KIO/UZP 3/09
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
-
Protokolanci:Rafał Komoń
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt KIO/UZP 3/09
WYROK
z dnia 20 stycznia 2009 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Marek Koleśnikow
Członkowie: Ewa Jankowska
Sylwester Kuchnio
Protokolant: Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 stycznia 2009 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała
Andersa 48, 58–304 Wałbrzych od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Spółkę
Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców Bytomskich 207 protestu z dnia 3 grudnia
2009 r.
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje dokonanie modyfikacji specyfikacji istotnych
warunków zamówienia.
2. Kosztami postępowania obciąża Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców
Bytomskich 207
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości
4 574 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt cztery złote zero
groszy) z kwoty wpisu uiszczonego przez Miejski Zarząd Budynków
Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58-304 Wałbrzych;
2) dokonać wpłaty kwoty 5 010 zł 00 gr (słownie: pięć tysięcy dziesięć złotych
zero groszy) przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców
Bytomskich 207 na rzecz Miejskiego Zarządu Budynków Sp. z o.o. w
Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58–304 Wałbrzych stanowiącej
uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wpisu od odwołania i kosztów
dojazdu;
3) dokonać wpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP;
4) dokonać zwrotu kwoty 10 426 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy czterysta
dwadzieścia sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych
Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz Miejskiego Zarządu Budynków
Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58-304 Wałbrzych.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający, Spółka Restrukturyzacji Kopalń, ul. Strzelców Bytomskich 207, 41-914
Bytom, wszczął postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego na zadanie p.n. „Wybór
zarządcy i administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. położonych w
Wałbrzychu, Boguszów-Gorce, Szczawno Zdrój i Mieroszów”. Ogłoszenie o zamówieniu
ukazało się 25.11. 2008 r. w Dzienniku Urzędowym UE Nr 2008/S 229–304711.
03.12. 2008 r. Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o., ul. Gen. Andersa 48, 58-304
Wałbrzych złożył protest na postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
zwanej dalej specyfikacją. Protestujący zarzucił:
1. Występowanie sprzeczności postanowień § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru
umowy z unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomościami.
2. Zastrzeżenie możliwości powierzenia czynności podwykonawcom po uprzedniej
zgodnie zamawiającego.
3. Brak informacji w specyfikacji istotnych warunków zamówienia o stanie technicznym
nieruchomości.
4. Zastosowanie we wzorze umowy nieekwiwalentnych dla stron kar umownych § 13
wzoru umowy.
5. Zastosowanie we wzorze umowy różnych dla stron terminów wypowiedzenia umowy.
6. Brak przewidzenia we wzorze umowy możliwości zmiany umowy.
19.12. 2008 r. zamawiający oddalił protest, a czynność uzasadnił następująco:
Zamawiający stwierdza, że przygotował postępowanie o udzielenie zamówienia zgodnie
z przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwracając uwagę
na zachowanie zasad uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wszystkich wykonawców,
w sposób szczególny uwzględniając art. 29 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 oraz z
2008 r. Nr 171, poz. 1058), zwanej dalej w skrócie „Pzp”, zgodnie z którymi opracowano
treść oprotestowanej specyfikacji.
Ad 1.
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1 oraz
§ 4 projektu umowy nie zgadza się z zarzutami protestującego i nie wyraża zgody na zmianę
tych paragrafów umowy, bowiem w sposób wyraźny i literalny odzwierciedlają one wolę
zamawiającego co do zakresu obowiązków i uprawnień zarządcy i nie są postanowieniami
ogólnymi jakie proponuje wprowadzić protestujący. Zamawiający wskazuje, że art. 185 ust. 3
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wyraźnie stwierdza, że
zakres uprawnień i obowiązków zarządcy wynika z przepisów tej ustawy, z przepisów
odrębnych ustaw oraz umowy o zarządzanie nieruchomością, czyli jednoznacznie można
stwierdzić, że ustawodawca przewidział możliwość określenia w umowach określenie
szczegółowego zakresu obowiązków wykonawców.
Teza protestującego, że pojęcie zarządzania w rozumieniu ww. ustawy jest sprzeczne z
opisem przedmiotu zamówienia dokonanym przez zamawiającego oraz że dopuszczono się
naruszenia art. 29 ust. 1 Pzp przez żądanie wykonywania dodatkowych obowiązków jest
nieuzasadniona. Tytuł zamówienia nadany przez Zamawiającego „Wybór zarządcy i
administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. ...” wskazuje na przedmiot
zamówienia, który jest właściwie opisany i sformułowany, ponieważ ujmuje także, w świetle
art. 184 i 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, pojęcie administrowania, jako
mającego charakter węższego od zarządzania i mieszczącego się w pojęciu zarządzania.
Przedmiot zamówienia obejmuje czynności faktyczne, do których należy np.: utrzymanie
porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich
usuwanie, sprzątanie, naprawy i konserwację bieżącą oraz prowadzenie korespondencji –
wyrok SN z 19.01.2006 r. sygn. IV CK 343/05.
Ad 3.
Zamawiający informuje, że zasobami mieszkaniowymi i nieruchomościami wymiennymi w
załącznikach do specyfikacji, gdzie zamawiający zawarł szczegółowe dane adresowe,
ilościowe i powierzchniowe nie zarządza i nie administruje żadna firma – wobec tego nie
może być mowy o uprzywilejowaniu kogokolwiek. Protestujący jako profesjonalista, posiada
odpowiednie służby techniczne i jest zdolny do samodzielnego wykonywania ocen
technicznych obiektów i określania potrzeb w zakresie remontów i konserwacji w ramach
prowadzonej działalności dokonując prostej czynności, jaką jest wizja lokalna w celu
przygotowania najkorzystniejszej oferty na przedmiotowe zadanie.
Ad 4.
Zamawiający ustalił warunki uczestnictwa w postępowaniu przetargowym zgodnie z
przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych mając na względzie zabezpieczenie interesów zamawiającego, jako Spółki
Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 483 § 1 Kc kara umowna może być zastrzeżona tylko i wyłącznie na
wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
Tymczasem w sprawie niniejszej wykonawcy z tytułu wykonywania czynności będących
przedmiotem postępowania przetargowego przysługuje od zamawiającego świadczenie
pieniężne (wynagrodzenie za wykonanie czynności). W związku z powyższym nie ma
podstaw prawnych, aby na rzecz wykonawcy zostały zastrzeżone kary umowne. W
przypadku bowiem niewykonania przez zamawiającego jego świadczeń na rzecz wykonawcy
np. opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia, zgodnie z art. 481 Kc, wykonawca ma prawo
żądać zapłaty odsetek.
Ad 5.
Zamawiający określił prawo do wypowiedzenia umowy przez wykonawcę z zachowaniem
3 miesięcznego okresu wypowiedzenia, a przez zamawiającego z zachowaniem 1
miesięcznego okresu wypowiedzenia, zgodnie z art. 3531 Kc, który stanowi „Strony
zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść
lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia
społecznego.”. Jednocześnie Zamawiający wyjaśnia, że powyższe postanowienia
podyktowane są faktem, iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wykonawcę za 1
miesięcznym okresem wypowiedzenia zamawiający nie byłby w stanie w tak krótkim czasie
wybrać nowego zarządcy w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, do której
stosowania zobowiązany jest zamawiający.
Ad 6.
Zamawiający przytoczył postanowienia specyfikacji, gdzie w pkt 15.5. zamieścił
postanowienie cyt.: „Zamawiający informuje, że zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru Wykonawcy,
chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub zmiany te są korzystne dla Zamawiającego”.
Nie można więc zgodzić się z zarzutem, że Zamawiający nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, np. w przypadku ustawowej zmiany wielkości VAT. Zamawiający
zwraca uwagę, że żądanie zamieszczenia postanowień o zmianie wynagrodzenia
Wykonawcy w np. wzrostu wynagrodzenia i innych cen usług godziłoby w istotę ustawy
Prawo zamówień publicznych oraz oznaczałoby de facto przerzucenie na zamawiającego
całości ryzyka związanego z prowadzoną przez wykonawcę działalnością gospodarczą.
Protestujący jako profesjonalista winien w ofercie przewidzieć np. wzrost cen usług. Zmiana
natomiast stawki VAT, która określana jest w ustawie i wydanych na jej podstawie aktach
wykonawczych, mieści się w zakresie pkt 15.5 specyfikacji.
Ad 2.
Zamawiający w celu doprecyzowania postanowień § 10 ust. 1 projektu umowy oraz
uniknięcia w przyszłości nieporozumień w tym zakresie zgodnie z art. 38 ust. 4 Pzp zmienia
treść postanowień w specyfikacji, a mianowicie § 10 ust. 1 projektu umowy przez nadanie
mu nowej, następującej treści:
„§ 10 ust. 1. Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej. Nie dotyczy
osób wymienionych w § 4, które w imieniu wykonawcy będą wykonywały czynności
zarządcze oraz usługi wymienione w pkt 1 załącznika A do umowy.”.
Zamawiający wobec powyższego nie uwzględnia żądania protestującego dotyczącego
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy i nie zgadza się ze stwierdzeniami, że postanowienia
tego paragrafu są sprzeczne z art. 36 ust. 5 Pzp, gdyż w załączniku A do umowy, który jest
integralną jej częścią zawarł postanowienia określające jakie usługi może wykonawca zlecić
innym podmiotom udzielając tym samym wykonawcy „z góry” pisemnego zezwolenia na
takie zlecenie. Dotyczy to w szczególności usług kominiarskich, remontowych (remonty
bieżące) i konserwacyjnych, projektowych, nadzorów specjalistycznych, ekspertyz i opinii
specjalistycznych oraz przeglądów finansowanych i rozliczanych w ramach technicznego
utrzymania obiektów.
30.12.2008 r. wykonawca Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o. Wałbrzych złożył
odwołanie.
W odwołaniu odwołujący ponad argumenty zawarte w proteście polemizował z
oddaleniem protestu:
Ad 2.
W zakresie nieuwzględnienia przez zamawiającego żądania odwołującego w sprawie
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy odwołujący wskazał dodatkowy argument.
Zamawiający dokonał jedynie modyfikacji ww. paragrafu, wprowadzając możliwość
powierzenia podwykonawcom usług wymienionych w załączniku nr A pkt 1. Zamawiający nie
odniósł się zatem do wykonywania innych czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów,
– utrzymania zieleni na terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp. utrzymania terenów – dróg dojazdowych w
okresie zimowym.
Ad 5.
W zakresie zmiany okresu wypowiedzenia, odwołujący stwierdza, że okres ten nie musi
być skrócony do 1 miesiąca, lecz może być wydłużony dla obu stron do okresu 3 miesięcy.
Ad 6.
Odwołujący wskazał dodatkowo opinię Urzędu Zamówień Publicznych w której
stwierdzono iż istnieje możliwość zmiany określonego umową o zamówienie publiczne
podatku VAT na skutek zmiany jej wysokości dokonanych ustawą, w sytuacji łącznego
spełnienia dwóch przesłanek:
– gdy istnieje obiektywna konieczność wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron
rażącą stratą w rozumieniu art. 3571 k.c.,
– zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie
zawarcia umowy.
Biorąc pod uwagę, że od dnia 24 października 2008 r. ustawodawca wprowadził całkowi-
ty zakaz zmian w zawartej umowie, chyba że w ogłoszeniu o zamówieniu lub specyfikacji za-
mawiający taką możliwość przewidział wraz z jednoczesnym określeniem okoliczności doko-
nania takiej zmiany oraz przedmiotową opinię UZP brak „przewidzenia” przez zamawiające-
go w specyfikacji możliwości (nie obowiązku) zmiany wynagrodzenia z uwagi na zmianę sta-
wki VAT jest działaniem na szkodę przyszłego wykonawcy umowy zawartej w wyniku roz-
strzygnięcia przedmiotowego postępowania. Odwołujący zwrócił także uwagę, że pkt 15.5
specyfikacji w brzmieniu obecnym nie zabezpiecza w sposób wystarczający interesów wyko-
nawców bowiem w swej treści jest powtórzeniem art. 144 Pzp sprzed nowelizacji, gdyż obec-
nie zamawiający zobowiązany jest podać okoliczności i warunki mogące skutkować
zmianą zawartej umowy. Tym samym nie istnieje możliwość dokonania zmiany umowy na
skutek zaistnienia okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Zresztą skoro przedmiotem
odwołania jest także żądanie dopuszczenia zmian w umowie z tytułu zmiany stawki VAT, to
trudno będzie dowieść podczas realizacji umowy, że wystąpienie tej okoliczności (zmiany
stawki VAT) było nieprzewidziane.
Krajowa Izba Odwoławcza dopuściła i przeprowadziła dowody z oryginalnej
dokumentacji postępowania oraz wyjaśnień stron.
W wyniku przeprowadzonego postępowania, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła
i zważyła, co następuje:
Na wstępie Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że odwołujący legitymuje się
interesem prawnym w korzystaniu ze środków ochrony prawnej, o których stanowi art. 179
ust. 1 Pzp.
Skład orzekający Izby uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
W zakresie zarzutu pierwszego występowania sprzeczności postanowień § 1 ust. 1 i 2, §
3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy z unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami skład orzekający Krajowej Izby
Odwoławczej nie przychyla się do zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na
uwzględnienie.
Zamawiający zawarł w § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy postanowienia,
które – zdaniem odwołującego – zawężają zakres wykonywania usługi zarządzania
nieruchomościami w stosunku do unormowań art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami. W przepisie tym występuje sformułowanie „w szczególności”,
które ustawodawca używa dając wyliczenie przykładowe, a nie wyliczając elementy
niezbędne. W takim przypadku ustawodawca użyłby innego wyrażenia, np. „co najmniej”. W
związku z tym, w ramach swobody umów stosowanej w umowach o zamówienia publiczne
na podstawie art. 14 Pzp zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego, zamawiający może
przedstawić zakres czynności koniecznych do wykonywania, jakie zdaniem zamawiającego
są istotne do wykonania przedmiotu zamówienia.
Skład orzekający Izby nie widzi sprzeczności miedzy zaproponowanymi postanowieniami
wzoru umowy a przytaczanymi przepisami art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami. Postanowienia wzoru umowy nie muszą wyczerpywać
wszystkich elementów wyszczególnionych przykładowo w art. 185 ww. ustawy, jeżeli taki jest
zamiar zamawiającego. W związku z tym skład orzekający Izby stwierdza, że zamawiający
ma prawo zawrzeć we wzorze umowy postanowienia w zakresie kwestionowanym przez
odwołującego.
W zakresie zarzutu drugiego – zawarcia we wzorze umowy zbyt ogólnych postanowień
dotyczących umożliwienia po pisemnej zgodzie powierzenia części zamówienia
podwykonawcom – skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając, że zasługuje
on na uwzględnienie.
Zamawiający zastrzegając możliwość powierzenia przez wykonawcę czynności
podwykonawcom dopiero po pisemnej zgodzie zamawiającego musi doprecyzować warunki,
kiedy zgoda zostanie udzielona lub kiedy zgoda nie zostanie udzielona. W rozpatrywanym
postępowaniu zamawiający wskazał tylko, które czynności wykonawca może powierzyć
podwykonawcom. Jednak czynności te nie wyczerpują listy możliwych czynności, które w
praktyce, w trakcie wykonywania umowy wykonawca będzie mógł powierzyć
podwykonawcom. Również zamawiający nie przewidział rozwiązania sytuacji braku
udzielenia zgody przez zamawiającego mimo zwrócenia się o udzielenie zgody na
wykonanie czynności przez podwykonawcę we właściwym terminie.
Sytuacja takiej całkowitej dowolności może doprowadzić do nierównego traktowania
wykonawców, co narusza unormowanie art. 7 ust. 1 Pzp.
Na marginesie należy zauważyć, że w przypadku braku zastrzeżenia, że całość
zamówienia nie może być powierzona podwykonawcom, zamawiający powinien żądać
wskazania przez wykonawcę w ofercie części zamówienia, której wykonanie powierzy
podwykonawcom, zgodnie z art. 36 ust. 4 i 5 Pzp.
Ze względu na powyższe skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając, że
jeżeli zamawiający zastrzega we wzorze umowy przekazanie podwykonawcom wykonywania
części umowy po uprzednim pisemnym wyrażeniu zgody, to musi określić na jakich
podstawach ta zgoda będzie udzielana lub kiedy wykonawca takiej zgody nie uzyska i w
takim zakresie zamawiający powinien tę specyfikację zmodyfikować na podstawie art. 38
Pzp.
W zakresie zarzutu trzeciego – braku zawarcia w specyfikacji informacji o stanie
technicznym nieruchomości – skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając,
że zarzut zasługuje na uwzględnienie.
Zamawiający nie umieścił w specyfikacji żadnej informacji na temat stanu technicznego
zasobu, potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem.
Wykonawca nie dysponuje zatem pełną wiedzą na temat przedmiotu zamówienia, która jest
niezbędna dla wykonawcy w celu wskazania w ofercie ceny usług objętych rozpatrywanym
zamówieniem.
Protestujący żąda zamieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu
technicznego zasobu oraz potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych
zamówieniem.
Brak wskazania przedmiotowych danych w specyfikacji (a zwłaszcza w opisie przedmiotu
zamówienia) stanowi naruszenie przepisów określonych w art. 29 ust. 1 Pzp.
Nieuwzględnienie w specyfikacji wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na
sporządzenie przez wykonawcę oferty, a którymi dysponuje lub powinien dysponować
zamawiający, w postępowaniu może doprowadzić do nieporównywalności ofert. Samo
odesłanie wykonawców do poszczególnych rejonów, aby tam zapoznawali się z
dokumentami obiektów oraz dokonywali oględzin obiektów nie może być uważane za
wypełnienie dyspozycji art. 29 ust. 1 Pzp. To na zamawiającym ciąży obowiązek opisania
przedmiotu zamówienia w sposób wyczerpujący, uwzględniając wszystkie wymagania i
okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Wobec powyższego skład orzekający Izby stwierdza, że opis przedmiotu zamówienia
zawarty w specyfikacji nie odpowiada unormowaniu art. 29 ust. 1 Pzp i zamawiający
powinien uzupełnić ten opis uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć
wpływ na sporządzenie oferty, zgodnie z art. 29 ust. 1 Pzp i w takim zakresie zamawiający
powinien tę specyfikację zmodyfikować na podstawie art. 38 Pzp.
W zakresie zarzutu czwartego – zamieszczenia we wzorze umowy nieekwiwalentnych
dla stron kar umownych – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie przychyla się do
zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na uwzględnienie.
Zamawiający w § 13 wzoru umowy przewidział zastosowanie kar umownych w stosunku
tylko do wykonawcy, który będzie wykonywać swoje obowiązki nienależycie.
Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w przytaczanym art. 3531 Kodeksu
cywilnego strony mogą zawrzeć umowę, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Ponadto, zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, który to przepis ma w
rozpatrywanym postępowaniu zastosowanie na podstawie art. 14 Pzp, w stosunku do
zobowiązań niepieniężnych można zastosować kary umowne. Zamawiający może, o ile nie
wykracza poza unormowanie art. 3531 Kodeksu cywilnego, dowolnie sformułować
postanowienia umowne w zakresie kar umownych, zależnie od sytuacji faktycznej i swoich
potrzeb. śadne przepisy nie stanowią o karach umownych w stosunku do zobowiązań
pieniężnych. W zakresie Kodeksu cywilnego służy temu instytucja odsetek ustawowych. Jest
ona szczegółowo uregulowana w art. 359 Kodeksu cywilnego i aktach wykonawczych.
Dlatego, jeżeli w samej umowie nie zostanie ten problem inaczej rozstrzygnięty, jak to
zaistniało w rozpatrywanym przypadku, od nienależytego wykonania zobowiązań
pieniężnych będą maiły zastosowanie odsetki ustawowe, zgodnie z art. 359 Kodeksu
cywilnego.
Dlatego skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez zamawiającego przepisów
prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie nieekwiwalentności kar umownych
podlega oddaleniu.
Podobnie w zakresie zarzutu piątego – zamieszczenia we wzorze umowy różnych dla
stron okresów wypowiedzenia umowy – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie
przychyla się do zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na uwzględnienie.
W § 12 wzoru umowy zamawiający przewidział dla zamawiającego jednomiesięczny
okres wypowiedzenia umowy, a dla wykonawcy trzymiesięczny okres wypowiedzenia
umowy.
Zgodnie z wielokrotnie przytaczaną zasadą swobody umów zamawiający może ułożyć
wzór umowy, a następnie stosunek prawny zgodnie ze swoimi potrzebami. Ponadto
zamawiający uzasadnił tak nierówne potraktowanie stron tym, że w przypadku
wypowiedzenia umowy przez wykonawcę, zamawiający będzie musiał przeprowadzić
procedurę wyłonienia kolejnego wykonawcy zgodnie z unormowaniami ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. Jest to proces, który przebiega przeciętnie
w okresie około dwóch miesięcy, a więc jest uzasadnione, aby okres wypowiedzenia trwał 3
miesiące. Natomiast w przypadku pojawienia się zastrzeżeń do usług wykonawcy,
zamawiający będzie musiał w sposób możliwie najszybszy rozwiązać umowę i stosować
rozwiązania doraźne, np. udzielić zamówienia z wolnej ręki innemu wykonawcy na czas
przeprowadzenia właściwej procedury zamówień publicznych.
W związku z powyższym skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez
zamawiającego przepisów prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie przewidzenia
różnych dla stron okresów wypowiedzenia umowy podlega oddaleniu.
Również w zakresie zarzutu szóstego – braku przewidzenia we wzorze umowy
możliwości zmiany umowy – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie przychyla się
do zarzutu stwierdzając, że zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z unormowaniem art. 144 ust. 1 Pzp zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy.
Jedynym odstępstwem od tego jest sytuacja, gdy zamawiający przewidział możliwość
dokonania zmiany umowy w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków
zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany.
Zamawiający nie przewidując zmiany umowy mógł odstąpić od zamieszczania w
specyfikacji informacji o sposobie zmiany umowy. Jednak zamawiający zastrzegł możliwość
dokonania zmian w umowie w przypadku wystąpienia okoliczności, których nie można było
przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub gdy te zmiany są korzystne dla zamawiającego.
Stanowi o tym pkt 15.5 na str. 13 specyfikacji.
Ze względu na przewidywany okres trwania umowy przez 3 lata takie postanowienie jest
– zdaniem zamawiającego – wystarczające do chronienia interesów stron w przypadku
zajścia nieprzewidzianych okoliczności bądź w przypadku zaoferowania korzystniejszych dla
zamawiającego warunków umowy, a zamawiający nie przewiduje dokonywania zmian
umowy w innych okolicznościach, co jest również dopuszczalne na podstawie przytaczanej
wyżej zasady swobody umów, zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego.
W związku z powyższym skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez
zamawiającego przepisów prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie braku
przewidzenia we wzorze umowy możliwości zmiany umowy podlega oddaleniu.
Na marginesie skład orzekający Izby stwierdza, że samo zastrzeżenie możliwości
dokonywania zmian w umowie korzystnych dla zamawiającego jest postanowieniem bardzo
ogólnym, mogącym wywołać zbyteczne problemy interpretacyjne oraz dokonywanie
ewentualnych zmian umowy na tej podstawie może nie wypełniać dyspozycji art. 144 Pzp.
W tym stanie rzeczy Krajowa Izba Odwoławcza stwierdza naruszenie przepisów art. 7
ust. 1, art. 29 ust. 1 Pzp.
Mając powyższe na uwadze Izba orzekła jak w sentencji na podstawie art. 191 ust. 1 i 2
pkt 1 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 191
ust. 6 i 7 ustawy Prawo zamówień publicznych. Za uzasadnione koszty odwołującego z tytułu
dojazdu na wyznaczone posiedzenie Izby na podstawie złożonych kopii biletów PKP
przyznano kwotę 436 zł stosownie do § 4 ust. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. z 2007 r., Nr 128, poz. 886 oraz z 2008 r. Nr 182, poz. 1122).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1058) na
niniejszy wyrok – w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych do Sądu Okręgowego Katowicach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_________
*
niepotrzebne skreślić
03.12. 2008 r. Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o., ul. Gen. Andersa 48, 58-304
Wałbrzych złożył protest na postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
zwanej dalej specyfikacją. Protestujący zarzucił:
1. Sprzeczność postanowień § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy z
unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami
2. Powierzenie czynności podwykonawcom
W § 8 ust. 1 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji, zamawiający
określił, że „Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej (...)”.
Równocześnie w załączniku A – Zarząd w pkt 1 zamawiający mówi o cyt. „zlecaniu we
własnym imieniu lub na podstawie odrębnych umów niezbędnych usług związanych z
zarządzanymi nieruchomościami (...).”. Te postanowienia pozostają ze sobą w sprzeczności i
postanowienie to jest niezgodne z brzmieniem art. 36 ust. 5 Pzp. Przepis ten stanowi
„Wykonawca może powierzyć wykonanie zamówienia podwykonawcom, z wyjątkiem
przypadku gdy ze względu na specyfikę przedmiotu zamówienia zamawiający zastrzeże w
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, że część lub całość zamówienia nie może być
powierzona podwykonawcom”.
Zdaniem Wykonawcy, nie jest wymagana zgoda Zamawiającego na powierzenie
podwykonawcom wykonywania czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– badania szczelności przewodów kominowych i wentylacyjnych,
– czyszczenia i udrażniania przewodów (pionów) kominowych i wentylacyjnych,
– udrażniania podłączeń kratek wentylacyjnych i spalinowych do pionów,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów, utrzymania zieleni na
terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp.,
– utrzymania terenów – dróg dojazdowych w okresie zimowym.
Świadczenie tych usług jest powszechnie dostępne, a w niektórych przypadkach ustawy
nakładają obowiązek posiadania stosownych uprawnień, zezwoleń np. w zakresie
utrzymania czystości i porządku, czy świadczenia usług kominiarskich. Przedsiębiorstwa
zajmujące się zarządzaniem i administrowaniem nieruchomościami nie posiadają takich
uprawnień i zlecają wykonywanie takich usług firmom specjalistycznym. Specyfika tego
zamówienia wymaga zatem zlecania podwykonawcom pewnych czynności mieszczących się
w granicach tej umowy, wobec czego Zamawiający nie powinien zastrzec w specyfikacji, że
pewna część zamówienia może być powierzona podwykonawcy po uprzednim uzyskaniu
zgody.
Zamawiający żąda wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy.
W niniejszym postępowaniu interes prawny Wykonawcy może doznać uszczerbku z
uwagi na możliwość nie uzyskania zgody Zamawiającego na powierzenie podwykonawcom
wykonania określonych czynności. Wykonawca podając cenę oferty uwzględnia w niej koszty
świadczonych usług wg stawek ustalonych z podwykonawcami świadczącymi usługi na
rzecz Wykonawcy lub z podwykonawcami którzy będą świadczyć usługi na rzecz
Wykonawcy.
3. Brak informacji o stanie technicznym nieruchomości
Zamawiający nie umieścił w specyfikacji żadnej informacji na temat stanu technicznego
zasobu, potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem.
Wykonawca nie dysponuje zatem pełną wiedzą na temat przedmiotu zamówienia, która jest
niezbędna dla zamawiającego w celu wskazania w ofercie ceny usług objętych niniejszym
zamówieniem. Stanowi to zdaniem protestującego naruszenie przepisów określonych w art.
29 ust. 1 Pzp, a ponadto w postępowaniu interes prawny protestującego może doznać
uszczerbku z uwagi na nieuwzględnienie przez zamawiającego wszystkich okoliczności
mogących mieć wpływ na sporządzenie przez wykonawcę oferty, a w konsekwencji nie
uznania oferty protestującego za najkorzystniejszą. Również z uwagi na postanowienia art.
29 ust. 2 Pzp, nieprecyzyjne opisanie przedmiotu zamówienia przez brak informacji o
aktualnym stanie technicznym zasobów, może prowadzić do nieuczciwej konkurencji. Firma
aktualnie zarządzająca zasobami, znająca dokładnie stan techniczny zasobów objętych
postępowaniem, w razie wzięcia w nim udziału, znajdzie się na pozycji uprzywilejowanej.
Protestujący żąda zamieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu
technicznego zasobu oraz potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych
zamówieniem.
4. Kary umowne § 13 wzoru umowy
Zamawiający w § 13 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji, nie
dokonał zróżnicowania kar umownych w zależności od przyczyny naruszenia przez
wykonawcę postanowień umowy oraz opisu sposobu dokumentowania przypadków
naruszeń przez wykonawców postanowień umowy. Przy tak szerokim katalogu usług
opisanych w załącznikach A,B,B1,C,D,D1,E,F,G do projektu umowy, każde naruszenie przez
wykonawcę postanowień umowy nawet z przyczyn od niego niezależnych, naraża
wykonawcę na radykalne obniżenie należnego miesięcznego wynagrodzenia. Poza tym
zamawiający w projekcie umowy nie zastrzegł prawa naliczania kar umownych, jakie
mogłyby przysługiwać wykonawcy w przypadku naruszenia przez zamawiającego
postanowień umowy. Jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego o których mowa
w art. 3531 Kodeksu cywilnego (Art. 3531. (140) Strony zawierające umowę mogą ułożyć
stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały
się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.).
Umowa zgodna z tymi zasadami uwzględniać powinna interesy wszystkich stron
bezpośrednio zainteresowanych postępowaniem, a rażąco nierównomierne obciążenie tylko
Wykonawcy ryzykiem kontraktowym jest sprzeczne z art. 3531 Kc i tym samym, zgodnie z
art. 58 § 2 Kc powoduje nieważność umowy w tej części.
Postanowienia umowy mogą doprowadzić do wykonywania przez wykonawcę umowy za
darmo. Postanowienia takie stawiają również zamawiającego w nadmiernie uprzywilejowanej
pozycji. Wykonawca mając na uwadze specyfikę zamówień publicznych, podkreśla że
umowa ma charakter dwustronny a w konsekwencji kary umowne dla obu stron powinny być
adekwatne.
Wykonawca żąda wprowadzenia do projektu umowy kar umownych umożliwiających ich
naliczanie zarówno przez Zamawiającego jak i Wykonawcę oraz zróżnicowania wysokości
kar w zależności od naruszenia wskazanych postanowień umowy.
5. Zastosowanie różnych terminów wypowiedzenia umowy
Zamawiający w § 12 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji,
wskazał cyt.: „1. Zamawiający ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem
jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
2. Wykonawca ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu
wypowiedzenia ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego.”.
Zdaniem Wykonawcy postanowienia te również naruszają zasady współżycia
społecznego, o których mowa w art. 3531 Kc. Pozycja Zamawiającego przy kształtowaniu
treści umowy jest dominująca, ale powinien on brać pod uwagę nie tylko swoje interesy, ale
także interesy wykonawców i starać się ułożyć stosunek prawny tak, aby interesy tych stron
były jak najbardziej zrównoważone.
Wykonawca żąda wprowadzenia do projektu umowy, równych zasad wypowiadania
umowy.
6. Brak możliwości zmiany umowy
Zamawiający w ogłoszeniu ani w projekcie umowy stanowiącym załącznik nr 2 do
specyfikacji, nie przewidział żadnej możliwości zmian postanowień umowy. Biorąc pod
uwagę, że umowa jest długoterminowa i obciążona dużym poziomem ryzyka, protestujący
uważa, iż zaniechanie przez zamawiającego wprowadzenia postanowień umożliwiających
zmianę umowy powoduje możliwość doznania uszczerbku w interesie prawnym wykonawcy.
Zaniechanie to stanowi naruszenie art. 29 ust. 2 w związku z art. 144 ust. 1 Pzp.
Zamawiający żąda wprowadzenia do ogłoszenia i projektu umowy zmian umożliwiających
dokonywanie waloryzacji miesięcznych stawek ryczałtowych wynagrodzenia w poniższych
przypadkach:
– ustawowej zmiany stawki VAT;
– wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego Rozporządzeniem Rady
Ministrów;
– wzrostu cen usług komunalnych i robót budowlanych, które będą realizowane w
ramach niniejszej umowy, a który to wzrost wynikać będzie ze zmian makroekonomicznych
niezależnych od wykonawcy.
19.12. 2008 r. zamawiający oddalił protest, a czynność uzasadnił następująco:
Zamawiający stwierdza, że przygotował postępowanie o udzielenie zamówienia zgodnie
z przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwracając uwagę
na zachowanie zasad uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wszystkich wykonawców,
w sposób szczególny uwzględniając art. 29 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 1 i 2 Pzp zgodnie z
którymi opracowano treść oprotestowanej specyfikacji.
Ad 1.
Protestujący zarzuca zamawiającemu sprzeczność postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1, oraz § 4 projektu umowy
stanowiącej załącznik nr 2 do specyfikacji z postanowieniami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami.
Protestujący wnosi o zmianę tych postanowień, gdyż jego zdaniem są wadliwie skonstruowane oraz antonimiczne z
powołaną wyżej ustawą o gospodarce nieruchomościami, a opis przedmiotu zamówienia zawarty w załącznikach A, B,
B1,C,D,D1,E,F,G do projektu umowy jest niespójny z postanowieniami poszczególnych paragrafów umowy. Protestujący
zarzuca także zamawiającemu, że postanowienia w specyfikacji odnoszą się jedynie do części kompetencji zarządcy
wynikających z art. 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1 oraz
§ 4 projektu umowy nie zgadza się z zarzutami protestującego i nie wyraża zgody na zmianę
tych paragrafów umowy, bowiem w sposób wyraźny i literalny odzwierciedlają one wolę
zamawiającego co do zakresu obowiązków i uprawnień zarządcy i nie są postanowieniami
ogólnymi jakie proponuje wprowadzić protestujący. Zamawiający wskazuje, że art. 185 ust. 3
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wyraźnie stwierdza, że
zakres uprawnień i obowiązków zarządcy wynika z przepisów tej ustawy, z przepisów
odrębnych ustaw oraz umowy o zarządzanie nieruchomością, czyli jednoznacznie można
stwierdzić, że ustawodawca przewidział możliwość określenia w umowach określenie
szczegółowego zakresu obowiązków wykonawców.
Teza protestującego, że pojęcie zarządzania w rozumieniu ww. ustawy jest sprzeczne z
opisem przedmiotu zamówienia dokonanym przez zamawiającego oraz że dopuszczono się
naruszenia art. 29 ust. 1 Pzp przez żądanie wykonywania dodatkowych obowiązków jest
nieuzasadniona. Tytuł zamówienia nadany przez Zamawiającego „Wybór zarządcy i
administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. ...” wskazuje na przedmiot
zamówienia, który jest właściwie opisany i sformułowany, ponieważ ujmuje także, w świetle
art. 184 i 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, pojęcie administrowania, jako
mającego charakter węższego od zarządzania i mieszczącego się w pojęciu zarządzania.
Przedmiot zamówienia obejmuje czynności faktyczne, do których należy np.: utrzymanie
porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich
usuwanie, sprzątanie, naprawy i konserwację bieżącą oraz prowadzenie korespondencji –
wyrok SN z 19.01.2006 r. sygn. IV CK 343/05.
Ad 3.
Protestujący żąda umieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu technicznego zasobu mieszkaniowego oraz
określenia potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem oraz podnosi fakt braku informacji o
aktualnym stanie technicznym zasobów, co zdaniem protestującego może prowadzić do nieuczciwej konkurencji. Ponadto
protestujący stwierdza, że jego interes prawny może doznać uszczerbku z uwagi na nieuwzględnienie przez zamawiającego
wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie przez wykonawcę oferty, a firma aktualnie zarządzająca
zasobami znająca dokładnie stan techniczny zasobów objętych postępowaniem, w razie wzięcia w nim udziału, znajdzie się na
pozycji uprzywilejowanej.
Zamawiający informuje, że zasobami mieszkaniowymi i nieruchomościami wymiennymi w
załącznikach do specyfikacji, gdzie zamawiający zawarł szczegółowe dane adresowe,
ilościowe i powierzchniowe nie zarządza i nie administruje żadna firma – wobec tego nie
może być mowy o uprzywilejowaniu kogokolwiek. Protestujący jako profesjonalista, posiada
odpowiednie służby techniczne i jest zdolny do samodzielnego wykonywania ocen
technicznych obiektów i określania potrzeb w zakresie remontów i konserwacji w ramach
prowadzonej działalności dokonując prostej czynności, jaką jest wizja lokalna w celu
przygotowania najkorzystniejszej oferty na przedmiotowe zadanie.
Ad 4.
Protestujący żąda zróżnicowania kar w zależności od naruszeń wskazanych postanowień umowy oraz wprowadzenia do
projektu umowy kar umownych umożliwiających ich naliczanie zarówno przez zamawiającego jak i wykonawcę. Protestujący
podnosi również, iż zamawiający zastrzega sobie prawo naliczania kar umownych nawet w przypadkach naruszenia
postanowień umowy bez winy wykonawcy.
Zamawiający ustalił warunki uczestnictwa w postępowaniu przetargowym zgodnie z
przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych mając na względzie zabezpieczenie interesów zamawiającego, jako Spółki
Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 483 § 1 Kc kara umowna może być zastrzeżona tylko i wyłącznie na
wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
Tymczasem w sprawie niniejszej wykonawcy z tytułu wykonywania czynności będących
przedmiotem postępowania przetargowego przysługuje od zamawiającego świadczenie
pieniężne (wynagrodzenie za wykonanie czynności). W związku z powyższym nie ma
podstaw prawnych, aby na rzecz wykonawcy zostały zastrzeżone kary umowne. W
przypadku bowiem niewykonania przez zamawiającego jego świadczeń na rzecz wykonawcy
np. opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia, zgodnie z art. 481 Kc, wykonawca ma prawo
żądać zapłaty odsetek.
Ad 5.
Kwestionowanie przez protestującego postanowienia projektu umowy ustalającego dla
zamawiającego jednomiesięczny okres wypowiedzenia umowy, a dla wykonawcy 3
miesięczny okres wypowiedzenia oraz podnoszenie również zarzutu dominującej pozycji
zamawiającego w kształtowaniu umowy, jest nieuzasadnione. Zamawiający określił prawo do
wypowiedzenia umowy przez wykonawcę z zachowaniem 3 miesięcznego okresu
wypowiedzenia a przez zamawiającego z zachowaniem 1 miesięcznego okresu
wypowiedzenia, zgodnie z art. 3531 Kc, który stanowi „Strony zawierające umowę mogą
ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”.
Jednocześnie Zamawiający wyjaśnia, że powyższe postanowienia podyktowane są faktem,
iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wykonawcę za 1 miesięcznym okresem
wypowiedzenia zamawiający nie byłby w stanie w tak krótkim czasie wybrać nowego
zarządcy w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, do której stosowania zobowiązany
jest zamawiający.
Ad 6.
Protestujący wskazuje także, że zamawiający, w projekcie umowy ani w ogłoszeniu nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, a zaniechanie to zdaniem protestującego stanowi naruszenie art. 29 ust. 2 w związku z art. 144 ust.
1 Pzp i protestujący żąda wprowadzania do ogłoszenia i projektu umowy postanowień umożliwiających dokonywanie
waloryzacji miesięcznej stawek ryczałtowych np. w przypadku ustawowej zmiany VAT, wzrostu wynagrodzenia i innych cen
usług.
Zamawiający przytoczył postanowienia specyfikacji, gdzie w pkt 15.5. zamieścił
postanowienie cyt.: „Zamawiający informuje że, zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru Wykonawcy,
chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub zmiany te są korzystne dla Zamawiającego”.
Nie można więc zgodzić się z zarzutem, że Zamawiający nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, np. w przypadku ustawowej zmiany wielkości VAT. Zamawiający
zwraca uwagę, że żądanie zamieszczenia postanowień o zmianie wynagrodzenia
Wykonawcy w np. wzrostu wynagrodzenia i innych cen usług godziłoby w istotę ustawy
Prawo zamówień publicznych oraz oznaczałoby de facto przerzucenie na zamawiającego
całości ryzyka związanego z prowadzoną przez wykonawcę działalnością gospodarczą.
Protestujący jako profesjonalista winien w ofercie przewidzieć np. wzrost cen usług. Zmiana
natomiast stawki VAT, która określana jest w ustawie i wydanych na jej podstawie aktach
wykonawczych, mieści się w zakresie pkt 15.5 specyfikacji.
Ad 2.
Zamawiający w celu doprecyzowania postanowień § 10 ust. 1 projektu umowy oraz
uniknięcia w przyszłości nieporozumień w tym zakresie zgodnie z art. 38 ust. 4 Pzp zmienia
treść postanowień w specyfikacji, a mianowicie § 10 ust. 1 projektu umowy przez nadanie
mu nowej, następującej treści:
„§ 10 ust. 1. Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej. Nie dotyczy
osób wymienionych w § 4, które w imieniu wykonawcy będą wykonywały czynności
zarządcze oraz usługi wymienione w pkt 1 załącznika A do umowy.”.
Zamawiający wobec powyższego nie uwzględnia żądania protestującego dotyczącego
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy i nie zgadza się ze stwierdzeniami, że postanowienia
tego paragrafu są sprzeczne z art. 36 ust. 5 Pzp, gdyż w załączniku A do umowy, który jest
integralną jej częścią zawarł postanowienia określające jakie usługi może wykonawca zlecić
innym podmiotom udzielając tym samym wykonawcy „z góry” pisemnego zezwolenia na
takie zlecenie. Dotyczy to w szczególności usług kominiarskich, remontowych (remonty
bieżące) i konserwacyjnych, projektowych, nadzorów specjalistycznych, ekspertyz i opinii
specjalistycznych oraz przeglądów finansowanych i rozliczanych w ramach technicznego
utrzymania obiektów.
Z powyższych względów zamawiający protest oddalił.
30.12.2008 r. wykonawca Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o. Wałbrzych złożył
odwołanie.
W odwołaniu odwołujący ponad argumenty zawarte w proteście polemizował z
oddaleniem protestu:
Ad 6.
Odwołujący wskazał dodatkowo opinię Urzędu Zamówień Publicznych w której
stwierdzono iż istnieje możliwość zmiany określonego umową o zamówienie publiczne
podatku VAT na skutek zmiany jej wysokości dokonanych ustawą, w sytuacji łącznego
spełnienia dwóch przesłanek:
– gdy istnieje obiektywna konieczność wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron
rażącą stratą w rozumieniu art. 3571 k.c.,
– zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie
zawarcia umowy. Biorąc pod uwagę, że od dnia 24 października 2008 r. ustawodawca
wprowadził całkowity zakaz zmian w zawartej umowie, chyba że w ogłoszeniu o zamówieniu
lub specyfikacji zamawiający taką możliwość przewidział wraz z jednoczesnym określeniem
okoliczności dokonania takiej zmiany oraz przedmiotową opinię UZP brak „przewidzenia”
przez zamawiającego w specyfikacji możliwości (nie obowiązku) zmiany wynagrodzenia z
uwagi na zmianę stawki VAT jest działaniem na szkodę przyszłego wykonawcy umowy
zawartej w wyniku rozstrzygnięcia przedmiotowego postępowania. Odwołujący zwracił także
uwagę, że pkt 15.5 specyfikacji w brzmieniu obecnym nie zabezpiecza w sposób
wystarczający interesów wykonawców bowiem w swej treści jest powtórzeniem art. 144 Pzp
sprzed 24 października 2008 r. gdyż – jak wcześniej podkreślono – w obecnym stanie
prawnym zamawiający zobowiązany jest podać okoliczności i warunki mogące skutkować
zmianą zawartej umowy. Tym samym nie istnieje możliwość dokonania zmiany umowy na
skutek zaistnienia okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Zresztą skoro przedmiotem
odwołania jest także żądanie dopuszczenia zmian w umowie z tytułu zmiany stawki VAT, to
trudno będzie dowieść podczas realizacji umowy, że wystąpienie tej okoliczności (zmiany
stawki VAT) było nieprzewidziane.
Ad 2.
W zakresie nieuwzględnienia przez zamawiającego żądania odwołującego w sprawie
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy odwołujący wskazał dodatkowy argument.
Zamawiający dokonał jedynie modyfikacji ww. paragrafu, wprowadzając możliwość
powierzenia podwykonawcom usług wymienionych w załączniku nr A pkt 1. Zamawiający nie
odniósł się zatem do wykonywania innych czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów,
– utrzymania zieleni na terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp. utrzymania terenów – dróg dojazdowych w
okresie zimowym.
Ad 5.
W zakresie zmiany okresu wypowiedzenia, odwołujący stwierdza, że okres ten nie musi
być skrócony do 1 miesiąca, lecz może być wydłużony dla obu stron do okresu 3 miesięcy.
WYROK
z dnia 20 stycznia 2009 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodniczący: Marek Koleśnikow
Członkowie: Ewa Jankowska
Sylwester Kuchnio
Protokolant: Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 stycznia 2009 r. w Warszawie odwołania
wniesionego przez Miejski Zarząd Budynków Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała
Andersa 48, 58–304 Wałbrzych od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Spółkę
Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców Bytomskich 207 protestu z dnia 3 grudnia
2009 r.
orzeka:
1. Uwzględnia odwołanie i nakazuje dokonanie modyfikacji specyfikacji istotnych
warunków zamówienia.
2. Kosztami postępowania obciąża Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców
Bytomskich 207
i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości
4 574 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt cztery złote zero
groszy) z kwoty wpisu uiszczonego przez Miejski Zarząd Budynków
Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58-304 Wałbrzych;
2) dokonać wpłaty kwoty 5 010 zł 00 gr (słownie: pięć tysięcy dziesięć złotych
zero groszy) przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A., ul. Strzelców
Bytomskich 207 na rzecz Miejskiego Zarządu Budynków Sp. z o.o. w
Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58–304 Wałbrzych stanowiącej
uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wpisu od odwołania i kosztów
dojazdu;
3) dokonać wpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP;
4) dokonać zwrotu kwoty 10 426 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy czterysta
dwadzieścia sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych
Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz Miejskiego Zarządu Budynków
Sp. z o.o. w Wałbrzychu, ul. Generała Andersa 48, 58-304 Wałbrzych.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający, Spółka Restrukturyzacji Kopalń, ul. Strzelców Bytomskich 207, 41-914
Bytom, wszczął postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego na zadanie p.n. „Wybór
zarządcy i administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. położonych w
Wałbrzychu, Boguszów-Gorce, Szczawno Zdrój i Mieroszów”. Ogłoszenie o zamówieniu
ukazało się 25.11. 2008 r. w Dzienniku Urzędowym UE Nr 2008/S 229–304711.
03.12. 2008 r. Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o., ul. Gen. Andersa 48, 58-304
Wałbrzych złożył protest na postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
zwanej dalej specyfikacją. Protestujący zarzucił:
1. Występowanie sprzeczności postanowień § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru
umowy z unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomościami.
2. Zastrzeżenie możliwości powierzenia czynności podwykonawcom po uprzedniej
zgodnie zamawiającego.
3. Brak informacji w specyfikacji istotnych warunków zamówienia o stanie technicznym
nieruchomości.
4. Zastosowanie we wzorze umowy nieekwiwalentnych dla stron kar umownych § 13
wzoru umowy.
5. Zastosowanie we wzorze umowy różnych dla stron terminów wypowiedzenia umowy.
6. Brak przewidzenia we wzorze umowy możliwości zmiany umowy.
19.12. 2008 r. zamawiający oddalił protest, a czynność uzasadnił następująco:
Zamawiający stwierdza, że przygotował postępowanie o udzielenie zamówienia zgodnie
z przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwracając uwagę
na zachowanie zasad uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wszystkich wykonawców,
w sposób szczególny uwzględniając art. 29 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 oraz z
2008 r. Nr 171, poz. 1058), zwanej dalej w skrócie „Pzp”, zgodnie z którymi opracowano
treść oprotestowanej specyfikacji.
Ad 1.
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1 oraz
§ 4 projektu umowy nie zgadza się z zarzutami protestującego i nie wyraża zgody na zmianę
tych paragrafów umowy, bowiem w sposób wyraźny i literalny odzwierciedlają one wolę
zamawiającego co do zakresu obowiązków i uprawnień zarządcy i nie są postanowieniami
ogólnymi jakie proponuje wprowadzić protestujący. Zamawiający wskazuje, że art. 185 ust. 3
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wyraźnie stwierdza, że
zakres uprawnień i obowiązków zarządcy wynika z przepisów tej ustawy, z przepisów
odrębnych ustaw oraz umowy o zarządzanie nieruchomością, czyli jednoznacznie można
stwierdzić, że ustawodawca przewidział możliwość określenia w umowach określenie
szczegółowego zakresu obowiązków wykonawców.
Teza protestującego, że pojęcie zarządzania w rozumieniu ww. ustawy jest sprzeczne z
opisem przedmiotu zamówienia dokonanym przez zamawiającego oraz że dopuszczono się
naruszenia art. 29 ust. 1 Pzp przez żądanie wykonywania dodatkowych obowiązków jest
nieuzasadniona. Tytuł zamówienia nadany przez Zamawiającego „Wybór zarządcy i
administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. ...” wskazuje na przedmiot
zamówienia, który jest właściwie opisany i sformułowany, ponieważ ujmuje także, w świetle
art. 184 i 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, pojęcie administrowania, jako
mającego charakter węższego od zarządzania i mieszczącego się w pojęciu zarządzania.
Przedmiot zamówienia obejmuje czynności faktyczne, do których należy np.: utrzymanie
porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich
usuwanie, sprzątanie, naprawy i konserwację bieżącą oraz prowadzenie korespondencji –
wyrok SN z 19.01.2006 r. sygn. IV CK 343/05.
Ad 3.
Zamawiający informuje, że zasobami mieszkaniowymi i nieruchomościami wymiennymi w
załącznikach do specyfikacji, gdzie zamawiający zawarł szczegółowe dane adresowe,
ilościowe i powierzchniowe nie zarządza i nie administruje żadna firma – wobec tego nie
może być mowy o uprzywilejowaniu kogokolwiek. Protestujący jako profesjonalista, posiada
odpowiednie służby techniczne i jest zdolny do samodzielnego wykonywania ocen
technicznych obiektów i określania potrzeb w zakresie remontów i konserwacji w ramach
prowadzonej działalności dokonując prostej czynności, jaką jest wizja lokalna w celu
przygotowania najkorzystniejszej oferty na przedmiotowe zadanie.
Ad 4.
Zamawiający ustalił warunki uczestnictwa w postępowaniu przetargowym zgodnie z
przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych mając na względzie zabezpieczenie interesów zamawiającego, jako Spółki
Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 483 § 1 Kc kara umowna może być zastrzeżona tylko i wyłącznie na
wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
Tymczasem w sprawie niniejszej wykonawcy z tytułu wykonywania czynności będących
przedmiotem postępowania przetargowego przysługuje od zamawiającego świadczenie
pieniężne (wynagrodzenie za wykonanie czynności). W związku z powyższym nie ma
podstaw prawnych, aby na rzecz wykonawcy zostały zastrzeżone kary umowne. W
przypadku bowiem niewykonania przez zamawiającego jego świadczeń na rzecz wykonawcy
np. opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia, zgodnie z art. 481 Kc, wykonawca ma prawo
żądać zapłaty odsetek.
Ad 5.
Zamawiający określił prawo do wypowiedzenia umowy przez wykonawcę z zachowaniem
3 miesięcznego okresu wypowiedzenia, a przez zamawiającego z zachowaniem 1
miesięcznego okresu wypowiedzenia, zgodnie z art. 3531 Kc, który stanowi „Strony
zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść
lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia
społecznego.”. Jednocześnie Zamawiający wyjaśnia, że powyższe postanowienia
podyktowane są faktem, iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wykonawcę za 1
miesięcznym okresem wypowiedzenia zamawiający nie byłby w stanie w tak krótkim czasie
wybrać nowego zarządcy w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, do której
stosowania zobowiązany jest zamawiający.
Ad 6.
Zamawiający przytoczył postanowienia specyfikacji, gdzie w pkt 15.5. zamieścił
postanowienie cyt.: „Zamawiający informuje, że zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru Wykonawcy,
chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub zmiany te są korzystne dla Zamawiającego”.
Nie można więc zgodzić się z zarzutem, że Zamawiający nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, np. w przypadku ustawowej zmiany wielkości VAT. Zamawiający
zwraca uwagę, że żądanie zamieszczenia postanowień o zmianie wynagrodzenia
Wykonawcy w np. wzrostu wynagrodzenia i innych cen usług godziłoby w istotę ustawy
Prawo zamówień publicznych oraz oznaczałoby de facto przerzucenie na zamawiającego
całości ryzyka związanego z prowadzoną przez wykonawcę działalnością gospodarczą.
Protestujący jako profesjonalista winien w ofercie przewidzieć np. wzrost cen usług. Zmiana
natomiast stawki VAT, która określana jest w ustawie i wydanych na jej podstawie aktach
wykonawczych, mieści się w zakresie pkt 15.5 specyfikacji.
Ad 2.
Zamawiający w celu doprecyzowania postanowień § 10 ust. 1 projektu umowy oraz
uniknięcia w przyszłości nieporozumień w tym zakresie zgodnie z art. 38 ust. 4 Pzp zmienia
treść postanowień w specyfikacji, a mianowicie § 10 ust. 1 projektu umowy przez nadanie
mu nowej, następującej treści:
„§ 10 ust. 1. Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej. Nie dotyczy
osób wymienionych w § 4, które w imieniu wykonawcy będą wykonywały czynności
zarządcze oraz usługi wymienione w pkt 1 załącznika A do umowy.”.
Zamawiający wobec powyższego nie uwzględnia żądania protestującego dotyczącego
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy i nie zgadza się ze stwierdzeniami, że postanowienia
tego paragrafu są sprzeczne z art. 36 ust. 5 Pzp, gdyż w załączniku A do umowy, który jest
integralną jej częścią zawarł postanowienia określające jakie usługi może wykonawca zlecić
innym podmiotom udzielając tym samym wykonawcy „z góry” pisemnego zezwolenia na
takie zlecenie. Dotyczy to w szczególności usług kominiarskich, remontowych (remonty
bieżące) i konserwacyjnych, projektowych, nadzorów specjalistycznych, ekspertyz i opinii
specjalistycznych oraz przeglądów finansowanych i rozliczanych w ramach technicznego
utrzymania obiektów.
30.12.2008 r. wykonawca Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o. Wałbrzych złożył
odwołanie.
W odwołaniu odwołujący ponad argumenty zawarte w proteście polemizował z
oddaleniem protestu:
Ad 2.
W zakresie nieuwzględnienia przez zamawiającego żądania odwołującego w sprawie
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy odwołujący wskazał dodatkowy argument.
Zamawiający dokonał jedynie modyfikacji ww. paragrafu, wprowadzając możliwość
powierzenia podwykonawcom usług wymienionych w załączniku nr A pkt 1. Zamawiający nie
odniósł się zatem do wykonywania innych czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów,
– utrzymania zieleni na terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp. utrzymania terenów – dróg dojazdowych w
okresie zimowym.
Ad 5.
W zakresie zmiany okresu wypowiedzenia, odwołujący stwierdza, że okres ten nie musi
być skrócony do 1 miesiąca, lecz może być wydłużony dla obu stron do okresu 3 miesięcy.
Ad 6.
Odwołujący wskazał dodatkowo opinię Urzędu Zamówień Publicznych w której
stwierdzono iż istnieje możliwość zmiany określonego umową o zamówienie publiczne
podatku VAT na skutek zmiany jej wysokości dokonanych ustawą, w sytuacji łącznego
spełnienia dwóch przesłanek:
– gdy istnieje obiektywna konieczność wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron
rażącą stratą w rozumieniu art. 3571 k.c.,
– zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie
zawarcia umowy.
Biorąc pod uwagę, że od dnia 24 października 2008 r. ustawodawca wprowadził całkowi-
ty zakaz zmian w zawartej umowie, chyba że w ogłoszeniu o zamówieniu lub specyfikacji za-
mawiający taką możliwość przewidział wraz z jednoczesnym określeniem okoliczności doko-
nania takiej zmiany oraz przedmiotową opinię UZP brak „przewidzenia” przez zamawiające-
go w specyfikacji możliwości (nie obowiązku) zmiany wynagrodzenia z uwagi na zmianę sta-
wki VAT jest działaniem na szkodę przyszłego wykonawcy umowy zawartej w wyniku roz-
strzygnięcia przedmiotowego postępowania. Odwołujący zwrócił także uwagę, że pkt 15.5
specyfikacji w brzmieniu obecnym nie zabezpiecza w sposób wystarczający interesów wyko-
nawców bowiem w swej treści jest powtórzeniem art. 144 Pzp sprzed nowelizacji, gdyż obec-
nie zamawiający zobowiązany jest podać okoliczności i warunki mogące skutkować
zmianą zawartej umowy. Tym samym nie istnieje możliwość dokonania zmiany umowy na
skutek zaistnienia okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Zresztą skoro przedmiotem
odwołania jest także żądanie dopuszczenia zmian w umowie z tytułu zmiany stawki VAT, to
trudno będzie dowieść podczas realizacji umowy, że wystąpienie tej okoliczności (zmiany
stawki VAT) było nieprzewidziane.
Krajowa Izba Odwoławcza dopuściła i przeprowadziła dowody z oryginalnej
dokumentacji postępowania oraz wyjaśnień stron.
W wyniku przeprowadzonego postępowania, Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła
i zważyła, co następuje:
Na wstępie Krajowa Izba Odwoławcza stwierdziła, że odwołujący legitymuje się
interesem prawnym w korzystaniu ze środków ochrony prawnej, o których stanowi art. 179
ust. 1 Pzp.
Skład orzekający Izby uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
W zakresie zarzutu pierwszego występowania sprzeczności postanowień § 1 ust. 1 i 2, §
3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy z unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia
21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami skład orzekający Krajowej Izby
Odwoławczej nie przychyla się do zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na
uwzględnienie.
Zamawiający zawarł w § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy postanowienia,
które – zdaniem odwołującego – zawężają zakres wykonywania usługi zarządzania
nieruchomościami w stosunku do unormowań art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami. W przepisie tym występuje sformułowanie „w szczególności”,
które ustawodawca używa dając wyliczenie przykładowe, a nie wyliczając elementy
niezbędne. W takim przypadku ustawodawca użyłby innego wyrażenia, np. „co najmniej”. W
związku z tym, w ramach swobody umów stosowanej w umowach o zamówienia publiczne
na podstawie art. 14 Pzp zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego, zamawiający może
przedstawić zakres czynności koniecznych do wykonywania, jakie zdaniem zamawiającego
są istotne do wykonania przedmiotu zamówienia.
Skład orzekający Izby nie widzi sprzeczności miedzy zaproponowanymi postanowieniami
wzoru umowy a przytaczanymi przepisami art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami. Postanowienia wzoru umowy nie muszą wyczerpywać
wszystkich elementów wyszczególnionych przykładowo w art. 185 ww. ustawy, jeżeli taki jest
zamiar zamawiającego. W związku z tym skład orzekający Izby stwierdza, że zamawiający
ma prawo zawrzeć we wzorze umowy postanowienia w zakresie kwestionowanym przez
odwołującego.
W zakresie zarzutu drugiego – zawarcia we wzorze umowy zbyt ogólnych postanowień
dotyczących umożliwienia po pisemnej zgodzie powierzenia części zamówienia
podwykonawcom – skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając, że zasługuje
on na uwzględnienie.
Zamawiający zastrzegając możliwość powierzenia przez wykonawcę czynności
podwykonawcom dopiero po pisemnej zgodzie zamawiającego musi doprecyzować warunki,
kiedy zgoda zostanie udzielona lub kiedy zgoda nie zostanie udzielona. W rozpatrywanym
postępowaniu zamawiający wskazał tylko, które czynności wykonawca może powierzyć
podwykonawcom. Jednak czynności te nie wyczerpują listy możliwych czynności, które w
praktyce, w trakcie wykonywania umowy wykonawca będzie mógł powierzyć
podwykonawcom. Również zamawiający nie przewidział rozwiązania sytuacji braku
udzielenia zgody przez zamawiającego mimo zwrócenia się o udzielenie zgody na
wykonanie czynności przez podwykonawcę we właściwym terminie.
Sytuacja takiej całkowitej dowolności może doprowadzić do nierównego traktowania
wykonawców, co narusza unormowanie art. 7 ust. 1 Pzp.
Na marginesie należy zauważyć, że w przypadku braku zastrzeżenia, że całość
zamówienia nie może być powierzona podwykonawcom, zamawiający powinien żądać
wskazania przez wykonawcę w ofercie części zamówienia, której wykonanie powierzy
podwykonawcom, zgodnie z art. 36 ust. 4 i 5 Pzp.
Ze względu na powyższe skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając, że
jeżeli zamawiający zastrzega we wzorze umowy przekazanie podwykonawcom wykonywania
części umowy po uprzednim pisemnym wyrażeniu zgody, to musi określić na jakich
podstawach ta zgoda będzie udzielana lub kiedy wykonawca takiej zgody nie uzyska i w
takim zakresie zamawiający powinien tę specyfikację zmodyfikować na podstawie art. 38
Pzp.
W zakresie zarzutu trzeciego – braku zawarcia w specyfikacji informacji o stanie
technicznym nieruchomości – skład orzekający Izby przychyla się do zarzutu stwierdzając,
że zarzut zasługuje na uwzględnienie.
Zamawiający nie umieścił w specyfikacji żadnej informacji na temat stanu technicznego
zasobu, potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem.
Wykonawca nie dysponuje zatem pełną wiedzą na temat przedmiotu zamówienia, która jest
niezbędna dla wykonawcy w celu wskazania w ofercie ceny usług objętych rozpatrywanym
zamówieniem.
Protestujący żąda zamieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu
technicznego zasobu oraz potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych
zamówieniem.
Brak wskazania przedmiotowych danych w specyfikacji (a zwłaszcza w opisie przedmiotu
zamówienia) stanowi naruszenie przepisów określonych w art. 29 ust. 1 Pzp.
Nieuwzględnienie w specyfikacji wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na
sporządzenie przez wykonawcę oferty, a którymi dysponuje lub powinien dysponować
zamawiający, w postępowaniu może doprowadzić do nieporównywalności ofert. Samo
odesłanie wykonawców do poszczególnych rejonów, aby tam zapoznawali się z
dokumentami obiektów oraz dokonywali oględzin obiektów nie może być uważane za
wypełnienie dyspozycji art. 29 ust. 1 Pzp. To na zamawiającym ciąży obowiązek opisania
przedmiotu zamówienia w sposób wyczerpujący, uwzględniając wszystkie wymagania i
okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Wobec powyższego skład orzekający Izby stwierdza, że opis przedmiotu zamówienia
zawarty w specyfikacji nie odpowiada unormowaniu art. 29 ust. 1 Pzp i zamawiający
powinien uzupełnić ten opis uwzględniając wszystkie wymagania i okoliczności mogące mieć
wpływ na sporządzenie oferty, zgodnie z art. 29 ust. 1 Pzp i w takim zakresie zamawiający
powinien tę specyfikację zmodyfikować na podstawie art. 38 Pzp.
W zakresie zarzutu czwartego – zamieszczenia we wzorze umowy nieekwiwalentnych
dla stron kar umownych – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie przychyla się do
zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na uwzględnienie.
Zamawiający w § 13 wzoru umowy przewidział zastosowanie kar umownych w stosunku
tylko do wykonawcy, który będzie wykonywać swoje obowiązki nienależycie.
Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażoną w przytaczanym art. 3531 Kodeksu
cywilnego strony mogą zawrzeć umowę, byleby jej treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Ponadto, zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, który to przepis ma w
rozpatrywanym postępowaniu zastosowanie na podstawie art. 14 Pzp, w stosunku do
zobowiązań niepieniężnych można zastosować kary umowne. Zamawiający może, o ile nie
wykracza poza unormowanie art. 3531 Kodeksu cywilnego, dowolnie sformułować
postanowienia umowne w zakresie kar umownych, zależnie od sytuacji faktycznej i swoich
potrzeb. śadne przepisy nie stanowią o karach umownych w stosunku do zobowiązań
pieniężnych. W zakresie Kodeksu cywilnego służy temu instytucja odsetek ustawowych. Jest
ona szczegółowo uregulowana w art. 359 Kodeksu cywilnego i aktach wykonawczych.
Dlatego, jeżeli w samej umowie nie zostanie ten problem inaczej rozstrzygnięty, jak to
zaistniało w rozpatrywanym przypadku, od nienależytego wykonania zobowiązań
pieniężnych będą maiły zastosowanie odsetki ustawowe, zgodnie z art. 359 Kodeksu
cywilnego.
Dlatego skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez zamawiającego przepisów
prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie nieekwiwalentności kar umownych
podlega oddaleniu.
Podobnie w zakresie zarzutu piątego – zamieszczenia we wzorze umowy różnych dla
stron okresów wypowiedzenia umowy – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie
przychyla się do zarzutu stwierdzając, że nie zasługuje on na uwzględnienie.
W § 12 wzoru umowy zamawiający przewidział dla zamawiającego jednomiesięczny
okres wypowiedzenia umowy, a dla wykonawcy trzymiesięczny okres wypowiedzenia
umowy.
Zgodnie z wielokrotnie przytaczaną zasadą swobody umów zamawiający może ułożyć
wzór umowy, a następnie stosunek prawny zgodnie ze swoimi potrzebami. Ponadto
zamawiający uzasadnił tak nierówne potraktowanie stron tym, że w przypadku
wypowiedzenia umowy przez wykonawcę, zamawiający będzie musiał przeprowadzić
procedurę wyłonienia kolejnego wykonawcy zgodnie z unormowaniami ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. Jest to proces, który przebiega przeciętnie
w okresie około dwóch miesięcy, a więc jest uzasadnione, aby okres wypowiedzenia trwał 3
miesiące. Natomiast w przypadku pojawienia się zastrzeżeń do usług wykonawcy,
zamawiający będzie musiał w sposób możliwie najszybszy rozwiązać umowę i stosować
rozwiązania doraźne, np. udzielić zamówienia z wolnej ręki innemu wykonawcy na czas
przeprowadzenia właściwej procedury zamówień publicznych.
W związku z powyższym skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez
zamawiającego przepisów prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie przewidzenia
różnych dla stron okresów wypowiedzenia umowy podlega oddaleniu.
Również w zakresie zarzutu szóstego – braku przewidzenia we wzorze umowy
możliwości zmiany umowy – skład orzekający Krajowej Izby Odwoławczej nie przychyla się
do zarzutu stwierdzając, że zarzut nie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z unormowaniem art. 144 ust. 1 Pzp zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy.
Jedynym odstępstwem od tego jest sytuacja, gdy zamawiający przewidział możliwość
dokonania zmiany umowy w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków
zamówienia oraz określił warunki takiej zmiany.
Zamawiający nie przewidując zmiany umowy mógł odstąpić od zamieszczania w
specyfikacji informacji o sposobie zmiany umowy. Jednak zamawiający zastrzegł możliwość
dokonania zmian w umowie w przypadku wystąpienia okoliczności, których nie można było
przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub gdy te zmiany są korzystne dla zamawiającego.
Stanowi o tym pkt 15.5 na str. 13 specyfikacji.
Ze względu na przewidywany okres trwania umowy przez 3 lata takie postanowienie jest
– zdaniem zamawiającego – wystarczające do chronienia interesów stron w przypadku
zajścia nieprzewidzianych okoliczności bądź w przypadku zaoferowania korzystniejszych dla
zamawiającego warunków umowy, a zamawiający nie przewiduje dokonywania zmian
umowy w innych okolicznościach, co jest również dopuszczalne na podstawie przytaczanej
wyżej zasady swobody umów, zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego.
W związku z powyższym skład orzekający Izby nie stwierdza naruszenia przez
zamawiającego przepisów prawa i uważa, że zarzut odwołującego w zakresie braku
przewidzenia we wzorze umowy możliwości zmiany umowy podlega oddaleniu.
Na marginesie skład orzekający Izby stwierdza, że samo zastrzeżenie możliwości
dokonywania zmian w umowie korzystnych dla zamawiającego jest postanowieniem bardzo
ogólnym, mogącym wywołać zbyteczne problemy interpretacyjne oraz dokonywanie
ewentualnych zmian umowy na tej podstawie może nie wypełniać dyspozycji art. 144 Pzp.
W tym stanie rzeczy Krajowa Izba Odwoławcza stwierdza naruszenie przepisów art. 7
ust. 1, art. 29 ust. 1 Pzp.
Mając powyższe na uwadze Izba orzekła jak w sentencji na podstawie art. 191 ust. 1 i 2
pkt 1 Pzp.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 191
ust. 6 i 7 ustawy Prawo zamówień publicznych. Za uzasadnione koszty odwołującego z tytułu
dojazdu na wyznaczone posiedzenie Izby na podstawie złożonych kopii biletów PKP
przyznano kwotę 436 zł stosownie do § 4 ust. 1 pkt 2 lit. a rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie wysokości oraz sposobu pobierania wpisu od
odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania
(Dz. U. z 2007 r., Nr 128, poz. 886 oraz z 2008 r. Nr 182, poz. 1122).
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1058) na
niniejszy wyrok – w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za
pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych do Sądu Okręgowego Katowicach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_________
*
niepotrzebne skreślić
03.12. 2008 r. Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o., ul. Gen. Andersa 48, 58-304
Wałbrzych złożył protest na postanowienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia,
zwanej dalej specyfikacją. Protestujący zarzucił:
1. Sprzeczność postanowień § 1 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 i § 4 ust. 2 wzoru umowy z
unormowaniami w szczególności art. 185 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami
2. Powierzenie czynności podwykonawcom
W § 8 ust. 1 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji, zamawiający
określił, że „Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej (...)”.
Równocześnie w załączniku A – Zarząd w pkt 1 zamawiający mówi o cyt. „zlecaniu we
własnym imieniu lub na podstawie odrębnych umów niezbędnych usług związanych z
zarządzanymi nieruchomościami (...).”. Te postanowienia pozostają ze sobą w sprzeczności i
postanowienie to jest niezgodne z brzmieniem art. 36 ust. 5 Pzp. Przepis ten stanowi
„Wykonawca może powierzyć wykonanie zamówienia podwykonawcom, z wyjątkiem
przypadku gdy ze względu na specyfikę przedmiotu zamówienia zamawiający zastrzeże w
specyfikacji istotnych warunków zamówienia, że część lub całość zamówienia nie może być
powierzona podwykonawcom”.
Zdaniem Wykonawcy, nie jest wymagana zgoda Zamawiającego na powierzenie
podwykonawcom wykonywania czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– badania szczelności przewodów kominowych i wentylacyjnych,
– czyszczenia i udrażniania przewodów (pionów) kominowych i wentylacyjnych,
– udrażniania podłączeń kratek wentylacyjnych i spalinowych do pionów,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów, utrzymania zieleni na
terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp.,
– utrzymania terenów – dróg dojazdowych w okresie zimowym.
Świadczenie tych usług jest powszechnie dostępne, a w niektórych przypadkach ustawy
nakładają obowiązek posiadania stosownych uprawnień, zezwoleń np. w zakresie
utrzymania czystości i porządku, czy świadczenia usług kominiarskich. Przedsiębiorstwa
zajmujące się zarządzaniem i administrowaniem nieruchomościami nie posiadają takich
uprawnień i zlecają wykonywanie takich usług firmom specjalistycznym. Specyfika tego
zamówienia wymaga zatem zlecania podwykonawcom pewnych czynności mieszczących się
w granicach tej umowy, wobec czego Zamawiający nie powinien zastrzec w specyfikacji, że
pewna część zamówienia może być powierzona podwykonawcy po uprzednim uzyskaniu
zgody.
Zamawiający żąda wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy.
W niniejszym postępowaniu interes prawny Wykonawcy może doznać uszczerbku z
uwagi na możliwość nie uzyskania zgody Zamawiającego na powierzenie podwykonawcom
wykonania określonych czynności. Wykonawca podając cenę oferty uwzględnia w niej koszty
świadczonych usług wg stawek ustalonych z podwykonawcami świadczącymi usługi na
rzecz Wykonawcy lub z podwykonawcami którzy będą świadczyć usługi na rzecz
Wykonawcy.
3. Brak informacji o stanie technicznym nieruchomości
Zamawiający nie umieścił w specyfikacji żadnej informacji na temat stanu technicznego
zasobu, potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem.
Wykonawca nie dysponuje zatem pełną wiedzą na temat przedmiotu zamówienia, która jest
niezbędna dla zamawiającego w celu wskazania w ofercie ceny usług objętych niniejszym
zamówieniem. Stanowi to zdaniem protestującego naruszenie przepisów określonych w art.
29 ust. 1 Pzp, a ponadto w postępowaniu interes prawny protestującego może doznać
uszczerbku z uwagi na nieuwzględnienie przez zamawiającego wszystkich okoliczności
mogących mieć wpływ na sporządzenie przez wykonawcę oferty, a w konsekwencji nie
uznania oferty protestującego za najkorzystniejszą. Również z uwagi na postanowienia art.
29 ust. 2 Pzp, nieprecyzyjne opisanie przedmiotu zamówienia przez brak informacji o
aktualnym stanie technicznym zasobów, może prowadzić do nieuczciwej konkurencji. Firma
aktualnie zarządzająca zasobami, znająca dokładnie stan techniczny zasobów objętych
postępowaniem, w razie wzięcia w nim udziału, znajdzie się na pozycji uprzywilejowanej.
Protestujący żąda zamieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu
technicznego zasobu oraz potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych
zamówieniem.
4. Kary umowne § 13 wzoru umowy
Zamawiający w § 13 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji, nie
dokonał zróżnicowania kar umownych w zależności od przyczyny naruszenia przez
wykonawcę postanowień umowy oraz opisu sposobu dokumentowania przypadków
naruszeń przez wykonawców postanowień umowy. Przy tak szerokim katalogu usług
opisanych w załącznikach A,B,B1,C,D,D1,E,F,G do projektu umowy, każde naruszenie przez
wykonawcę postanowień umowy nawet z przyczyn od niego niezależnych, naraża
wykonawcę na radykalne obniżenie należnego miesięcznego wynagrodzenia. Poza tym
zamawiający w projekcie umowy nie zastrzegł prawa naliczania kar umownych, jakie
mogłyby przysługiwać wykonawcy w przypadku naruszenia przez zamawiającego
postanowień umowy. Jest to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego o których mowa
w art. 3531 Kodeksu cywilnego (Art. 3531. (140) Strony zawierające umowę mogą ułożyć
stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały
się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.).
Umowa zgodna z tymi zasadami uwzględniać powinna interesy wszystkich stron
bezpośrednio zainteresowanych postępowaniem, a rażąco nierównomierne obciążenie tylko
Wykonawcy ryzykiem kontraktowym jest sprzeczne z art. 3531 Kc i tym samym, zgodnie z
art. 58 § 2 Kc powoduje nieważność umowy w tej części.
Postanowienia umowy mogą doprowadzić do wykonywania przez wykonawcę umowy za
darmo. Postanowienia takie stawiają również zamawiającego w nadmiernie uprzywilejowanej
pozycji. Wykonawca mając na uwadze specyfikę zamówień publicznych, podkreśla że
umowa ma charakter dwustronny a w konsekwencji kary umowne dla obu stron powinny być
adekwatne.
Wykonawca żąda wprowadzenia do projektu umowy kar umownych umożliwiających ich
naliczanie zarówno przez Zamawiającego jak i Wykonawcę oraz zróżnicowania wysokości
kar w zależności od naruszenia wskazanych postanowień umowy.
5. Zastosowanie różnych terminów wypowiedzenia umowy
Zamawiający w § 12 projektu umowy stanowiącym załącznik nr 2 do specyfikacji,
wskazał cyt.: „1. Zamawiający ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem
jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na koniec miesiąca kalendarzowego.
2. Wykonawca ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu
wypowiedzenia ze skutkiem na koniec kwartału kalendarzowego.”.
Zdaniem Wykonawcy postanowienia te również naruszają zasady współżycia
społecznego, o których mowa w art. 3531 Kc. Pozycja Zamawiającego przy kształtowaniu
treści umowy jest dominująca, ale powinien on brać pod uwagę nie tylko swoje interesy, ale
także interesy wykonawców i starać się ułożyć stosunek prawny tak, aby interesy tych stron
były jak najbardziej zrównoważone.
Wykonawca żąda wprowadzenia do projektu umowy, równych zasad wypowiadania
umowy.
6. Brak możliwości zmiany umowy
Zamawiający w ogłoszeniu ani w projekcie umowy stanowiącym załącznik nr 2 do
specyfikacji, nie przewidział żadnej możliwości zmian postanowień umowy. Biorąc pod
uwagę, że umowa jest długoterminowa i obciążona dużym poziomem ryzyka, protestujący
uważa, iż zaniechanie przez zamawiającego wprowadzenia postanowień umożliwiających
zmianę umowy powoduje możliwość doznania uszczerbku w interesie prawnym wykonawcy.
Zaniechanie to stanowi naruszenie art. 29 ust. 2 w związku z art. 144 ust. 1 Pzp.
Zamawiający żąda wprowadzenia do ogłoszenia i projektu umowy zmian umożliwiających
dokonywanie waloryzacji miesięcznych stawek ryczałtowych wynagrodzenia w poniższych
przypadkach:
– ustawowej zmiany stawki VAT;
– wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego Rozporządzeniem Rady
Ministrów;
– wzrostu cen usług komunalnych i robót budowlanych, które będą realizowane w
ramach niniejszej umowy, a który to wzrost wynikać będzie ze zmian makroekonomicznych
niezależnych od wykonawcy.
19.12. 2008 r. zamawiający oddalił protest, a czynność uzasadnił następująco:
Zamawiający stwierdza, że przygotował postępowanie o udzielenie zamówienia zgodnie
z przepisami ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, zwracając uwagę
na zachowanie zasad uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wszystkich wykonawców,
w sposób szczególny uwzględniając art. 29 ust. 1 i 2 oraz art. 36 ust. 1 i 2 Pzp zgodnie z
którymi opracowano treść oprotestowanej specyfikacji.
Ad 1.
Protestujący zarzuca zamawiającemu sprzeczność postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1, oraz § 4 projektu umowy
stanowiącej załącznik nr 2 do specyfikacji z postanowieniami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami.
Protestujący wnosi o zmianę tych postanowień, gdyż jego zdaniem są wadliwie skonstruowane oraz antonimiczne z
powołaną wyżej ustawą o gospodarce nieruchomościami, a opis przedmiotu zamówienia zawarty w załącznikach A, B,
B1,C,D,D1,E,F,G do projektu umowy jest niespójny z postanowieniami poszczególnych paragrafów umowy. Protestujący
zarzuca także zamawiającemu, że postanowienia w specyfikacji odnoszą się jedynie do części kompetencji zarządcy
wynikających z art. 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Zamawiający po dokonaniu szczegółowej analizy postanowień § 1 ust. 1, § 3 ust. 1 oraz
§ 4 projektu umowy nie zgadza się z zarzutami protestującego i nie wyraża zgody na zmianę
tych paragrafów umowy, bowiem w sposób wyraźny i literalny odzwierciedlają one wolę
zamawiającego co do zakresu obowiązków i uprawnień zarządcy i nie są postanowieniami
ogólnymi jakie proponuje wprowadzić protestujący. Zamawiający wskazuje, że art. 185 ust. 3
ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wyraźnie stwierdza, że
zakres uprawnień i obowiązków zarządcy wynika z przepisów tej ustawy, z przepisów
odrębnych ustaw oraz umowy o zarządzanie nieruchomością, czyli jednoznacznie można
stwierdzić, że ustawodawca przewidział możliwość określenia w umowach określenie
szczegółowego zakresu obowiązków wykonawców.
Teza protestującego, że pojęcie zarządzania w rozumieniu ww. ustawy jest sprzeczne z
opisem przedmiotu zamówienia dokonanym przez zamawiającego oraz że dopuszczono się
naruszenia art. 29 ust. 1 Pzp przez żądanie wykonywania dodatkowych obowiązków jest
nieuzasadniona. Tytuł zamówienia nadany przez Zamawiającego „Wybór zarządcy i
administratora nieruchomości Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. ...” wskazuje na przedmiot
zamówienia, który jest właściwie opisany i sformułowany, ponieważ ujmuje także, w świetle
art. 184 i 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, pojęcie administrowania, jako
mającego charakter węższego od zarządzania i mieszczącego się w pojęciu zarządzania.
Przedmiot zamówienia obejmuje czynności faktyczne, do których należy np.: utrzymanie
porządku i czystości w obrębie nieruchomości, ściąganie czynszów, rejestrowanie awarii i ich
usuwanie, sprzątanie, naprawy i konserwację bieżącą oraz prowadzenie korespondencji –
wyrok SN z 19.01.2006 r. sygn. IV CK 343/05.
Ad 3.
Protestujący żąda umieszczenia w specyfikacji informacji dotyczących stanu technicznego zasobu mieszkaniowego oraz
określenia potrzeb w zakresie napraw i konserwacji nieruchomości objętych zamówieniem oraz podnosi fakt braku informacji o
aktualnym stanie technicznym zasobów, co zdaniem protestującego może prowadzić do nieuczciwej konkurencji. Ponadto
protestujący stwierdza, że jego interes prawny może doznać uszczerbku z uwagi na nieuwzględnienie przez zamawiającego
wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na sporządzenie przez wykonawcę oferty, a firma aktualnie zarządzająca
zasobami znająca dokładnie stan techniczny zasobów objętych postępowaniem, w razie wzięcia w nim udziału, znajdzie się na
pozycji uprzywilejowanej.
Zamawiający informuje, że zasobami mieszkaniowymi i nieruchomościami wymiennymi w
załącznikach do specyfikacji, gdzie zamawiający zawarł szczegółowe dane adresowe,
ilościowe i powierzchniowe nie zarządza i nie administruje żadna firma – wobec tego nie
może być mowy o uprzywilejowaniu kogokolwiek. Protestujący jako profesjonalista, posiada
odpowiednie służby techniczne i jest zdolny do samodzielnego wykonywania ocen
technicznych obiektów i określania potrzeb w zakresie remontów i konserwacji w ramach
prowadzonej działalności dokonując prostej czynności, jaką jest wizja lokalna w celu
przygotowania najkorzystniejszej oferty na przedmiotowe zadanie.
Ad 4.
Protestujący żąda zróżnicowania kar w zależności od naruszeń wskazanych postanowień umowy oraz wprowadzenia do
projektu umowy kar umownych umożliwiających ich naliczanie zarówno przez zamawiającego jak i wykonawcę. Protestujący
podnosi również, iż zamawiający zastrzega sobie prawo naliczania kar umownych nawet w przypadkach naruszenia
postanowień umowy bez winy wykonawcy.
Zamawiający ustalił warunki uczestnictwa w postępowaniu przetargowym zgodnie z
przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych mając na względzie zabezpieczenie interesów zamawiającego, jako Spółki
Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 483 § 1 Kc kara umowna może być zastrzeżona tylko i wyłącznie na
wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.
Tymczasem w sprawie niniejszej wykonawcy z tytułu wykonywania czynności będących
przedmiotem postępowania przetargowego przysługuje od zamawiającego świadczenie
pieniężne (wynagrodzenie za wykonanie czynności). W związku z powyższym nie ma
podstaw prawnych, aby na rzecz wykonawcy zostały zastrzeżone kary umowne. W
przypadku bowiem niewykonania przez zamawiającego jego świadczeń na rzecz wykonawcy
np. opóźnienie w zapłacie wynagrodzenia, zgodnie z art. 481 Kc, wykonawca ma prawo
żądać zapłaty odsetek.
Ad 5.
Kwestionowanie przez protestującego postanowienia projektu umowy ustalającego dla
zamawiającego jednomiesięczny okres wypowiedzenia umowy, a dla wykonawcy 3
miesięczny okres wypowiedzenia oraz podnoszenie również zarzutu dominującej pozycji
zamawiającego w kształtowaniu umowy, jest nieuzasadnione. Zamawiający określił prawo do
wypowiedzenia umowy przez wykonawcę z zachowaniem 3 miesięcznego okresu
wypowiedzenia a przez zamawiającego z zachowaniem 1 miesięcznego okresu
wypowiedzenia, zgodnie z art. 3531 Kc, który stanowi „Strony zawierające umowę mogą
ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”.
Jednocześnie Zamawiający wyjaśnia, że powyższe postanowienia podyktowane są faktem,
iż w przypadku wypowiedzenia umowy przez wykonawcę za 1 miesięcznym okresem
wypowiedzenia zamawiający nie byłby w stanie w tak krótkim czasie wybrać nowego
zarządcy w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych, do której stosowania zobowiązany
jest zamawiający.
Ad 6.
Protestujący wskazuje także, że zamawiający, w projekcie umowy ani w ogłoszeniu nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, a zaniechanie to zdaniem protestującego stanowi naruszenie art. 29 ust. 2 w związku z art. 144 ust.
1 Pzp i protestujący żąda wprowadzania do ogłoszenia i projektu umowy postanowień umożliwiających dokonywanie
waloryzacji miesięcznej stawek ryczałtowych np. w przypadku ustawowej zmiany VAT, wzrostu wynagrodzenia i innych cen
usług.
Zamawiający przytoczył postanowienia specyfikacji, gdzie w pkt 15.5. zamieścił
postanowienie cyt.: „Zamawiający informuje że, zakazuje się zmian postanowień zawartej
umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru Wykonawcy,
chyba że konieczność wprowadzenia takich zmian wynika z okoliczności, których nie można
było przewidzieć w chwili zawarcia umowy lub zmiany te są korzystne dla Zamawiającego”.
Nie można więc zgodzić się z zarzutem, że Zamawiający nie przewidział żadnej możliwości
zmian postanowień umowy, np. w przypadku ustawowej zmiany wielkości VAT. Zamawiający
zwraca uwagę, że żądanie zamieszczenia postanowień o zmianie wynagrodzenia
Wykonawcy w np. wzrostu wynagrodzenia i innych cen usług godziłoby w istotę ustawy
Prawo zamówień publicznych oraz oznaczałoby de facto przerzucenie na zamawiającego
całości ryzyka związanego z prowadzoną przez wykonawcę działalnością gospodarczą.
Protestujący jako profesjonalista winien w ofercie przewidzieć np. wzrost cen usług. Zmiana
natomiast stawki VAT, która określana jest w ustawie i wydanych na jej podstawie aktach
wykonawczych, mieści się w zakresie pkt 15.5 specyfikacji.
Ad 2.
Zamawiający w celu doprecyzowania postanowień § 10 ust. 1 projektu umowy oraz
uniknięcia w przyszłości nieporozumień w tym zakresie zgodnie z art. 38 ust. 4 Pzp zmienia
treść postanowień w specyfikacji, a mianowicie § 10 ust. 1 projektu umowy przez nadanie
mu nowej, następującej treści:
„§ 10 ust. 1. Wykonawca nie może powierzyć wykonywania czynności objętych niniejszą
umową bez uprzedniej zgody zamawiającego udzielonej w formie pisemnej. Nie dotyczy
osób wymienionych w § 4, które w imieniu wykonawcy będą wykonywały czynności
zarządcze oraz usługi wymienione w pkt 1 załącznika A do umowy.”.
Zamawiający wobec powyższego nie uwzględnia żądania protestującego dotyczącego
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy i nie zgadza się ze stwierdzeniami, że postanowienia
tego paragrafu są sprzeczne z art. 36 ust. 5 Pzp, gdyż w załączniku A do umowy, który jest
integralną jej częścią zawarł postanowienia określające jakie usługi może wykonawca zlecić
innym podmiotom udzielając tym samym wykonawcy „z góry” pisemnego zezwolenia na
takie zlecenie. Dotyczy to w szczególności usług kominiarskich, remontowych (remonty
bieżące) i konserwacyjnych, projektowych, nadzorów specjalistycznych, ekspertyz i opinii
specjalistycznych oraz przeglądów finansowanych i rozliczanych w ramach technicznego
utrzymania obiektów.
Z powyższych względów zamawiający protest oddalił.
30.12.2008 r. wykonawca Miejski Zarząd Budynków sp. z o.o. Wałbrzych złożył
odwołanie.
W odwołaniu odwołujący ponad argumenty zawarte w proteście polemizował z
oddaleniem protestu:
Ad 6.
Odwołujący wskazał dodatkowo opinię Urzędu Zamówień Publicznych w której
stwierdzono iż istnieje możliwość zmiany określonego umową o zamówienie publiczne
podatku VAT na skutek zmiany jej wysokości dokonanych ustawą, w sytuacji łącznego
spełnienia dwóch przesłanek:
– gdy istnieje obiektywna konieczność wprowadzenia zmian, np. gdy spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron
rażącą stratą w rozumieniu art. 3571 k.c.,
– zmiana wynika z okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie
zawarcia umowy. Biorąc pod uwagę, że od dnia 24 października 2008 r. ustawodawca
wprowadził całkowity zakaz zmian w zawartej umowie, chyba że w ogłoszeniu o zamówieniu
lub specyfikacji zamawiający taką możliwość przewidział wraz z jednoczesnym określeniem
okoliczności dokonania takiej zmiany oraz przedmiotową opinię UZP brak „przewidzenia”
przez zamawiającego w specyfikacji możliwości (nie obowiązku) zmiany wynagrodzenia z
uwagi na zmianę stawki VAT jest działaniem na szkodę przyszłego wykonawcy umowy
zawartej w wyniku rozstrzygnięcia przedmiotowego postępowania. Odwołujący zwracił także
uwagę, że pkt 15.5 specyfikacji w brzmieniu obecnym nie zabezpiecza w sposób
wystarczający interesów wykonawców bowiem w swej treści jest powtórzeniem art. 144 Pzp
sprzed 24 października 2008 r. gdyż – jak wcześniej podkreślono – w obecnym stanie
prawnym zamawiający zobowiązany jest podać okoliczności i warunki mogące skutkować
zmianą zawartej umowy. Tym samym nie istnieje możliwość dokonania zmiany umowy na
skutek zaistnienia okoliczności niemożliwych do przewidzenia. Zresztą skoro przedmiotem
odwołania jest także żądanie dopuszczenia zmian w umowie z tytułu zmiany stawki VAT, to
trudno będzie dowieść podczas realizacji umowy, że wystąpienie tej okoliczności (zmiany
stawki VAT) było nieprzewidziane.
Ad 2.
W zakresie nieuwzględnienia przez zamawiającego żądania odwołującego w sprawie
wykreślenia § 10 ust. 1 projektu umowy odwołujący wskazał dodatkowy argument.
Zamawiający dokonał jedynie modyfikacji ww. paragrafu, wprowadzając możliwość
powierzenia podwykonawcom usług wymienionych w załączniku nr A pkt 1. Zamawiający nie
odniósł się zatem do wykonywania innych czynności objętych umową m.in. w zakresie:
– opróżniania i sprzątania lokali mieszkalnych oraz przeprowadzania ich dezynfekcji,
– przeprowadzania podstawowych zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji,
– utrzymania czystości na przyległych do budynków terenów,
– utrzymania zieleni na terenach przynależnych do budynków,
– sprzątania zalegających śmieci, gałęzi itp. utrzymania terenów – dróg dojazdowych w
okresie zimowym.
Ad 5.
W zakresie zmiany okresu wypowiedzenia, odwołujący stwierdza, że okres ten nie musi
być skrócony do 1 miesiąca, lecz może być wydłużony dla obu stron do okresu 3 miesięcy.