Sygn. akt KIO/UZP 516/09
WYROK
z dnia 7 maja 2009 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Izabela Niedziałek-Bujak
Członkowie: Agata Mikołajczyk
Andrzej Niwicki
Protokolant: Paulina Zalewska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 maja 2009 r. w Warszawie odwołania wniesionego
przez Jacka Wieczorka Zakład Usługowy Konserwacja Terenów Zielonych, 41-933
Bytom, ul. Łokietka 4 od rozstrzygnięcia przez zamawiającego Gminę Siemianowice
Śląskie, 41-100 Siemianowice Śląskie, ul. Jana Pawła II 10 protestu z dnia 3 kwietnia
2009 r.
przy udziale wykonawcy xxx zgłaszającego swoje przystąpienie po stronie xxx.
orzeka:
1. Oddala odwołanie.
2. Kosztami postępowania obciąża Jacka Wieczorka Zakład Usługowy Konserwacja
Terenów Zielonych, 41-933 Bytom, ul. Łokietka 4 i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych koszty w wysokości
4 574 zł 00 gr (słownie: cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt cztery złote zero
groszy) z kwoty wpisu uiszczonego przez Jacka Wieczorka Zakład
Usługowy Konserwacja Terenów Zielonych, 41-933 Bytom, ul. Łokietka 4,
2) dokonać wpłaty kwoty 0 zł 00 gr (słownie xxx) przez xxx na rzecz xxx
stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wynagrodzenia
pełnomocnika,
3) dokonać wpłaty kwoty 0 zł 0 gr (słownie: xxx) przez xxx na rzecz Urzędu
Zamówień Publicznych na rachunek dochodów własnych UZP,
4) dokonać zwrotu kwoty 10 426 zł 00 gr (słownie: dziesięć tysięcy czterysta
dwadzieścia sześć złotych zero groszy) z rachunku dochodów własnych
Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz Jacka Wieczorka Zakład Usługowy
Konserwacja Terenów Zielonych, 41-933 Bytom, ul. Łokietka 4.
U z a s a d n i e n i e
Zamawiający prowadzi w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie o
udzielenie zamówienia publicznego na świadczenie usługi prace pielęgnacyjne wraz z akcją
zima na terenach zieleni w 5 rejonach miasta Siemianowice Śląskie (numer referencyjny
OŚ.ZM-341/1/09 ZP-340/6/09). Ogłoszenie o zamówieniu opublikowane zostało w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 24 stycznia 2009 r., 2009/S 16-022925.
Zamawiający w dniu 26 marca 2009 r. przekazał wykonawcom zawiadomienie o
wyborze ofert najkorzystniejszych w poszczególnych rejonach, złożonych przez Zakład
Usług Komunalnych Halina Kotuła (Rejon I i IV ), Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki
Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. (Rejon II), Ogrodnictwo NIEWIARA Krzysztof Kowal
(Rejon III i V).
W dniu 3 kwietnia 2009 r. do zamawiającego wniósł protest Jacek Wieczorek
prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Konserwacja Terenów Zielonych Jacek
Wieczorek. Wykonawca nie zgodził się z wyborem dla rejonów I, III i IV ofert Zakładu Usług
Komunalnych Halina Kotuła oraz Ogrodnictwo „Niewiara” Krzysztof Kowal, gdyż oferty tych
wykonawców powinny zostać odrzucone na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy, a
zamawiający poprzez zaniechanie tej czynności naruszył przepisy art. 7 ust. 1 i ust. 3
ustawy.
W odniesieniu do oferty Haliny Kotuły, protestujący uznał, iż wyjaśnienia dotyczące
elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny były lakoniczne, a tym samym
wykonawca nie skorzystał z możliwości potwierdzenia rzetelności dokonanej wyceny usługi.
- Treść wyjaśnień, iż duża wydajność sprzętu pozwala na obniżenie kosztów pracy,
jej ulepszenie i przyspieszenie, nie odnosi się merytorycznie do elementów oferty mających
wpływ na wysokość ceny w poszczególnych rejonach. Elementy te zostały wskazane w
dodatkach 6a i 6d do siwz i są nimi poszczególne prace dla odpowiednich rejonów. W rejonie
I elementów podlegających wycenie jest w sumie 198, w tym 90 (w sezonie I), 91 (w sezonie
od 01.01.2010 do 31.12.2010) oraz 17 (w sezonie od 01.01.2011 do 31.03.2011). Wskazanie
dobrego usprzętowienia do wykaszania trawników lub ich wygrabiania odnosi się jedynie do
ok. 10% ogółu prac, w pozostałym zakresie są to prace ogrodnicze wymagające pracy
ludzkiej, a nie sprzętu. Nie można zatem tłumaczyć dysproporcji ceny zaoferowanej do
wartości szacunkowej zamówienia tj., w rejonie I ceny 386.316,34 zł. brutto do kwoty
szacunkowej 732.300,00 zł. netto oraz w rejonie IV ceny 350.498,00 zł. brutto do kwoty
szacunkowej 641.400,00 zł. netto, zmechanizowaniem prac, co nie ma decydującego
wpływu na wysokość oferty. Nawet uznając 10% skalę mechanizacji robót, nadal pozostaje
niewyjaśniona 30 % różnica pomiędzy wyceną zamawiającego, a ofertą wykonawcy.
- Ponadto, protestujący podniósł, iż wyjaśnienia potwierdził, że kalkulacja elementów
oferty nie koresponduje z ujętymi kosztami robocizny, jak również jest sprzeczna ze złożoną
ofertą i niezgodna z siwz. Wykonawca zakładając zatrudnienie przy wykonywaniu prac
uczniów szkół przyjął rozwiązanie organizacyjne, którego realna wartość nie jest pewna i
znana, a zatem nie mogła być ustalona w wycenie ceny oferty. Zaprzecza to również
oświadczeniu wykonawcy, iż dysponuje on osobami zdolnymi do wykonania zamówienia.
Protestujący wskazał na fałszywe intencje udzielonych wyjaśnień, o czym świadczy
oświadczenie wykonawcy złożone w formularzu ofertowym o wykonaniu zamówienia siłami
własnymi. Skoro wykonawca nie ujawnił w ofercie podwykonawców, to powoływanie się na
uczniów szkół w wyjaśnieniach jest niezgodne z deklaracją złożoną ofertę.
- Protestujący uznał również za nieprawdziwe oświadczenie, iż przedsiębiorca
„zatrudni 12 osób do robót publicznych z pełną refundacją wszystkich poniesionych
kosztów”. Umowy takie zawierane są na podstawie art. 57 ust. 1 ustawy o promocji
zatrudnienia, a z przepisu tego wynika, iż roboty publiczne nie mogą być organizowane
przez osoby fizyczne nawet o przymiocie przedsiębiorcy, a jedynie przez Gminę lub
organizacje pozarządowe.
W ocenie protestującego, zamawiający dokonując oceny udzielonych wyjaśnień
powinien odrzucić ofertę Haliny Kotuły, gdyż brak dowodów uniemożliwiał dokonanie
pozytywnej weryfikacji wyjaśnień. Z protokołu posiedzenia komisji z dnia 24.03.2009 r. nie
wynika, by oferta tego wykonawcy była weryfikowana, czy też analizowana lub oceniana z
uwzględnieniem złożonych wyjaśnień. Zaniechanie czynności oceny złożonych wyjaśnień
narusza zasadę równego traktowania wykonawców zapisaną w art. 7 ust. 1 ustawy, a także
stanowi o braku dostępu do pełnej informacji w tym zakresie skutkuje naruszeniem art. 8 i 9
ustawy pzp.
W proteście wskazano na te elementy prac, które będą wykonywane po cenach
niższych niż koszt ich wytworzenia:
- rejon I poz. 1 „wykoszenie trawników, zgrabienie i wywóz porostu (grabienie i wywóz
porostu należy wykonać w ciągu 24 godzin, należy również usunąć rosnące samosiejki na
powierzchniach trawiastych) – powierzchnia trawników 296996 m2”. Wycena wartości prac w
kwocie 6.355,71 zł daje cenę jednostkową 0,02/m2 zł. Zakres prac tej pozycji nie jest możliwy
do wykonania za podaną cenę jednostkową. śaden przedsiębiorca nie oferuje na rynku
Górnego Śląska usług za taką cenę, dotyczy to także Haliny Kotuły, która w równolegle
prowadzonym postępowaniu zaoferowała cenę 0,12 zł/m2 za tą samą usługę, a w
postępowaniu prowadzonym w Gminie Czeladź, cenę 0,10 zł/m2. Różnicy w cenach nie
można tłumaczyć inaczej jak nieuczciwą konkurencją cenową mającą na celu eliminowanie
innych uczestników rynku.
- rejon I poz. 9 - 4-krotna pielęgnacja kwietników letnich i waz obsadzonych kwiatami
letnimi na powierzchni 720 m2 wraz z podlewaniem w miarę potrzeby, usuwaniem
przekwitłych kwiatostanów i wywozem odpadów zaśmiecających. Wycena tych prac w cenie
jednostkowej 0,80 zł/m2, znacznie odbiega od wyceny analogicznego zakresu prac z pozycji
pozycja 5, które wycenione zostały na kwotę pięciokrotnie większą, tj. 3 zł/m2, chociaż prace
będą wykonywane tylko jeden raz. Również w porównaniu z ceną pozycji nr 5 niewiarygodna
jest wycena pozycji 13, czy 14, gdzie za 4 krotną pielęgnację bylin wraz z usunięciem
przekwitłych kwiatostanów zakupem i rozsianiem nawozów chemicznych amofoski i dalej
podlewaniem upraw i wywozem odpadów wykonawca oczekuje jedynie 0,30 zł/m2.
- rejon I poz. 29, wycena nie uwzględnia nawet wartości materiału, tj. środka
chemicznego i wody do dokonania 2 krotnego oprysku, nie mówiąc już o kosztach pracy
ludzi i maszyn.
- rejon I poz. 35 i 39. protestujący kwestionował racjonalność wyceny obu pozycji,
gdyż pomalowanie ławki kosztuje tylko 0,80 zł drożej niż jej umycie.
- rejon I poz. 59-84, mają taką samą cenę jednostkową, niezależnie od rodzaju i
trudności prac (średnica pnia), co oznacza że ceny w ogóle nie były wyliczane, a
zastosowana cena jest poniżej kosztów. Bezzasadne obniżenie cen przy przekroju drzew od
86 do 100 cm potwierdza, że doszło do zastosowania cen dumpingowych.
- rejon I poz. 85, 86 – pozycje transportowe obejmujące wywóz odpadów. W
proteście wskazano na aktualne ceny utylizacji odpadów na legalnych składowiskach,
wynoszące 100 zł. plus koszty utylizacji w zależności od wyceny wysypiska, na którym są
składowane odpady. Ponieważ nie ma możliwości zwolnienia z tej opłaty, podana w ofercie
cena 35 zł/m3 jest nierealna. W cenie należało również wliczyć koszt załadunku oraz
transportu.
Podobnie przedstawia się sytuacja w rejonie IV.
Protestujący zaznaczył, iż oferta z rażąco niską ceną wypełnia czyn nieuczciwej konkurencji,
co stanowi samodzielną podstawę do odrzucenia oferty Haliny Kotuły zgodnie z dyspozycją
art. 89 ust. 1 pkt 3 pzp. Wycena pozycji poniżej kosztów ich wytworzenia doprowadziła do
ukształtowania ceny w sposób nieuczciwy. W ocenie protestującego każda cena poniżej
racjonalnie uzasadnionych, przewidzianych w krótkim horyzoncie czasowym kosztów jest
traktowana jako cena eliminująca konkurentów – rażąco niska.
Dodatkowo, protestujący wskazał na podstawę wykluczenia wykonawcy Halina Kotuły
z postępowania, z uwagi na złożenie nieprawdziwych informacji mających wpływ na wynik
postępowania (art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy), tj. oświadczenia o dysponowaniu osobami
zdolnymi do wykonania zamówienia, jak również oświadczenia o wykonaniu zamówienia
własnymi siłami. Złożone wyjaśnienia wskazują, iż wykonawca dopiero zamierza zatrudnić
osoby do wykonania zamówienia.
W odniesieniu do oferty Ogrodnictwo „Niewiara”, w proteście zakwestionowane
zostały wyjaśnienia dotyczące elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny, złożone
na wezwanie zamawiającego w dniu 23 marca 2009 r. Protestujący podniósł, iż z treści
wyjaśnień nie można uzyskać informacji o elementach mających wpływ na wysokość cen
zaoferowanych dla rejonu III i V, znacznie odbiegających od wartości szacunkowej
przedmiotu zamówienia. Wycena była dokonywana na arkuszach 6c i 6e do siwz, w których
zamawiający nie oczekiwał i nie umożliwił wykonawcom dokonanie szczegółowej wyceny,
która wskazywałaby np. na koszty pośrednie, efektywność sprzętu, cenę sprzętu, ceny paliw
itd., a które to elementy zostały powołane w wyjaśnieniach wykonawcy. Skoro tych
elementów w ofercie nie ma, to wyjaśnienia nie odnoszą się merytorycznie do treści oferty.
Powołana okoliczność posiadania własnej bazy magazynowo-sprzętowej nie ma znaczenia
dla wykonania usługi świadczonej na terenie zieleńców i parków zlokalizowanych w Gminie
Siemianowice Śląskie. Argument ten nie tłumaczy niskiej ceny, sugeruje natomiast wyższe
koszty z tytułu chociażby dojazdu do klienta. Protestujący poddał również wątpliwości, aby
wieloletni skład pracowników o dużym doświadczeniu oznaczał obniżenie kosztów, gdyż
pracownicy ci kosztują pracodawcę więcej niż pracownicy zatrudnieni dorywczo, sezonowo.
Natomiast, powołanie się na wieloletnie doświadczenie budzi wątpliwości, z uwagi na zakres
prowadzonej działalności, która nie potwierdza specjalizacji wskazanych w wyjaśnieniach.
Wyjaśnienia wykonawcy nie są w ocenie protestującego wiarygodne, dowodzące że
zaoferowana cena nie jest rażąco niska. Zamawiający powinien odrzucić taką ofertę, co nie
nastąpiło, a co potwierdza iż wyjaśnienia zostały przyjęte bez ich oceny. Uniemożliwia to
ustalenie co przekonało członków komisji o tym, że złożona oferta tańsza o 40 % od
szacunków zamawiającego, nie jest ofertą rażąco niską. Protestujący wskazał na te
elementy ofert, które zostały wycenione po cenach niższych niż koszty ich wytworzenia:
- rejon III poz. 12 – jednokrotne nawożenie kwietników letnich na pow. 71,5 m2 w
postaci roztworu: sporządzenie roztworu (zakup 360 l wody, 5 kg azofoski), wyceniona
została na kwotę 11,48 zł, co odpowiada cenie 0,15 za m2. Za wskazaną cenę nie jest
możliwe zakupienie materiałów do wykonania usługi.
- rejon III poz. 76 – wykonawca podał cenę 70 zł/m3 za odpady komunalne
wielkogabarytowe, tymczasem sam opłata marszałkowska związana z utylizacją tego typu
odpadów na dzień dzisiejszy wynosi 100 zł plus koszty utylizacji w zależności od wyceny
wysypiska.
- rejon III poz. 77 i 78 – cena 45 zł za 1 dzień pracy nie pokrywa wynagrodzenia
jednego pracownika wraz z jego obligatoryjnym ubezpieczeniem. W wycenie tej pozycji
należało również skalkulować materiały: piasek oraz koszty odpadów z wypróżnianych koszy
czy zmiotek z oczyszczenia chodników. Powierzchnia 1 ha chodników nie jest możliwa do
utrzymania przez 1 pracownika.
Zamawiający w sposób nieuprawniony uznał za wystarczające odpowiedzi obu
wykonawców. Zarówno same wyjaśnienia, jak i dowody na ich poparcie są elementami
ocennymi, ale brak wyjaśnień stanowi obligatoryjną podstawę do odrzucenia oferty.
Zamawiający wobec ogólnikowych wyjaśnień, czy wręcz odmowy ich udzielenia nie odrzucił
ofert wykonawców. Prawidłowe zastosowanie procedur wpisanych w art. 90 ustawy pozwala
na kontrolę cen, co ma chronić uczciwą konkurencję i pozbawić, bądź ograniczyć możliwość
gospodarczego działania nieuczciwych przedsiębiorców. Na skutek wyżej opisanych
czynności zamawiającego doszło do naruszenia art. 7 ust. 1 i ust 3 ustawy pzp.
Zamawiający rozstrzygnął protest w dniu 8 kwietnia 2009 r. (przekazując
rozstrzygnięcie wykonawcy w dniu 9 kwietnia 2009 r. faksem), oddalając go w całości.
W uzasadnieniu stanowiska zamawiający wskazał, iż dokonując oceny wybranych
ofert kierował się całkowitą ceną za przedmiot zamówienia, a nie cenami za poszczególne
pozycje lub cenami jednostkowymi. Takie podejście znajduje potwierdzenie w doktrynie oraz
orzecznictwie. Zdaniem zamawiającego, Halina Kotuła w wyjaśnieniach wskazała
wystarczające, obiektywne czynniki mające wpływ na cenę ostateczną i uzasadniające
możliwość realizacji całości zamówienia, odnoszą się one bowiem do metod wykonania
zamówienia i rozwiązań technicznych, tj. usprzętowienia oraz okoliczności prowadzących do
obniżenia kosztów robocizny. Nie znajduje zatem potwierdzenia zarzut popełnienia czynu
nieuczciwej konkurencji, skoro wykonawca wskazał na obiektywne czynniki, jakie mogli
również uwzględniać pozostali wykonawcy. W ocenie zamawiającego, dopuszczalne jest
zaniżenie ceny jednostkowej, a ryzyko gospodarcze ponosi wykonawca, który nie ma
obowiązku stosować „cen zwyczajowo oferowanych”, o których mowa w proteście.
Zamawiający powołał się również na kosztorys ofertowy protestującego, który zawiera
wycenę poszczególnych pozycji na bardzo niskim poziomie, w porównaniu do ceny
uwzględnionej w ofercie Haliny Kotuły, tj: rejon I okres od 01.04.2009-31.12.2009 – poz. 10,
12, 15, 20, 24, 30-34, 39, 40, 51, 56, 57. Powołując się na orzecznictwo Zespołu Arbitrów,
zamawiający podkreślił, iż nie ma on obowiązku analizowania każdej pozycji kosztorysu
ofertowego.
Odnosząc się natomiast do zarzuconej sprzeczności wyjaśnień z treścią oświadczeń
wykonawcy Halina Kotuła o dysponowaniu osobami zdolnymi do wykonania zamówienia i
wykonaniu zamówienia siłami własnymi, zamawiający wskazał na treść siwz, w której w
części VI określono warunek dotyczący dysponowania osobami. Treść warunku stanowiła, iż
wykonawcy muszą dysponować osobą pełniącą funkcję kierownika prac o odpowiednim
wykształceniu lub kwalifikacjach. W odniesieniu do tej osoby wykonawcy składali
oświadczenia w trybie art. 22 ust. 1 i nie było podstaw jego odniesienia do każdego z
pracowników wykonawcy. Ponadto, mając na uwadze brak konsekwencji ustawowych za nie
podanie pełnej informacji o udziale podwykonawców, uniemożliwia to wywiedzenie wniosku,
że treść oferty nie wskazująca wszystkich podmiotów biorących udział w realizacji
zamówienia, nie odpowiada treści siwz. Stanowisko to znajduje pełene uzasadnienie w
przepisie art. 36 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym wykonawca ma pełną swobodę w
określeniu sposobu realizacji zamówienia i powierzeniu go w całości lub części
podwykonawcom, bez względu na podanie tego faktu w treści oferty. Swoboda wykonawcy
została ograniczona jedynie w sytuacji, gdzy zamawiający zastrzeże w siwz, że całość lub
część zamówienia nie może być powierzona podwykonawcom. Zamawiający nie wprowadził
takiego zastrzeżenia do siwz, zatem dopuścił udział podwykonawców w pełnym zakresie i to
bez względu na podanie tej informacji w treści oferty.
Podobnie, w ocenie zamawiającego wykonawca Krzysztof Kowal Ogrodnictwo
NIEWIARA wskazał w wyjaśnieniach wystarczające obiektywne czynniki, mające wpływ na
cenę ostateczną i uzasadniające możliwość realizacji całości zamówienia, gdyż odnoszą się
one do metod wykonania zamówienia, rozwiązań technicznych i wyjątkowo sprzyjających
warunków wykonania zamówienia dostępnych dla wykonawcy. Złożona oferta nie stanowi
zatem czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na utrudnianiu innym przedsiębiorcom
dostępu do rynku, w szczególności przez sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich
wytworzenia lub świadczenia albo ich sprzedaż poniżej kosztów zakupu w celu
wyeliminowania innych przedsiębiorców. Zamawiający zaznaczył, iż w siwz nie zastrzeżono
obowiązku zatrudnienia pracowników na podstawie umowy o pracę, zatem dozwolone są
wszelkie zgodne z prawem sposoby naboru kadry – umowy zlecenia, zatrudnienia osób
korzystających ze świadczeń emerytalnych. Dlatego też nie jest zasadne podnoszenie
zarzutu, że cena jest rażąco niska powołując się na takie czynniki jak płaca minimalna lub
wskaźnik jej wzrostu. Stąd podnoszona kwestia wynagrodzenia oraz obowiązkowych
ubezpieczeń jednego pracownika jest bezzasadna.
Niezależnie od powyższego zamawiający stwierdził, że zarzut rażąco niskiej ceny w
odniesieniu do rejonu V, który nie był objęty ofertą protestującego jest bezzasadny. Ponadto
protestujący nie miał interesu prawnego we wnoszeniu środka ochrony prawnej w zakresie
rejonu III, gdyż jego oferta nie ma możliwości być uznana za najkorzystniejszą, będąc
czwartą w kolejności pod względem ceny.
Wobec decyzji Zamawiającego wykonawca wniósł w dniu 17 kwietnia 2009 roku
odwołanie do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, podtrzymując zarzuty i argumentację
zawartą w proteście, zaniechania odrzucenia oferty Haliny Kotuły oraz wykluczenia tego
wykonawcy, zaniechania odrzucenia oferty Krzysztofa Kowala, zaniechania oceny czy oferty
zawierały rażąco niską cenę poprzez ich weryfikację na podstawie udzielonych wyjaśnień,
nie dokonaniu wyboru oferty najkorzystniejszej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy pzp,
zaniechaniu równego traktowania wykonawców. Odwołujący wniósł o unieważnienie
czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, powtórzenia czynności badania i odrzucenia ofert
wybranych wykonawców i wykluczenia Haliny Kotuły z postępowania oraz dokonania wyboru
oferty odwołującego się.
W odwołaniu wykonawca odniósł się do stanowiska zamawiającego stwierdzając, iż
zarzut rażąco niskiej ceny w ofertach podniesiony w proteście, dotyczy ceny całkowitej za
realizację przedmiotu zamówienia. Ponadto, treść wyjaśnień udzielonych przez Halinę Kotułę
wskazuje na odnowę ich udzielenia zgodnie z wezwaniem zamawiającego, a zamawiający w
sposób nieuprawniony uznał za wystarczając odpowiedzi tego wykonawcy. Pomimo, iż w
proteście szczegółowo wykazano dlaczego wyjaśnienia są niewystarczające i nierealne,
zamawiający ograniczył się wyłącznie do lakonicznych stwierdzeń bez odniesienia się do
argumentacji. Odnośnie oświadczeń Haliny Kotuły w odwołaniu powołano tą samą
argumentację, jaka została zawarta w proteście, a także stwierdzono wiążący charakter
oświadczenia o wykonaniu zamówienia siłami własnymi, skoro zamawiający żądał złożenia
stosownej deklaracji wykonawcy. Halina Kotuła złożyła nieprawdziwą informację, iż zamierza
wykonać zamówienie siłami własnymi, gdyż w wyjaśnieniach wskazała na zamiar nawiązania
współpracy z Technikum Architektury Krajobrazu w Wojkowicach oraz planowanych
zatrudnieniach pracowników interwencyjnych i osób do robót publicznych. Wyjaśnienia
dotyczące rażąco niskiej ceny nie są treścią oferty, a zatem nie będzie możliwe dokonanie
zmiany po zawarciu umowy przez wskazanie podwykonawców.
Na podstawie oryginału dokumentacji postępowania, a także stanowisk stron,
skład orzekający Izby ustalił i zważył co następuje.
W pierwszej kolejności koniecznym było ustalenie wykazania przez odwołującego
spełnienia przesłanki materialnoprawnej dla wniesienia środków ochrony prawnej, tj.
naruszenia lub możliwości naruszenia interesu prawnego wykonawcy w uzyskaniu
zamówienia w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.
W przedmiotowym postępowaniu, wykonawcy mogli składać oferty na poszczególne części
zamówienia, tj. wykonanie prac w rejonach od I do V (pkt XVIII siwz). Odwołujący złożył
ofertę na rejony: I, II, III i IV, z czego w rejonach I, II i IV, złożono tylko dwie oferty. W rejonie
III oferta odwołującego pod względem ceny była najdroższa spośród pozostałych złożonych
na ten rejon ofert. Zgodnie z informacją zamieszczoną w protokole postępowania na druku
ZP-17 wszyscy wykonawcy, którzy złożyli oferty dla rejonu III spełniali warunku udziału w
postępowaniu, a ich oferty podlegały punktacji. Oferta odwołującego uzyskała w rejonie III
najniższą punktację (57,33 pkt). Odwołujący wniósł protest na czynność wyboru oferty
najkorzystniejszej w rejonach I, III i IV. Natomiast w odwołaniu w uzasadnieniu zarzutów
dotyczących oferty Krzysztofa Kowala Ogrodnictwo „Niewiara”, odwołujący odniósł swoją
argumentację również do oferty tego wykonawcy złożonej na rejon V.
W związku z art. 187 ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, ocenę interesu
prawnego wykonawcy należało odnieść wyłącznie do czynności wyboru ofert
najkorzystniejszych w rejonach I, III i IV, gdyż w zakresie wyboru oferty w rejonie V
odwołanie nie zostało poprzedzone protestem i w tym zakresie nie podlegało rozpoznaniu.
Skład orzekający stwierdził, iż odwołujący wykazał naruszenie przez zamawiającego interesu
prawnego na skutek wyboru ofert najkorzystniejszych dla rejonów I i IV, tj. oferty złożonej
przez Halinę Kotułę Zakład Usług Komunalnych. Izba nie uznała wykazania naruszenia
interesu prawnego odwołującego w uzyskaniu zamówienia na skutek wyboru oferty
najkorzystniejszej dla rejonu III. Nawet w przypadku potwierdzenia słuszności postawionych
zarzutów względem dwóch pierwszych ofert złożonych na rejon III, nadal ważną w
postępowaniu pozostawałaby oferta trzeciego w kolejności pod względem ceny, tj.
Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowo – Produkcyjne „BILPOL” Kużaj Beata, Bil Józef Sp.
Jawna. Na tej podstawie Izba oddaliła zarzuty podnoszone względem oferty Ogrodnictwo
„Niewiara” Krzysztof Kowal, bez merytorycznego odniesienia się do zarzutów.
Zakres rozstrzygnięcia przez KIO w zakresie zarzutów merytorycznych sprowadza się
zatem do ustalenia, czy oferta wybrana jako najkorzystniejsza w rejonach I i IV zawiera cenę
rażąco niską w stosunku do przedmiotu zamówienia oraz czy wykonawca Halina Kotuła
podlega wykluczeniu z postępowania na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy w związku z
treścią oświadczeń złożonych wraz z ofertą.
W zakresie zarzutu zaniechania odrzucenia oferty Haliny Kotuły, jako oferty z rażąco
niską ceną, Izba ustaliła, iż wykonawca zaoferował cenę za świadczenie usługi w rejonie I na
kwotę brutto 386 316,34 zł. (netto 357 837,40 zł), a w rejonie IV na kwotę brutto 350 498,04
zł. (netto 324 385,76 zł.). Odwołujący argumentował zasadność podniesionego zarzutu
różnicą, jaka występuje pomiędzy ceną oferty a wartością szacunkową zamówienia,
wynoszącą odpowiednio dla rejonu I – 732 300,00 zł netto oraz dla rejonu IV – 641 400,00 zł.
netto. Na podstawie protokołu postępowania – ZP – 1, ustalono, iż wskazane przez
odwołującego kwoty szacunkowe zawierają w sobie wartość zamówienia podstawowego
oraz zamówienia uzupełniającego, skalkulowanego na poziomie 50 % zamówienia
podstawowego. Wartość szacunkowa zamówienia podstawowego ustalona przez
zamawiającego dla rejonu I wynosi 488 200,00 netto plus wartość szacunkowa zamówienia
uzupełniającego 244 100,00 zł. (razem 732 300,00 zł. netto). Wartość szacunkowa
zamówienia podstawowego dla rejonu III wynosi 318 000,00 zł. plus wartość szacunkowa
zamówienia uzupełniającego 159 000,00 zł. netto (razem 477 000,00 zł. netto ). Tym samym,
rzeczywista rozbieżność pomiędzy wartością szacunkową zamówienia, a ceną oferty
wybranej nie wynosi, jak wskazywał odwołujący 40 %. Ponieważ Halina Kotuła w
wyjaśnieniach dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny nie
powoływała się na żadne okoliczności związane z jej uprzywilejowaniem pod względem
podatkowym, jak również nie kwestionowano prawidłowości zastosowanych stawek
podatkowych, w celu łatwiejszego zobrazowania relacji ceny do wartości szacunkowej skład
orzekający posłużył się wartościami netto. I tak, w rejonie I różnica pomiędzy ceną oferty, a
wartością szacunkową wynosi około 27 %, a w rejonie IV - cena oferty jest wyższa od
wartości szacunkowej podanej przez zamawiającego.
Zamawiający mając wątpliwość co do kalkulacji ceny oferty złożonej przez Halinę
Kotułę, zwrócił się do wykonawcy, pismem z dnia 19 marca 2009 roku o udzielenie
wyjaśnień dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny w odniesieniu
do rejonu I, rejonu III, rejonu IV i rejonu V. W odpowiedzi, wykonawca przedstawił
zamawiającemu w dniu 24 marca 2009 r. na piśmie wyjaśnienia, w których odniósł się do
ceny całkowitej. Jako okoliczność umożliwiającą obniżenie kosztów wykonawca wskazał na
zmechanizowanie i usprzętowanie, które pozwalają na obniżenie kosztów pracy ludzkiej, jej
ulepszenie i przyspieszenie. Ponadto, wykonawca wskazał na strukturę pracowników
planowanych przez niego do zatrudnienia, pozwalającą na uzyskanie refundacji części
wynagrodzenia (pracownicy interwencyjni o wykształceniu ogrodniczym) oraz pełnej
refundacji wszystkich poniesionych kosztów (osoby zatrudniane przy robotach publicznych),
a także uczniów Technikum Architektury Krajobrazu w Wojkowicach.
W ocenie składu orzekającego wyjaśnienie Haliny Kotuły potwierdziły możliwość obniżenia
kosztów pracowniczy, czy to na skutek zatrudnienia uczniów szkół, czy też pracowników
interwencyjnych, które to rozwiązania nie są zabronione przez przepisy powszechnie
obowiązujące, w szczególności rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7
stycznia 2009 r. w sprawie organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych oraz
jednorazowej refundacji kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne
(Dz. U. Nr 5, poz. 25). Udział kosztów związanych z zatrudnieniem pracowników ma znaczny
wpływ na kalkulację kosztów świadczenia tego typu usługi, jak objęta przedmiotowym
zamówieniem. Krajowa Izba Odwoławcza uznał, iż wykonawca udzielił wyjaśnień, w których
wskazał na obiektywne czynniki, które w części uznał sam odwołujący, przyznając między
innymi zasadność obniżenia ceny oferty rzędu 10 % na skutek zmechanizowania części
prac. W ocenie składu orzekającego brak jest podstaw do uznania ww wyjaśnień i planów
wykonawcy za niewiarygodne. Odwołujący nie przedstawił dowodów, z których wynikałoby
że zaoferowana przez Halinę Kotułę cena dla rejonów I i IV jest rażąco niska. Dowodem tym
w szczególności nie jest przedstawiona przez odwołującego kalkulacja wybranych pozycji
będących elementem składowym przedmiotu zamówienia. Punktem wyjścia dla oceny oferty
jest cena całkowita zamówienia, a nie poszczególne jej składniki, co wielokrotnie było
podkreślane w orzecznictwie i doktrynie. Tym samym nie znalazł potwierdzenia również
zarzut popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, poprzez kalkulację ceny poniżej kosztów
wytworzenia, czy też świadczenia usługi.
W zakresie zarzutu naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy pzp, Izba nie stwierdziła
wystąpienia przesłanki uzasadniającej żądanie wykluczenia wykonawcy z postępowania.
Odwołujący wywodził zarzut złożenia nieprawdziwych oświadczeń w ofercie dotyczących
udziału podwykonawców oraz deklaracji wykonania zamówienia własnymi siłami, z informacji
wskazanych w wyjaśnieniach z dnia 24 marca 2009 roku. i dotyczących osób, planowanych
przez wykonawcę do zatrudnienia. W ocenie odwołującego, wykonawca był zobowiązany
wykazać te osoby w wykazie osób oraz wykazać ich udział w realizacji zamówienia w
charakterze podwykonawców.
Krajowa Izba Odwoławcza nie potwierdziła zasadności twierdzeń odwołującego.
Zgodnie z warunkiem określonym w siwz w pkt V ppkt 2.2. w odniesieniu do rejonu I, II, III IV
i V zamawiający wymagał dysponowania co najmniej 1 osobą na stanowisko Kierownika
prac w rejonie. W wykazie, o którym mowa w pkt VI pkt 1.8 siwz (tabela), wykonawcy byli
zobowiązani wskazać co najmniej osoby na stanowisko Kierownika prac w rejonie. W taki
sposób zapis siwz rozumiał sam odwołujący, który we własnym wykazie wskazał wyłącznie
osoby, które będą uczestniczyć w wykonaniu zamówienia w charakterze Kierownika prac w
rejonach. Nie znajduje zatem potwierdzenia w zapisach siwz stanowisko odwołującego
przedstawione w odwołaniu, że wykonawcy powinni wykazywać wszystkie osoby, jakie będą
uczestniczyć w wykonaniu zamówienia.
Nie należy utożsamiać osób zatrudnianych przez wykonawców na potrzeby tego
zamówienia, z podwykonawcami. Podwykonawstwo sprowadza się bowiem do wykonania
zamówienia publicznego z udziałem podmiotów zewnętrznych, tj. nie będących
wykonawcami w rozumieniu ustawy pzp. W ocenie składu orzekającego nie jest
dopuszczalne traktowanie udziału osób zatrudnianych przez wykonawcę do wykonania
konkretnego zamówienia, w kategorii podwykonawstwa. Tym samym nie znalazło uznania w
ocenie składu stanowisko, iż Halina Kotuła złożyła nieprawdziwe oświadczenie, o tym iż
zamierza wykonać zamówienie siłami własnymi. Jak wynika z wyjaśnień wykonawcy,
zamierza on zatrudnić uczniów szkół oraz pracowników o wykształceniu ogrodniczym. Nie
może być zatem mowy o udziale tych osób w realizacji zamówienia, jako niezależne
podmioty działające na własny rachunek.
Na tej podstawie orzeczono jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono
stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 191 ust. 6 i 7 ustawy Pzp.
Stosownie do art. 194 i 195 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych
(Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia
jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Urzędu Zamówień
Publicznych do Sądu Okręgowego w Katowicach.
Przewodniczący:
………………………………
Członkowie:
………………………………
………………………………
_____
*
niepotrzebne skreślić