Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Kamiński

Sędziowie SSO Wiesława Oksiuta – spr.

Del. SSR Beata Maria Wołosik

Protokolant Agnieszka Malewska

przy udziale Prokuratora Marka Moskala

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 roku

sprawy M. Z.

oskarżonego o czyn z art. 278 § 1 kk w zb. z art. 275 § 1 kk w zb. z art. 276 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 27 grudnia 2012 roku sygn. akt III K 804 / 12

Zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania

UZASADNIENIE

M. Z.został oskarżony w dniu 5 stycznia 2012r. w (...)z budynku (...)w (...)przy ul. (...)wykorzystując nieuwagę pokrzywdzonej dokonał zaboru w celu przywłaszczenia torebki damskiej z zawartością: portfela z pieniędzmi w kwocie 200 złotych oraz dokumentami stwierdzającymi tożsamości M. D. (1)w postaci dowodu osobistego, telefonu komórkowego (...)o nr (...): (...), aparatu fotograficznego (...)o nr (...)wraz z kartą pamięci O.o pojemności 1 GB a także usunął dokumenty, którymi nie miał prawa wyłącznie rozporządzać w postaci prawo jazdy na nazwisko M. D. (1), dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia syna pokrzywdzonej D. D.oraz książeczek zdrowia wystawionych na dzieci pokrzywdzonej o łącznej wartości 654 zł na szkodę M. D. (1)tj. o czyn z art. 278§1 k.k. w zb. z art. 275§1 k.k. w zb. z art. 276 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 27 grudnia 2012 roku w sprawie o sygn. akt III K 804/12 oskarżonego M. Z.uznał za winnego tego, że w dniu 05 stycznia 2012 roku w budynku (...)w (...)przy ul. (...)przywłaszczył rzecz znalezioną w postaci telefonu komórkowego (...)o nr (...): (...)o wartości 200 zł, czym działał na szkodę M. D. (1), tj. o czyn z art. 284§3 k.k. i za to na mocy art. 284§3 k.k. skazał i wymierzył mu karę 70 (osiemdziesiąt) stawek dziennych ustalając wysokość jednaj stawki dziennej na kwotę 10 (dziesięciu) złotych.

Jednocześnie zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa tytułem opłaty kwotę 70 (siedemdziesiąt) złotych oraz obciążył go pozostałymi kosztami sądowymi w kwocie 90 (dziewięćdziesiąt) złotych.

Powyższy wyrok zaskarżyli prokurator oraz obrońca oskarżonego M. Z..

Prokurator, na zasadzie art. 425§1 i 2 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego M. Z., na mocy art. 427§1 i 2 k.p.k., art. 437§1 k.p.k. oraz art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k., zarzucając mu obrazę przepisów postępowania karnego mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów oraz na ich zbyt dowolnej ocenie, a także nieuwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, które przemawiały na niekorzyść oskarżonego M. Z. poprzez oparcie się głównie na wyjaśnieniach oskarżonego w zakresie jego nie przyznania się do winy oraz oparcie rozstrzygnięcia tylko na dowodach korzystnych dla oskarżonego, co skutkowało uznaniem oskarżonego za winnego czynu z art. 284§3 k.k. podczas gdy dogłębna i obiektywna analiza materiału dowodowego z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony dopuścił się czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia.

Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Białymstoku.

Z kolei obrońca oskarżonego, na podstawie art. 427§1 k.p.k. oraz art. 438§2 i 3 k.p.k. skarżąc wyrok w całości, na podstawie art. 427§1 k.p.k. oraz art. 438§2 i 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na jego treść, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie przez Sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego, w szczególności nie dania wiary zeznaniom świadka G. G. złożonym na etapie postępowania sądowego,

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający nań wpływ polegający na uznaniu, że oskarżony przywłaszczył cudzą rzecz ruchomą w postaci telefonu komórkowego (...), podczas gdy ustalenia faktyczne poczynione w sprawie wskazują, iż oskarżony nabył telefon na giełdzie w (...), a tym samym nie wypełnił swoim zachowaniem przesłanki ustawowej przywłaszczenia opisanej w art. 284§3 k.k.

Na podstawie art. 427§1 k.p.k. i art. 437§2 k.p.k. wniósł o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego M. Z. od stawianych mu zarzutów, ewentualnie uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje są zasadne o tyle, o ile doprowadziły do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania, choć z uwagi na podzielenie zarzutów prokuratora przedwczesnym byłoby ustosunkowywanie się do apelacji obrońcy oskarżonego.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym ( vide m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 września 2010 r., IV KK 78/10, OSNwSK 2010/1/1653, Lex nr 844508), przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. wówczas, gdy m.in.:

a)  stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.);

b)  jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 7 k.p.k.).

Należy zgodzić się z apelującym rzecznikiem oskarżenia, że Sąd Rejonowy nie sprostał w/w wymogom w odniesieniu do czynu zarzuconego oskarżonemu M. Z.. Istotność uchybień popełnionych na etapie oceny dowodów potęguje fakt dużego stopnia ogólności – z punktu widzenia wymogów art. 424§1 pkt 1 k.p.k. – jakim charakteryzuje się uzasadnienie zaskarżonego wyroku.

Podkreślić należy, że nie jest celem niniejszych wywodów kompleksowa analiza i ocena wszystkich dowodów, zważywszy na sposób rozstrzygnięcia sprawy na tym etapie postępowania, a jedynie wskazanie uchybień, które mogły mieć wpływ na treść wyroku Sądu I instancji.

I tak M. Z.stanął pod zarzutem dokonania w dniu 05 stycznia 2012 roku w (...)w budynku (...) zaboru w celu przywłaszczenia torebki damskiej z zawartością portfela z pieniędzmi w kwocie 200 złotych oraz dokumentami stwierdzającymi tożsamości M. D. (1), telefonu komórkowego (...)(omyłkowo wpisano W.), aparatu fotograficznego (...)wraz z kartą pamięci, a także usunięcia dokumentów, którymi nie miał prawa wyłącznie rozporządzać w postaci prawa jazdy na nazwisko M. D. (1), dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia syna pokrzywdzonej D. D.oraz książeczek zdrowia wystawionych na dzieci pokrzywdzonej o łącznej wartości 654 zł. na szkodę M. D. (1)tj. o czyn z art. 278§1 k.k. w zb. z art. 275§1 k.k. w zb. z art. 276 k.k.

W ramach zarzuconego M. Z.czynu Sąd I instancji zaskarżonym wyrokiem uznał go za winnego tego, że w dniu 05 stycznia 2012 roku w budynku (...) przywłaszczył rzecz znalezioną w postaci telefonu komórkowego (...)(omyłkowo wpisano W.) o wartości 200 zł, czym działał na szkodę M. D. (1), tj. czynu z art. 284§3 k.k.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe ustalenia Sądu I instancji zawierają błędy wynikające przede wszystkim z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (tzw. błąd „dowolności”).

Przypomnieć należy, że Sąd – stosownie do treści art. 410 k.p.k. – jest obowiązany przy wydaniu wyroku brać pod uwagę wszystkie okoliczności ujawnione w toku przewodu sądowego. Z tym, że ustalenia faktyczne nie zawsze muszą bezpośrednio wynikać z konkretnych dowodów. Mogą one także wypływać z nieodpartej logiki sytuacji stwierdzonej konkretnymi dowodami, jeżeli owa sytuacja jest tego rodzaju, że stanowi oczywistą przesłankę, na której podstawie doświadczenie życiowe nasuwa jednoznaczny wniosek, iż dane okoliczności faktyczne wystąpiły.

Tymczasem Sąd Rejonowy skupił się jedynie na analizie materiału dowodowego pod kątem bezpośrednich dowodów sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu (czy któryś z przesłuchanych w sprawie świadków widział kradzież pozostawionej przez pokrzywdzoną torebki, czy znaleziono ją podczas przeszukania pomieszczeń mieszkalnych i gospodarskich należących do oskarżonego). Podążając tym tokiem rozumowania i stwierdzając ich brak przyjął sprawstwo oskarżonego w zakresie przywłaszczenia telefonu komórkowego, który M. Z. miał znaleźć, widząc go pozostawionego w poczekalni. Fakt „znalezienia” telefonu komórkowego Sąd I instancji przyjął opierając się na treści złożonych na etapie postępowania przygotowawczego zeznań G. G. – sąsiada M. Z., u którego ostatecznie ujawniono przedmiotowy telefon.

Powyższe w świetle całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego musi budzić poważne wątpliwości.

Po pierwsze w złożonych zeznaniach pokrzywdzona M. D. (1)wskazała, że zdejmując wierzchnie okrycie sobie i synowi w poczekalni (...)położyła je na jednym krześle, na drugim kładąc torebkę, w której znajdowały się: portfel z pieniędzmi, dowód osobisty, prawo jazdy, dokumentacja medyczna, książeczki zdrowia jej dzieci, telefon komórkowy (...), aparat fotograficzny (...)wraz z kartą pamięci (k. 2 – 3v, k. 13 – 13v). Skoro zatem z relacji pokrzywdzonej wynika jednoznacznie, że telefon znajdował się w środku odłożonej na krzesło torebce, a nie poza nią, to w jaki zatem sposób oskarżony mógł – jak ustalił to Sąd Rejonowy – „widząc pozostawiony telefon komórkowy” (strona 1 uzasadniania) zabrać go. Sąd Rejonowy nie wyjaśnił tej kwestii podczas analizy materiału dowodowego.

W tym miejscu należy również zaznaczyć, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy nie wskazał w jaki sposób ocenia zeznania pokrzywdzonej – czy nadaje im przymiot wiarygodnych, czy im tego przymiotu odmawia.

Po drugie takiej oceny zabrakło również w odniesieniu do zeznań osób, które pojawiały się w poczekalni Przychodni podczas obecności w niej pokrzywdzonej i oskarżonego M. Z., który przyszedł do lekarza wraz z żoną i synem. Sąd Rejonowy traktując w/w relacje zbiorczo wskazał, że generalnie nie zwracali oni uwagi na inne osoby i nie zapamiętali faktu pozostawienia jakiejkolwiek torebki bez dozoru. Tymczasem świadkowie (m.in. J. P. k. 32 – 33, D. Z. k. 30 – 31, Z. K. k. 155 – 156), podobnie jak M. D. (2) i M. Z. wskazywali na to w jakiej kolejności pacjenci pojawiali się w Przychodni, wchodzili do gabinetu lekarskiego, kto w tym czasie pozostawał na korytarzu w poczekalni, co niewątpliwie pozostaje istotne z punktu widzenia czynu zarzuconego M. Z. i wymagało wszechstronnej analizy.

Po trzecie Sąd Rejonowy, wprawdzie powołał się na treść zeznań G. G. w zakresie w jakim wskazywał on, że M. Z. zapytany o pochodzenie telefonu, który świadek dostrzegł u niego w samochodzie powiedział, że go znalazł, jednak nie wyjaśnił gdzie go znalazł (k. 65 – 65v). Sąd wskazał również, że z zeznań B. N. – funkcjonariusza Policji wynika, że telefon w mieszkaniu G. G. był ukryty pod poduszką (k. 104 – 104v).

W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności te nie zostały jednak poddane przez Sąd Rejonowy żadnej ocenie poza stwierdzeniem, że zeznania w/w świadków nie potwierdzają dokonania przez oskarżonego zarzucanego mu czynu.

Sąd Rejonowy nie odniósł się także do tej części zeznań świadka B. N., w których opisał on okoliczności zatrzymania oskarżonego M. Z. i jego zachowanie.

Zdaniem Sądu Okręgowego mając na uwadze powyższe uchybienia, nie ulega wątpliwości, że Sąd Rejonowy nie pochylił się właściwie nad oceną materiału dowodowego w jego całokształcie i w kontekście zarzuconego M. Z. czynu kradzieży.

Dlatego też zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. W tej sytuacji wobec uwzględnienia zarzutów rzecznika oskarżenia szczegółowe ustosunkowywanie się do zarzutów zawartych w apelacji obrońcy, a kwestionujących przede wszystkim sprawstwo oskarżonego w zakresie przypisanego mu przez Sąd Rejonowy czynu przywłaszczenia, byłoby przedwczesne.

Nadmienić jedynie należy, że poważne zastrzeżenia Sądu Okręgowego budzi także ocena prawna przypisanego oskarżonemu czynu.

Jakkolwiek Sąd Rejonowy właściwie stwierdził, że z punktu widzenia odpowiedzialności za przywłaszczenie (art. 284§3 k.k.) nie ma znaczenia w jaki sposób sprawca wszedł w posiadanie rzeczy, bowiem rzecz może znajdować się w posiadaniu sprawcy zarówno z woli jej dysponenta (właściciela), jak i bez zgody właściciela, ale bez pogwałcenia jego woli (np. wejście w posiadanie rzeczy zgubionej). Tym niemniej Sąd ten nie odniósł powyższych rozważań do realiów przedmiotowej sprawy. Mając zaś na uwadze wynikający z zeznań pokrzywdzonej fakt pozostawienia torebki w poczekalni (...)(co istotne na czas wizyty i po wyjściu z Przychodzi do czasu zorientowania się przy aptece o jej braku) szczególnie dogłębnej analizy wymaga, czy takie zachowanie może świadczyć o jej „zgubieniu”, a zachowanie oskarżonego o „znalezieniu” znajdującego się w jej wnętrzu telefonu.

Zgodnie z poglądami nauki prawa karnego (tak Małgorzata Dąbrowska – Kardas komentarz do art. 284§3 k.k., LEX), rzecz znaleziona to przedmiot, który przez ostatniego właściciela lub posiadacza został zagubiony. Oznacza to, że ostatni dysponent tej rzeczy nie posiada żadnych informacji o miejscu, w którym rzecz się znajduje, lub zapomniał o jej istnieniu i nie wykonuje w stosunku do niej nawet pośrednio przysługującego mu władztwa.

Jednocześnie zauważyć należy, że Sąd Rejonowy w treści wyroku przyjął, że oskarżony dokonał przywłaszczenia telefonu (...) (...)o wartości 200 zł., zaś w uzasadnieniu wyroku, że wartość ta wynosiła 251 złotych (strona 6 uzasadnienia). Powyższa sprzeczność jest tym bardziej istotna, że przestępstwo przywłaszczenia określone w art. 284 k.k. ma swój odpowiednik w art. 119 k.w., a granicą między tym przestępstwem i tym wykroczeniem jest wartość rzeczy będącej przedmiotem czynu.

Nadto w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zabrakło jakiegokolwiek odwołania się do materiału dowodowego, na podstawie których Sąd Rejonowy czynił ustalenia w przedmiocie wartości rzeczy przywłaszczonej.

Reasumując, wyżej wymienione uchybienia, naruszające między innymi dyspozycję art. 7 k.p.k. i art. 4 k.p.k., mogły mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Dlatego należało orzec, jak w sentencji niniejszego wyroku.

Podczas ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy powinien mieć na uwadze wskazane wyżej uwagi, a następnie dokonać przede wszystkim wnikliwej i wszechstronnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, z uwzględnieniem wskazań zawartych w art. 7 k.p.k. i art. 4 k.p.k., czyniąc ustalenia faktyczne pozbawione błędów. W zakresie dowodów, które nie miały wpływu na treść wyroku może poprzestać na ich ujawnieniu w trybie art. 442 § 2 kpk.