Pełny tekst orzeczenia

126/2/B/2013



POSTANOWIENIE

z dnia 22 marca 2013 r.

Sygn. akt Tw 16/12



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Mirosław Granat – sprawozdawca

Andrzej Wróbel,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 lipca 2012 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Miejskiej w Sławkowie,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W dniu 23 marca 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Miejskiej w Sławkowie o zbadanie zgodności art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613, ze zm.; dalej: ustawa podatkowa) z art. 2 i art. 167 ust. 1 Konstytucji.



2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2012 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: uzasadnienie, w jaki sposób art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej narusza – w stosunku do wnioskodawcy – art. 2 Konstytucji; wykazanie, że art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej spowodował takie pomniejszenie wpływu środków pieniężnych do budżetu Miasta Sławkowa, że uzyskane w 2011 r. dochody (ogółem) tej gminy były niewystarczające do realizacji przypadających jej zadań; doręczenie – na dowód powyższego – stosownej dokumentacji.



3. W piśmie z 31 maja 2012 r. odniesiono się do stwierdzonych przez Trybunał Konstytucyjny braków formalnych wniosku.



4. Postanowieniem z 26 lipca 2012 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu.



4.1. Trybunał Konstytucyjny uznał, że postawiony przez Radę Miejską w Sławkowie zarzut naruszenia przez art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej art. 167 ust. 1 Konstytucji cechowała oczywista bezzasadność (art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).



4.2. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że Rada Miejska w Sławkowie nie przedstawiła przekonujących argumentów na poparcie tezy, że art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej spowodował takie pomniejszenie wpływu środków pieniężnych do budżetu miasta Sławkowa, że uzyskane w 2011 r. dochody (ogółem) tej gminy były niewystarczające do realizacji przypadających jej zadań. Okoliczność ta jest równoznaczna z nieusunięciem braków formalnych w wyznaczonym terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).



5. W zażaleniu z 8 sierpnia 2012 r. Rada Miejska w Sławkowie domaga się „uchylenia” postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 26 lipca 2012 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje skutecznie wniesione zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Zażalenie Rady Miejskiej w Sławkowie sprowadza się do polemiki z ugruntowanym w dotychczasowej judykaturze Trybunału poglądem, zgodnie z którym niezgodność regulacji powodującej niekorzystny dla jednostek samorządu terytorialnego rezultat finansowy (ze względu na pozbawienie ich pewnych dochodów własnych) z art. 167 ust. 1 Konstytucji zachodzi wówczas, gdy ogólny poziom ich dochodów uniemożliwia efektywne wykonywanie powierzonych im zadań (zob. orzeczenia powołane w zaskarżonym postanowieniu). Rada Miejska w Sławkowie podkreśla, że „wnioskodawca stawia w wątpliwość stanowisko Trybunału dotyczące proponowanej wykładni art. 167 ust. 1 Konstytucji”. Zdaniem wnioskodawcy „analiza całokształtu źródeł dochodu gminy nie powinna odbywać się, bez uwzględnienia wyjątkowego charakteru dotacji udzielonej z budżetu Państwa, jednorazowej (na jeden rok budżetowy), o funkcji typowo naprawczej”. Rada Miejska w Sławkowie twierdzi, że to „dochód z podatku od nieruchomości (…) jest podstawowym źródłem finansowania zadań publicznych przez gminę Sławków. Zostało to przedstawione Trybunałowi w piśmie z 31 maja 2012 r.”.



3. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie nie podziela stanowiska wnioskodawcy. Trybunał w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo ustalił, że w piśmie z 31 maja 2012 r., na które powołuje się w zażaleniu wnioskodawca, Rada Miejska w Sławkowie wyraźnie podkreśliła, że „gdyby nie możliwości zdobycia dotacji (…) szanse na wykonanie zadań Gminy, byłyby znikome, właśnie przez uszczuplenie dochodów spowodowane powyższymi zwolnieniami”. Oznacza to, że Rada Miejska w Sławkowie sama przyznała, iż przekazane do dyspozycji miasta Sławkowa środki pozwoliły na wykonanie zadań własnych. W konsekwencji w zaskarżonym postanowieniu Trybunał prawidłowo stwierdził, że kwestionowany przepis nie naruszył zasady adekwatności podziału dochodów pomiędzy państwo i samorząd terytorialny (art. 167 ust. 1 Konstytucji), która stanowi istotę samodzielności finansowej gminy. Za trafnością powyższej konkluzji przemawia treść załączonego do zażalenia pisma (znak F.3120.3.2012) z 7 sierpnia 2012 r., skierowanego do pełnomocnika (radcy prawnego) przez Burmistrza Miasta Sławkowa. W piśmie tym burmistrz informuje, że „w 2011 roku zmniejszenie wpływów z tytułu podatku od nieruchomości wynikające z omawianego zwolnienia (zgodnie ze złożonymi deklaracjami) stanowiło kwotę 1 683 037,00 złotych. Subwencja przyznana Gminie Sławków z rezerwy ogólnej wyniosła 1 700 000,00 złotych. Z powyższego zestawienia jednoznacznie wynika, że nieprzyznanie subwencji skutkowałoby niewykonaniem budżetu w 2011 r.”.



4. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że dochodami jednostek samorządu terytorialnego są nie tylko ich dochody własne, lecz także subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa (art. 167 ust. 2 Konstytucji). Jeżeli przyznana subwencja (czy dotacja – Rada Miejska w Sławkowie używa tych pojęć zamiennie, w zależności od pisma) zapobiegła niewykonaniu budżetu w 2011 r., to tym samym sformułowany przez wnioskodawcę pod adresem zaskarżonego art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy podatkowej zarzut naruszenia art. 167 ust. 1 Konstytucji był oczywiście bezzasadny. Za trafnością takiego rozstrzygnięcia przemawiają w szczególności dostępne dane liczbowe (porównanie kwoty subwencji do kwoty obrazującej zmniejszenie wpływów z tytułu podatku od nieruchomości wynikające ze zwolnienia). Wobec powyższego nie znajduje uzasadnienia twierdzenie wnioskodawcy, że „Trybunał (…) nie wypowiedział się kompleksowo co, do zawartych w powyższym piśmie [z 31 maja 2012 r.] argumentów i dołączonej do niego dokumentacji” i że zapadłe rozstrzygnięcie nie wynikało „z ocen generalnych, nawiązujących do prawidłowości i logiki rozumowania”.



5. Mając na względzie te ustalenia, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie potwierdza, że Rada Miejska w Sławkowie nie przedstawiła przekonujących argumentów na poparcie tezy, że kwestionowany przepis spowodował takie pomniejszenie wpływu środków pieniężnych do budżetu miasta Sławkowa, iż uzyskane w 2011 r. dochody (ogółem) tej gminy były niewystarczające do realizacji przypadających jej zadań. W ocenie Trybunału nie ulega zatem wątpliwości, że wnioskodawca nie wykonał zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2012 r. Okoliczność ta była równoznaczna z nieusunięciem braków formalnych w wyznaczonym terminie i została w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo wskazana jako samoistna przesłanka odmowy nadania wnioskowi Rady Miejskiej w Sławkowie dalszego biegu.



6. W zażaleniu wnioskodawca zauważa, że „zdaniem Trybunału stanowisko Rady Miejskiej w Sławkowie świadczy o działaniu tejże w obronie systemu prawa, jak również w interesie obywateli odprowadzających podatek od nieruchomości. (…) Wnioskodawca pragnie zauważyć, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym mieszkańcy gminy tworzą wspólnotę samorządową. Powyższy przepis koresponduje z art. 16 ust. 1 Konstytucji, który stanowi, że ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina nie wykonuje więc zadań własnych »dla samej siebie«, lecz występuje w systemie prawnym jako podmiot reprezentujący interesy lokalne, interesy mieszkańców. Za zbyt daleko idący należy więc uznać wniosek, że uwzględnienie interesu mieszkańców gminy jest sprzeczne z zakresem kompetencji do wniesienia wniosku. Wnioskodawca ponownie zaznacza, że dochodem gminy są wpływy z podatku od nieruchomości”.



7. W odniesieniu do przytoczonego stanowiska należy podkreślić, że Trybunał w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził, że Rada Miejska w Sławkowie występowała w celu ochrony zasady sprawiedliwości społecznej, naruszonej zdaniem wnioskodawcy wobec podatników podatku od nieruchomości (niemuszących być ani mieszkańcami gminy ani nawet osobami fizycznymi), kosztem których podmioty zwolnione od tego podatku niejako „wzbogacają się” przez to, że pobierają pożytki z infrastruktury kolejowej i nie ponoszą z tego tytułu zobowiązań podatkowych.

Trybunał stwierdza, że wystąpienie przez Radę Miejską w Sławkowie w interesie ogólnospołecznym przekroczyło zakres ograniczonej rzeczowo zdolności wnioskowej (art. 191 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). Jednocześnie – co miało znaczenie w tej sprawie – wnioskodawca nie wskazał jako wzorca kontroli art. 16 ust. 1 Konstytucji w uchwale nr XX/187/2012 Rady Miejskiej w Sławkowie z 16 lutego 2012 r. „w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego”.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.