcia pominięcia ustawodawczego i luki prawnej”. Zdaniem skarżącego „kwestia relacji między pojęciami zastanymi a pojęciami konstytucyjnymi winna być rozstrzygana w merytorycznym i kontradyktoryjnym postępowaniu przed 5osobowym składem Trybunału, a nie wykorzystywana jak podstawa do eliminacji skargi na etapie wstępnego badania”. Podniósł również, że kwestionuje art. 170 § 1 p.u.s.p. w zakresie, w jakim pomija on minimalną liczbę sesji, w których powinien orzekać ławnik. Podkreślił, że zarzuty skargi dotyczą więc pominięcia, a nie – jak przyjął Trybunał – zaniechania.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć słuszność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty zażalenia nie podważają podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał stwierdza, że we wniesionym środku odwoławczym skarżący nie odniósł się do wszystkich podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W pierwszym z zarzutów zażalenia skarżący podniósł, że Trybunał bezpodstawnie utożsamia pojęcie „szkody” użyte w art. 77 ust. 1 Konstytucji z pojęciem „szkody” użytym w zakwestionowanym art. 417 § 1 k.c. Jak twierdzi, kwestia relacji tych pojęć powinna być każdorazowo rozstrzygana na etapie merytorycznego postępowania.

W przedstawionej argumentacji, skarżący nie uwzględnia, że przyjęte w sprawie SK 18/00 (oraz innych orzeczeniach Trybunału) rozumienie użytego w art. 77 ust. 1 Konstytucji terminu „szkoda” wyznacza linię orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego. Ustalenia, będące dorobkiem orzecznictwa Trybunału, tworzą acquis constitutionnel i dorobek ten powinien podlegać ochronie. Jego zmiana, przy zachowaniu porządku konstytucyjnego, musiałaby być podyktowana bardzo silnymi argumentami merytorycznymi. Jak przyjmuje się w judykaturze Trybunału, stałość linii orzeczniczej Trybunału Konstytucyjnego jest wartością, stanowiącą składnik konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (zob. wyrok pełnego składu TK z 26 lipca 2006 r., SK 21/04, OTK ZU nr 7/A/2006, poz. 88). Skarżący pomija również i to, że w sprawie SK 18/00, Trybunał określając przesłanki konstytucyjnego prawa do naprawienia szkody, wskazał, iż „regulacja zawarta w art. 77 ust. 1 Konstytucji nie jest powtórzeniem zasad ukształtowanych w ramach prawa powszechnego, ale wprowadza nowe samodzielne treści, które muszą być uwzględniane na poziomie regulacji ustawowej – przede wszystkim zawartej w kodeksie cywilnym”. Ponadto, skarżący nie odnosi się do podstawy odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w zakresie niekonstytucyjności art. 417 § 1 k.c., tj. ustalenia, że skarga w istocie skierowana była przeciwko wydanym w sprawie skarżącego orzeczeniom. Skarżący nie zakwestionował tej podstawy odmowy, a zatem nie podważył zasadności rozstrzygnięcia Trybunału.

Na uwzględnienie nie zasługuje także drugi zarzut zażalenia. Skarżący twierdzi, że niekonstytucyjność art. 170 § 1 i art. 172 § 3 p.u.s.p. dotyczy pominięcia ustawodawczego, a nie – jak przyjął Trybunał – luki prawnej.

Podstawowym powodem odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej było jednakże ustalenie, że zakwestionowane przepisy nie były podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie, w związku z którą zainicjowano postępowanie przed Trybunałem. Skoro skarżący nie odniósł się także i do tej kwestii, to tym samym nie podważył zasadności rozstrzygnięcia Trybunału.



Mając zatem na względzie, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK orzekł jak w sentencji.